قابل توجه‌ترین مذاکرات درباره سوخت‌های زیستی دربرگیرنده پتانسیل تجاری بین مواد غذایی و سوخت است و آنچه کمتر مدنظر قرار می‌گیرد، رابطه بین انرژی و پروتئین مورد نیاز است.
اخبار سبز کشاورزی؛ مترجم مهدی رجول دزفولی| تغییر جهت جهانی به‌سمت سوخت‌های زیستی در سال‌های اخیر متاسفانه تقاضا برای انرژی غذایی را افزایش داده که در نتیجه این روند تهیه انرژی غذایی نسبتا گران شده؛ در حالی‌که تهیه پروتئین نسبتا ارزان است.
می‌توان انتظار داشت که چنین روندی در آینده نیز ادامه داشته باشد، علی‌رغم برگشت قیمت‌های نفت خام و سوخت‌های زیستی باز هم قیمت‌های انرژی و پروتئین روندی صعودی داشته است.
دورنمای سوخت‌های زیستی
تا یک دهه قبل، شکر تولید شده در برزیل ماده اولیه ساخت اتانول و انتشار آن به‌عنوان سوخت زیستی در جهان بود، علی‌رغم سه دهه کوشش کشور برزیل در این زمینه، تولید سوخت زیستی بر پایه ذرت آمریکا آن را در حاشیه قرار داد.
بر اساس اعلام وزارت کشاورزی آمریکا در سال‌های 2006 – 2007 مقدار 2.1 میلیارد بوشل ذرت (هر بوشل 36.1 لیتر) برای تولید اتانول و در سال‌های 2008 – 2009 مقدار 3.6 میلیارد بوشل که 30 درصد از تولید محصول ذرت آمریکا را شامل می‌شود، برای تولید اتانول مصرف شده است.
افزایش مصرف ذرت برای تولید اتانول در این دو سال در آمریکا از کل تولید ذرت جهان بیشتر بوده است. این افزایش در حجم ذرت مصرفی در صنعت تولید اتانول آمریکا یک شوک شدید را به سیستم غذایی جهان وارد کرد.
قیمت ذرت در سال‌های اخیر به رکوردهایی رسید که همانند افزایش قیمت نفت بود. در این چند سال اخیر، تولید سوخت زیستی رشد فراینده‌ای را نشان داده است و علاوه‌بر تولید اتانول از شکر و ذرت در کشورهای آمریکایی، تولید بیودیزل به درختان نخل اختصاص یافت.
در دو سال اخیر تولید سوخت زیستی به‌علت کاهش قیمت نفت خام، پرسش‌های زیست محیطی و نبودن اعتبارات کافی تا اندازه‌ای کاهش یافت و برای چنین مسائلی، سوخت‌های زیستی یک پاشنه آشیل دیگر نیز دارد وآن مدل تجاری اکثر تولیدات سوخت‌های زیستی بر پایه ترکیبی از قیمت‌های روغن‌های با یارانه‌های دولتی است.
هنگامی که قیمت روغن‌ها در سال 2008 تا 75 درصد سقوط کرد، مدل‌های تجاری درهم ریخته شد و عده زیادی از تولیدکنندگان اتانول در آمریکا ورشکست شدند.
منشا تولید اتانول از ذرت در آمریکا می‌تواند به بحران انرژی در دهه 1970 برگردد که سعی شد تا وابستگی انرژی آمریکا به منابع نفتی خارجی را کاهش دهد.
راهکارهای اتخاذ شده در آن سال‌ها شامل افزایش عظیمی در صرفه‌جویی سوخت ماشین‌ها و تخصیص یارانه برای مصرف ترکیبی از اتانول و گازوئیل بود.
این یارانه به‌دلیل افت قیمت نفت در دهه 1980 به تولید زیاد اتانول منجر نشد؛ آنچه حذف نگردید یارانه مذکور حتی با وجود تعداد کمی از یارانه‌بگیرها بود. برای صنعت تولید اتانول بسیار سخت بود که بتواند با وجود قیمت‌های پایین سوخت‌های فسیلی خود را در دهه 1980 پابرجا نگه دارد.
در دهه 1990 که نفت به تدریج رو به افزایش قیمت نهاد، آن یارانه زمینه‌ای برای توسعه صنعت اتانول شد و هنگامی که قیمت نفت بالا رفت، این یارانه مبدل به مشوقی قانع‌کننده تبدیل شد و به همین دلیل صنعت اتانول یک رشد انفجاری را در سال‌های اخیر تجربه کرد.
سرنوشت یک بوشل ذرت
هنگامی که یک بوشل ذرت وارد کارخانه تولید اتانول می‌شود، تقریبا 2.75 گالن (12 لیتر) اتانول و 18 پاوند ماده خشک ناشی از تقطیر (DDG) که حدود یک‌سوم کل وزن یک بوشل ذرت را تشکیل می‌دهد به دست می‌آید؛ زمانی که نشاسته ذرت تبدیل به الکل می‌شود این مواد باقی‌مانده دارای روغن بیشتر و فیبر می‌باشند.
در واقع DDG (ماده خشک باقی مانده) در حدود سه برابر بیشتر از ذرت اصلی دارای پروتئین و فیبر بوده و همان مقدار انرژی موجود در ذرت را دارد؛ بنابراین پروسه تبدیل ذرت به DDG محصولی بسیار باارزش‌تر از ذرت را برجا می‌گذارد.
علاوه‌بر مقدار نسبتا زیاد فیبر مقدار کمی پروتئین برچا می‌ماند که محصولی بسیار با ارزش برای صنعت گاوداری و با ارزش کمتر برای صنعت مرغداری است.
محصول خالص به دست آمده از 32 میلیون DDG در سال 2012 موجب کاهش انرژی مورد نیاز در صنایع دامی گردید؛ در حالی که در پروتئین موجود در ذرت تغییری ایجاد نشده بود، از آنجایی‌که تولید اتانول به شکل مصنوعی از ذرت صورت گرفته است می‌توان ادعا کرد که از این طریق پروتئین بیشتر و انرژی کمتری به منظور تغذیه به دست آمده است.
ماده خام دیگر تولید سوخت زیستی که قیمت دان مرغی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، روغن سویا است. همانند ذرت، قیمت سویا به دلیل تولید روغن بیودیزل از آن نیز افزایش یافته است.
انرژی علیه پروتئین
تاثیر درازمدت قیمت‌های بالای انرژی موجود در ذرت، روغن ذرت و روغن سویا موجب افزایش قیمت در مقایسه با پروتئین می‌شود. در ده سال گذشته قیمت پودر ذرت نسبت به پودر سویا افت داشته است. می‌توان انتظار داشت که در آینده قیمت یک پاوند از پودر سویا معادل دو پوند از پودر ذرت شود.
نتیجه آنکه تولید سوخت زیستی به‌طور مصنوعی موجب افزایش قیمت انرژی برای تغذیه دام‌ها و کاهش نسبی قیمت پروتئین در سال‌های اخیر شده است؛ انتظار می‌رود که این روند همچنان در آینده ادامه داشته باشد.
