تاثیر کودهای تولیدی ریشه ذرت بر محصول گندم

شاید چندان باورپذیر نباشد که ریشه‌های ذرت قادرند با تولید برخی از مواد شیمیایی(کود) بر رشد و محصول نهایی گندم اثرگذار باشند، اما واقعیت دارد، چرا که موجب بهبود کیفیت خاک می‌شوند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ مشاهده شده در برخی از مزارع گندم که کشت پیش از آن ذرت بوده، افزایش محصولی تا 4 درصد به‌وجود آمده است. در حالی که یافته‌ها از مزارع متفاوتی تاثیرگذاری متنوعی از این دست را نشان می‌دهد، این روند می‌تواند در درازمدت موجب کمک به پایداری هرچه بیشتر کشت غلات بدون نیاز به استفاده از کودهای شیمیایی و یا آفت‌کش‌های بیشتر باشد.

به طور کلی گیاهان مقادیر زیادی از موادشیمیایی خاص تولید می‌کنند که بسیاری از آن‌ها در خاک رها شده و بر کیفیت آن می‌افزایند که چنین موادی به نوبه خود بر رشد گیاه بعدی تاثیر می‌گذارند. اخیراً عده‌ای از محققان دانشگاه برن سوئیس در این رابطه مطالعاتی انجام داده و مشاهده کرده‌اند که ریشه‌های ذرت قادرند موادی تولید نمایند که در رشد محصولات بعدی کشت شده، در همان زمین موثر باشند.

چگونگی تاثیرگذاری

بر اساس تحقیقات پیشین معلوم گردیده که یک ماده مترشحه که به‌طور طبیعی از ریشه‌های ذرت رها می‌شود، موجب تغییر در ترکیبات جمعیت میکروارگانیسم‌های خاک شده که نتیجه نهایی آن اثرگذاری بر بهبود رشد گیاهان بعدی در داخل خاک است. اکنون مطالعات به‌منظور چگونگی این اثرگذاری در شرایط کشاورزی واقعی به عمل آمده است.

در عملیات میدانی، ماده مترشحه از ریشه‌های ذرت(بنزوکسازینوئید) به خاک محل کشت گندم‌ها اضافه شد و در مقایسه با گروه‌های شاهد تغییراتی چون بهبود در جوانه‌زدن، رشد و محصول نهایی مشاهده گردید.

آفت کمتر، کیفیت بهتر

علاوه‌بر افزایش محصول، میزان کمتری از آلودگی به برخی از آفات دیده شد. شاید یک اضافه محصول چهار درصدی چندان چشم‌گیر نباشد، اما در شرایط مساوی و استفاده کمتر از نهاده‌هایی مانند کود، سم، بذر، آب و …، چنین افزایشی می‌تواند اهمیت زیادی داشته باشد، چرا که برای تولید آن هزینه‌هایی مصرف نشده است. در حالی که افزایش بهره‌وری و حفظ پایداری در محصولی مانند گندم حائز اهمیت زیادی است. چنین اثرگذاری از یک کود مجانی بر تولید محصول، بسیار مهم است.

این تحقیق به جنبه با ارزش دیگری نیز دست یافت و آن رعایت تناوب کشت محصولات کشاورزی است، چرا که هرگونه بقایای باقیمانده از محصول پیشین می‌تواند در رشد و افزایش محصول کشت بعدی موثر باشد. نکته دیگر آن که برداشت محصول بیشتر به دلیل وجود «بنزو کسازینوئید»، هیچگونه اثر منفی بر کیفیت دانه‌های گندم به جا نمی‌گذارد.

مقاومت مواد شیمیایی گیاه در خاک

برای درک بهتری از آنچه در این روند در خاک اتفاق می‌افتد، مجموعه‌ای از تجزیه و تحلیل‌ها در مورد ریشه‌های ذرت به اجرا درآمد. معلوم شد که این مواد شیمیایی و ترکیبات به وجود آمده ناشی از تخریب آن‌ها در خاک‌های در مجاورت ریشه‌ها اتفاق می‌افتد. آشکار گردید که ماده مترشحه از ریشه‌های ذرت بر جمعیت باکتری و قارچ‌های اطراف ریشه‌های ذرت موثر است و به طرز آشکاری مقاومت ریشه‌ها را در مقابل سایر عوامل آسیب‌رسان در خاک بالا می‌برد. این موضوع که رشد گندم و افزاش محصول آن به خاطر مواد تولید شده توسط ریشه ذرت که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم آن را تحت تاثیر قرار داده مطلبی زمینه‌ای برای بررسی و مطالعات بیشتر و از اهمیت خاصی برخوردار است.

اهمیت اجزاء خاک

اجزای تشکیل‌دهنده خاک نیز بر این اثرگذاری ریشه‌های ذرت موثر بودند، چنانکه یک دوره دو ساله مطالعاتی برای تشخیص این اثرگذاری نیز در نظر گرفته شد که در پایان، محققان موفق شدند تفاوت‌های ناشی از ترکیبات متفاوت خاک را بر عملکرد ماده مذکور مشخص نمایند. درک بهتر از اثرگذاری اجزاء و ترکیب خاک در این مقوله، امری حیاتی بوده و می‌تواند به کشاورزی پایدار در آینده کمک نماید.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۸ - شهریور ۱۴۰۲