در صنعت دامپروری برای تسهیل در امر خوراک‌رسانی به دام‌ها و همچنین صرفه‌جویی در زمان، انرژی و هزینه‌های مالی، از دستگاه‌هایی چون آسیاب، میکسر، فیدر و فیدرمیکسر استفاده می‌کنند. که یکی از مهم‌ترین و کارآمدترین این دستگاه‌ها فیدرمیکسرها هستند.
اخبار سبز کشاورزی؛ مهدی فارسیان| فیدرمیکسرها از لحاظ کارایی، کیفیت و طراحی انواع مختلفی دارند که به اختصار به آنها خواهیم پرداخت. از جمله دلایل تنوع در طراحی فیدرمیکسرها، نوع کارایی مورد نظر توسط کارشناسان دامپروری، دامداران و همچنین شرایط مختلف دامپروری‌ها است که از آن جمله می‌توان به تعداد دام، شرایط آب و هوایی منطقه، نوع و نژاد دام، نوع طراحی و ساختمان دامپروری و وجود یا نبود امکاناتی همچون برق، تراکتور، لودر و… اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: گوسفندها چه می‌خورند؟
فیدرمیکسرها را به چند شکل می‌توان دسته‌بندی کرد که از آن جمله فیدرهای ثابت و متحرک است. فیدرمیکسرهای متحرک به دو دسته کلی خودکششی و پشت تراکتوری تقسیم می‌شوند. همچنین از نگاهی دیگر می‌توان آنها را به انواع عمودی، افقی، غلتکی و پارویی تقسیم کرد. فیدر میکسرها از نظر نیروی محرکه نیز با یکدیگر تفاوت دارند.
نیروی محرکه فیدرمیکسرها می‌تواند الکتروموتور، موتور دیزل و یا خروجی از گیربکس تراکتور باشد که معمولا توسط گاردان به گیربکس دستگاه و سپس ماردون‌ها و دیگر اجزا انتقال می‌یابد. در ادامه سعی داریم هر یک از موارد بالا را به طور جداگانه بررسی کنیم.
فیدرمیکسرهای ثابت
این نوع فیدرها معمولا به دو دلیل مورد استفاده قرار می‌گیرند. خیلی کوچک بودن مجموعه یا خیلی بزرگ بودن آن. دلایل استفاده از فیدرمیکسر ثابت در دامداری‌های کوچک کم بودن حجم خوراک و عدم نیاز به تراکتور و همچنین به صرفه نبودن خرید تراکتور است.
همچنین کوچک بودن فضای مجموعه، نبودن امکانات ساخت مسیر تردد تراکتور نیز تاثیر بسزایی در انتخاب این نوع دستگاه دارد. با این روش سرمایه‌گذار می‌تواند از حداکثر فضا استفاده کرده، چرا که وجود دستگاه نیز در کاهش هزینه‌ی کارگر و کیفیت خوراک و سرعت عمل در آماده‌سازی خوراک دام تاثیر زیادی دارد. از طرفی، دامپروری‌های صنعتی خیلی بزرگ نیز به دلیل بالا بودن حجم و تنوع غذایی بالا برای دام‌های مختلف، برای تسریع و همچنین مدیریت بخش، مجبور به استفاده از فیدر میکسرهای ثابت با ظرفیت تولیدی بالا هستند.
روش کار این مجموعه‌ها معمولا به این صورت است که بخشی از خوراک یا همه آن توسط فیدرمیکسرهای ثابت تهیه شده و توزیع‌کننده‌های حمال آن را در نقاط مورد نیاز بخش می‌کنند. مجموعه‌های مکانیزه‌تر خوراک توسط نقاله‌ها توزیع می‌شود.
فیدرمیکسرهای متحرک
این نوع فیدرمیکسرها از انواع پرکاربرد هستند. فیدرمیکسرهای متحرک عموما به‌صورت یک واگن بوده که توسط تراکتور یدک کشیده می‌شود و نیروی محرکه آن توسط یک گاردان از گیربکس تراکتور تامین می‌گردد، به این صورت که خروجی گیربکس تراکتور با گشتاور 540 دور در دقیقه نیرو را به گیربکس فیدرمیکسر انتقال داده و گیربکس دستگاه آن را با سرعت و قدرت مناسب به ماردون‌ها انتقال می‌دهد.
فیدرمیکسرهای عمودی
در این مدل از دستگاه‌ها ماردون (مارپیچ) به‌صورت عمودی و نیرو از کف واگن به آن انتقال می‌یابد، سپس با حرکت دورانی علوفه را از پایین به بالا حرکت داده و بعد از رسیدن علوفه به بالاترین سطح به طرفین می‌ریزد و این حرکت بارها و بارها تکرار می‌شود تا علوفه به‌خوبی مخلوط شود. همزمان تیغه‌هایی که روی مارپیچ تعبیه شده‌اند علوفه درشت‌تر را خرد می‌کند.
فیدرمیکسرهای افقی
همانطور که از اسم این دستگاه مشخص است ماردون‌ها به صورت افقی طراحی شده و تعداد آنها می‌تواند یک، دو، سه یا چهار عدد باشد. این مدل به طور کلی پرکاربردترین نوع بین همه مدل‌ها است در این نوع دستگاه گیربکس در جلوی واگن قرار می‌گیرد و نیرو را مستقیم یا توسط چرخ دنده و زنجیر با ماردون منتقل می‌کند. در بعضی مدل‌های کوچک‌تر نیز به طور کل گیربکس حذف و از چرخ‌دنده و زنجیر استفاده می‌شود. ماردون‌ها طوری طراحی می‌شوند که حین خرد کردن و مخلوط کردن علوفه‌ی خوراک، آن را به سمت درب خروجی واگن هدایت می‌کند.
فیدرهای غلطکی
در خوراک‌سازی دام کاربردی ندارند و استفاده این دستگاه در معادن سنگ و شن و ماسه است، اما از این‌رو که در مقالات مشابه همیشه به این نوع دستگاه اشاره شده ما نیز از آن نام بردیم تا ابهامات برطرف شود. کارکرد آن اینگونه است که خوراک(سنگ) را توسط دو غلطک که به آرامی می‌چرخند خرد و به پایین هدایت می‌کنند. احتمالا دلیل اشتباه صورت گرفته، شباهت این دستگاه به فیدرمیکسر افقی با دو ماردون است.
فیدرمیکسرهای پارویی
فیدرمیکسرهای پارویی نیز شباهت زیادی به فیدرمیکسرهای افقی با یک ماردون دارند. تنها با این تفاوت که ساختار مارپیچ متفاوت است. در این دستگاه مارپیچ بزرگ‌تر بوده و بین پره‌ها فضای خالی وجود دارد.
همچنین در بدنه واگن، به جای خم، دیواره‌ها را با نورد دایره‌ای شکل می‌دهند و پاروها با فاصله کم می‌چرخند. لازم به ذکر است که معمولا در این دستگاه علوفه‌ی بزرگ کاه و یونجه را از قبل خرد و به اندازه‌های 2/5 تا 7/5 سانتی‌متر در آورده و اضافه می‌کنند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۲۶۸- آبان ۱۴۰۱
