رئیس جمهور کارکرد دلالان را در نظر بگیرد

در اظهاراتی که به مناسبت آغاز سال زراعی جدید در سالن اجلاس جمهوری اسلامی ایران بیان شد، سیدابراهیم رئیسی برای چندمین بار از ضرورت حذف واسطه‌ها و دلالان سخن گفت و ابراز عقیده کرد که درصورتی که دست دلالان و واسطه‌ها از نظام کشاورزی و چرخه تولید تا مصرف محصولات کشاورزی و مواد غذایی حذف شوند، حتما قیمت محصولات مذکور کاهش خواهد یافت و اوضاع چه برای تولیدکننده و چه برای مصرف‌کننده بهتر خواهد شد.

اخبار سبز کشاورزی : رئیس جمهور در تشریح این اظهارات خود، البته به این نکته مهم اشاره کرد که با حذف دلالان سهم بیشتری از مبلغ فروش محصولات، عاید کشاورز می‌شود و به این ترتیب درآمد کشاورزان، باغداران و به‌طور کلی تولیدکنندگان مواد غذایی از مزرعه تا سفره افزایش خواهد یافت و در عین حال با کوتاه شدن زنجیره تولید تا مصرف، قیمت نهایی محصولات مصرفی شهروندان نیز کاهش می‌یابد.

به این ترتیب حذف واسطه‌ها و دلالان هم برای مصرف‌کنندگان و شهروندان و هم برای تولیدکنندگان اعم از باغدار و کشاورز مفید و سودمند خواهد بود.

اما اگر این حذف تا این حد سودمند است؛ چرا مصرف‌کننده و تولیدکننده ایرانی دست به دست هم نداده‌اند و واسطه‌‌ها را حذف نکرده‌اند؟

روشن است که اگر منفعت بزرگی در پشت حذف واسطه‌ها و دلالان قرار داشت و این عوامل هیچ کارکرد مثبت و مفیدی نداشتند، حتما مانند بسیاری از مشاغل واسطه‌ای حذف می‌شد؛ اما تاکنون چنین نشده و دلالان همچنان حضور خود را در بازار حفظ کرده‌اند.

اما چرا دلالان همچنان موقعیت خود را در بازار حفظ کرده و حتی در جهان نیز دلالان همچنان در بازارها، حتی بازارهای بزرگ نقش ایفا می‌کنند و قابل حذف نیستند.

واقعیت آن است که برخلاف نظر رئیس جمهور، دلالان دارای نقش اضافی یا مزاحم در بازار نیستند و جایگاهی دارند که هم از طرف مصرف کنندگان و هم از طرف تولیدکنندگان محترم شمرده می‌شود؛ به‌عنوان مثال باغداری که از باغ خود حدود یک تن میوه برداشت می‌کند آیا می‌تواند این محصول را به‌طور مستقیم به مقصدی برای فروش ارسال کند؟ آیا برداشت این میزان اندک و بازاریابی برای فروش آن برای باغدار جزء به صرفه است؟

آیا در لحظه برداشت محصول بازار فروش برای آن وجود دارد و کشاورز می‌تواند بلافاصله آن را به دست مصرف‌کنننده برساند و پول خود را از مصرف‌کننده یا فروشنده جزء دریافت کند؟ آیا کشاورز می‌داند که محصول برداشت شده، در موقعیت زمانی حاضر از کدام استان و چه نقطه‌ای از آن استان بازار فروش مناسبی دارد و تا رسیدن محصول به آن نقطه از استان آیا بازار حفظ می‌شود و می‌توان در مدت زمان اندک محصول را به فروش رساند؟

واقعیت آن است که کشاورزان و باغداران نه توان اجرایی و علم بازار را دارند و نه سرمایه کافی دارند تا میزان خرد محصولات را خریداری و روانه بازار نمایند. واقعیت آن است که برای مصرف یک شهر یا یک استان میزان معتنابهی از محصول لازم است که تامین آن از عهده کشاورزان به‌طور انفرادی بر نمی‌آید.

البته در برخی شهرها، کشاورزان خود به شهر می‌آیند و محصولات را به‌طور مستقیم عرضه می‌کنند؛ اما این عرضه محدود چندان برای کشاورزان مفید نیست، چراکه از بامداد تا شامگاه کشاورز باید در میدان شهر به انتظار بنشیند تا مشتریان یکی یکی بیایند و خرد خرد محصول را خریداری کنند در نهایت کشاورز با صرف چند روز از بامداد تا شامگاه می‌تواند محصولات یا به عبارت بهتر بخشی از محصولات خویش را به‌طور مستقیم به فروش برساند.

این هم نکته مهمی است که وقتی کشاورز به‌طور مستقیم محصول خود را به دلالان می‌فروشد، اگرچه درآمدی کمتر دارد، اما دلالان تقریبا در همه موارد برداشت محصول را خودشان به‌عهده می‌گیرند، با سرمایه‌های خود محصول رابه طور یک جا خریداری می کنند حمل محصول را خود برعهده می گیرند و سپس پول محصول خریداری شده را به طور کامل یک جا و کامل به کشاورز می دهند، آیا این نکات همگی برای کشاورزان مفید نیست؟ آیا دلالان را با این کارکرد می‌توان از چرخه تولید تا مصرف حذف کرد؟

گمان نمی‌رود رئیس جمهور متوجه این کارکرد دلالان و فواید آن‌ها برای چرخ و زنجیره تولید تا توزیع باشد؛ اما احتمالاً نظر رئیس جهمور معطوف به رفتارهای سودجویانه و سفته‌بازی در بازار است که این مساله منحصربه مواد غذایی و بازار محصولات کشاورزی نیست؛ اگر دولت قدرت دارد باید اراده و توان خود را به سالم‌سازی روند و زنجیره تولید تا مصرف و مناسب سازی چرخ توزیع معطوف نماید.

نادر کریمی جونی