گریز از بحران کم آبی با اصلاح الگوی کشت

انتخاب «الگوی کشت» از اصلی‌ترین عوامل افزایش بهره‌وری تولید در کشاورزی محسوب شده و علاوه بر حفظ منابع به پایداری تولید و امنیت غذایی کشور کمک می کند.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از مهر ، الگوی کشت، جانمایی صحیح تولید براساس پتانسیل‌های طبیعی، اصول اقتصادی و سیاست‌های استراتژیک کشور است و سه هدف فنی، اقتصادی و استراتژیک، الگوی کشت را تشکیل می‌دهد.

به عبارت دیگر بن‌مایه مفهوم الگوی کشت، دسترسی به تولید پایدار در بخش کشاورزی در ازای بهره‌برداری و بهره‌وری مناسب از منابع پایه است.

کشور ما از آفتاب و خاک خوب در بخش کشاورزی بهره مند بوده ولی با توجه به خشکسالی‌های یک دهه اخیر، کاهش بارش‌ها و گرم شدن هوای زمین با مشکل جدی در تأمین آب در بخش کشاورزی مواجه هستیم.

از طرفی با نبود الگوی کشت صحیح هر ساله شاهد این هستیم که هزاران هکتار محصولات جالیزی پر آب طلب مثل سیب زمینی، پیاز، گوجه فرنگی و غیره به دلیل تولید مازاد، کاهش شدید قیمت و نبود بازار فروش به هدر می‌رود و علاوه بر هدر رفت سرمایه ملی و دسترنج کشاورزان باعث نابودی آب کشور می‌شود.

بیشتر بخوانیم: الگوی کشت چوب بلاتکلیفی دولت و مجلس را می‌خورد

کشت برپایه درآمد محصول!

یکی از کشاورزان روستای نوده ملک گرگان گفت: مهم‌ترین موضوع در انتخاب کشت محصولات برای ما کشاورزان جنبه اقتصادی آن است، ما به دنبال کشت محصولی هستیم که درآمد بیشتری داشته باشد تا بتوانیم معیشت خانواده خود را تأمین کنیم.

محمدرضا قربانی ادامه داد: در حال حاضر کشت هیچ محصولی مانند برنج برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد، اگر آب کافی داشته باشیم هیچ محصولی به جز برنج کشت نمی‌کنیم.
وی اضافه کرد: کشت برنج علاوه بر اینکه درآمد خوبی دارد، برای فروش محصول هم مشکلی نداریم و این موضوع هم عاملی برای تشویق کشاورزان به کشت برنج است

کشاورز گلستانی تصریح کرد: برخی محصولات کم آب بر مثل گیاهان دارویی و سیاه دانه هستند که صرفه اقتصادی خوبی دارند ولی به دلیل فراهم نبودن بازار فروش رغبتی برای کشت آن وجود ندارد.

ضرورت تدوین الگوی کشت برای محصولات جالیزی

دبیر خانه کشاورز هم اظهار کرد: الگوی کشت در کشور ما به درستی تعریف نشده است، ما در تولید محصولات جالیزی و صیفی‌جات دچار مشکل هستیم، یک سال آنقدر تولید این محصولات در کشور زیاد می‌شود و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند که کشاورزان محصول را در زمین خود رها می‌کنند و سال دیگر آنقدر قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند که مردم قدرت خرید ندارند.

علی قلی ایمانی ادامه داد: ما در تولید کالاهای اساسی سرریز محصول نداریم و محصولات اساسی مثل گندم، جو، ذرت، کلزا هرچقدر که در کشور کشت شود نیاز است زیرا ا واردکننده این محصولات هستیم

وی اضافه کرد: ما به تدوین الگوی کشت در محصولات جالیزی نیازمندیم به طور مثال محصول پر آب طلبی مثل هندوانه در کشور ما تولید و صادر می‌شود، به راستی با این کار ما آب کشور را به دیگر کشورها صادر می‌کنیم.

ایمانی گفت: تجار از کشورهای ترکیه و عمان به شهرهای کرمان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان می آیند و با کشاورزان ما برای خرید هندوانه قرار داد می‌بندد و این در حالی است که این شهرها به شدت با مشکل کم آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند.

با صادرات محصولات جالیزی به کشورهای همسایه در واقع آب کشور را تخلیه و به کشورهای دیگر صادر می‌کنیمدبیر خانه کشاورز تصریح کرد: در جلسه‌ای که با وزیر کشاورزی داشتیم پیشنهاد کردیم بر روی محصولات جالیزی ۱۰۰ درصد تعرفه بر روی محصولات جالیزی قرار دهند تا صادرات این محصولات برای کشاورزان صرفه اقتصادی نداشته باشد زیرا با این کار آب کشور را تخلیه می‌کنند.

وی درباره کشت برنج افزود: مسئله برنج با محصولات جالیزی تفاوت دارد زیرا ما واردکننده برنج هستیم و با کشت برنج آب به دیگر کشورها صادر نمی‌کنیم.

ایمانی گفت: الگوی کشت بیش از همه در محصولات جالیزی اهمیت دارد زیرا هم آب زیادی مصرف می‌کند و هم با افزایش تولید، بیش از نیاز کشور تولید داریم.

وی گفت: با دستورالعمل و بخش نامه نمی‌توان الگوی کشت محصولات جالیزی را اصلاح کرد و تنها راهکار این است که با گذاشتن تعرفه کاری کنیم که خرید این محصولات برای کشورهای همسایه هم توجیه اقتصادی نداشته باشد.

اصلاح الگوی کشت راهکار جبران کم آبی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان هم گفت: الگوی کشت متأثر از عوامل مختلفی مانند آب، خاک، اقلیم و اقتصاد کشاورز است، با توجه به خشکسالی و کمبود آبی که در استان با آن مواجه هستیم الگوی کشت ما باید بر اساس میزان آب مصرفی باشد.

سید محسن حسینی ادامه داد: در استان گلستان ۸۵۰ هزار هکتار اراضی داریم که از این مقدار ۲۵۰ هزار هکتار آن آبیاری می‌شود، ۴۰۰ هزار هکتار به صورت دیم کشت می‌شود و ۲۰۰ هزار هکتار هم مراتع کم بازده است.

حسینی اضافه کرد: اگر بخواهیم همه ۸۵۰ هزار هکتار اراضی که در گلستان در اختیار داریم را آبیاری کنیم به ۶ میلیارد متر مکعب آب نیاز داریم و حداکثر ۲.۵ میلیارد مترمکعب آب را می‌توانیم در بخش کشاورزی صرف کنیم و مابقی آن در بخش شرب، صنعت و محیط زیست مصرف می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان بیان کرد: در کشور ما زمین زیاد و آب کم است و از طرفی اقتصاد کشاورز هم باید تأمین شود پس باید اقتصاد خود را با میزان آب تطبیق دهیم.

وی گفت: متخصصان اقتصاد کشاورزی باید با جایگزین کردن محصولات کم آب بر که اقتصاد کشاورز را هم تأمین کند، الگوی کشت استان را تعیین کنند.

حسینی افزود: کشاورزان گلستان تنها ۶ ماه از سال کار می‌کنند و ۶ ماه دیگر بیکار هستند اگر صنایع تبدیلی وابسته به کشاورزی و خوراک دام در استان ایجاد شود کشاورزان ما می‌توانند در بازه زمانی که بیکار هستند مشغول به کار شوند و اقتصاد خود را از این راه تامین کنند.

۹۵ درصد الگوی کشت در گلستان رعایت می‌شود

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم گفت: الگوی کشت در استان گلستان بیش از ۹۵ درصد رعایت می‌شود.

محمدرضا عباسی افزود: رعایت الگوی کشت در خرید تضمینی، پایداری تولید، حفظ منابع آب و خاک، کاهش آلودگی زیست محیطی و تأمین منابع غذایی تأثیرگذار است.

وی ادامه داد: الگوی کشت پاییزه استان گلستان محصولات مهمی نظیر گندم، کلزا و جو است که اهمیت غذایی بالایی دارد و در حال اجرا است.

عباسی تصریح کرد: الگوی کشت محصولات پاییزه به خوبی در گلستان اجرا می‌شود ولی در کشت تابستانه با مشکل مواجه هستیم و بیش از ۵۰ هزار هکتار برنج خارج از الگوی کشت در گلستان کشت می‌شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان بیان کرد: در تلاش هستیم که الگوی کشت تابستانه را از محصولی مثل برنج که پرآب طلب است به سمت محصولاتی نظیر سویا، پنبه، کنجد و آفتابگردان ببریم.

عباسی گفت: با قرار دادن تعرفه بر روی محصولات پرآب طلب و حمایت از کشاورزان برای کشت محصولات جایگزین می‌توان الگوی کشت تابستانه استان را اصلاح کرد.

کشت قراردادی راهکاری اصلاح الگوی کشت در کشور است

رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم گفت: در استان گلستان منابع آب و اقتصاد کشاورز بیش از عوامل دیگر در تعیین الگوی کشت مؤثر است.

محمد برزعلی اضافه کرد: استفاده بهینه از منابع آب، عدم تولید بیش از نیاز بازار محصولات، افزایش راندمان مصرف آب و نهاده‌های گواهی شده در الگوی کشت بسیار مهم است.

وی گفت: با توجه به مصرف آب زیاد در کشت شالی باید محصولات را که هم مصرف آب بسیار کمتری داشته و هم اقتصاد کشاورز را تأمین کند، جایگزین کشت برنج کرد.

برزعلی افزود: کلید موفقیت در الگوی کشت تأمین اقتصاد کشاورز است؛ به همین دلیل در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی در حال تحقیق بر روی دو محصول ماش و کنجد هستیم که پس از اصلاح بذر آن را جایگزین کشت برنج به روش غرقابی کنیم زیرا این محصولات یک چهارم برنج آب نیاز دارند و درآمدزایی خوبی دارند.

وی تصریح کرد: با کشت قراردادی و دادن اطمینان به کشاورزان در خرید محصول می‌توانیم الگوی کشت را اصلاح کنیم.

الگوی کشت، برنامه ریزی برای کشت محصولات بر حسب همه منابع موجود و به طور ویژه‌تر مقادیر آب در کشور است، حاصل بی برنامگی‌ها و نداشتن الگوی کشت در کشور هدر رفت سالیانه هزاران تن محصول کشاورزان اعم از سیب زمینی، گوجه، پیاز و دیگر محصولات بوده، اتفاقی تلخ و پرتکراری که هنوز هم به طور کامل حل نشده است،