تالاب انزلی ناتوان در هضم سیلاب

انباشت رسوبات طی سالیان متمادی حیات تالاب بین المللی انزلی را به مخاطره انداخته و احیای این تالاب نیازمند لایروبی فوری است.

اخبار سبز کشاورزی : کاهش یک متری تراز آب دریای خزر، عدم رعایت حق آبه تالاب انزلی، انباشت انواع رسوبات، دفع غیر اصولی فاضلاب و ورود انواع پساب‌های خانگی و آلاینده‌ها تهدیدی برای حیات تالاب انزلی بشمار می‌رود.

اگرچه اطلاعات علمی دقیقی از میزان و حجم رسوبات وارده به تالاب انزلی وجود ندارد، اما برخی به نقل از سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان ملل متحد بار رسوبی وارده به تالاب انزلی را حدود ۳۸۶ هزار و ۶۰۲ تن اعلام کرده اند.

به گفته کارشناسان و پژوهشگران حوزه تالاب، تالاب انزلی به جهت انباشت رسوبات از حالت اسفنجی خارج شده و دیگر توان جذب آب در خود را ندارد، لذا وقوع هر نوع سیلاب در بالادست زنگ خطری برای شهر‌های همجوار (انزلی، صومعه سرا، رشت و خمام) با این تالاب است.

لبریزی تالاب انزلی از رسوبات و آمادگی برای سیلابی شدن

فرماندار بندرانزلی اخیراً طی نشستی که با مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان گیلان و رئیس اداره ارتباطات و اطلاعات اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان گیلان در راستای اجرای طرح مطالعات تالاب‌های استان گیلان برگزار شد، تالاب انزلی را به کاسه‌ای که اکنون از انواع رسوبات لبریز شده تشبیه کرد و گفت: اگر تالاب انزلی بصورت درست و اصولی لایروبی نشود این شهرستان با سیل‌های هولناکی مواجه خواهد بود که به تبع آن شهر‌های همجوار نیز از این آسیب بی نصیب نخواهند ماند.

محمد پورخوش سعادت تصریح کرد: حوضچه غربی و مرکزی تالاب انزلی در مدتی کوتاه کاملا پر شده و کارکرد تالاب از حالت ضربه‌گیری سیلاب خارج شده است. اگر سیلی در نواحی مسکونی کم ارتفاع رخ دهد، تاسیسات زیربنایی مثل آب و فاضلاب، برق و گاز ما به شدت تخریب خواهند شد.

وی خواستار تخصیص اعتبارلازم برای تامین تجهیزات مقابله با سیلاب‌ها و حوادث احتمالی شد و افزود: برخی اعتقاد بر خودپالایی تالاب دارند، اما در اکوسیستمی که دستکاری شده و ورودی تالاب به دریا با احداث موج شکن مسدود شده این امر چگونه امکانپذیر خواهد بود؟

فرماندار خاطر نشان کرد: خودپالایی تالاب حرف غلطی است و ما باید هرچه سریعتر رسوب‌زدایی را آغاز کنیم. احیای آب بندان‌ها نیز به مدیریت آب در حوضه آبخیز و وابستگی کشاورزان به آب تالاب در فصل کشاورزی و کاهش ورود رسوبات به تالاب کمک می‌کند.

وی با تاکید بر اجرای برنامه‌های بلندمدت مانند مدیریت رسوب و توجه به آبخیز داری در راستای احیاء تالاب انزلی، گفت: ابتدا باید مدیریت یکپارچه وجود داشته باشد و مطالعات کارشناسی در خصوص تالاب انزلی انجام شود در این راستا همراهی جوامع محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد نیز مفید خواهد بود.

نیاز فوری از تالاب به لایروبی

رئیس اداره ارتباطات و اطلاعات اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان گیلان نیز با بیان اینکه لایروبی تالاب انزلی باید به سرعت و فوری انجام شود گفت: تالاب انزلی به لایروبی اساسی نیاز دارد، اما این از حیطه اختیارات زمین شناسی خارج است، این سازمان مطالعات را انجام و راهکار مناسب را ارائه می‌دهدو این دستگاه‌های اجرایی هستند که باید اقدامات فوری و عاجل را انجام دهند.

پانته‌آ گیاهچی اضافه کرد: تالاب انزلی بر اثر انباشت با انواع رسوبات به تدریج روند خشک شدن را طی می‌کند و در حل حاضر از حالت اسفنجی جاذب آب خارج شده و بصورت خمیری و سیلیت درآمده است.

وی تصریح کرد: تالاب انزلی اقداماتی ضرب الاجلی و سریع در رابطه با احیای تالاب در کنار مطالعات اصولی و سیستماتیک نیاز دارد؛ اگر عمق تالاب از آنچه که هست کمتر شود بارندگی منجر به سیلاب خواهد شد و آب در شهر و منازل مردم جاری می‌شود.

گیاهچی با تاکید بر اینکه باید سعی کنیم وضعیت موجود را حفظ کنیم، اظهار داشت: یکی از دغدغه‌های حاضر متولیان فضایی برای تخلیه رسوبات است. کشور‌های توسعه یافته که تکنولوژی و توان استخراج مواد آلوده از رسوبات را دارند، این رسوبات را در صنعت بکار می‌گیرند و مواد آلی باقی مانده در کشاورزی استفاده می‌شود و یا بصورت بلوک به کشور‌های متقاضی فروخته می‌شود. اگر در کشور ما تکنولوژی لازم برای استخراج وجود ندارد می‌توان این مواد را به کشور‌های متقاضی فروخت.

شناسایی نقاط بحرانی انباشت رسوب تالاب انزلی

مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان گیلان با بیان اینکه سازمان زمین شناسی نقاط بحرانی انباشت رسوب در تالاب انزلی را شناسایی است، افزود: برای شهرستان بندرانزلی و استان گیلان ۱۰ پروژه در قالب گزارش و نقشه تدوین شده و نقشه مقیاس ۵۰ هزار زمین ریخت شناسی انزلی با هزینه‌ای بالغ بر ۲۰۰ میلیون تومان در حال انجام است که در این نقشه نقاط خشک شده تالاب انزلی مشخص خواهد شد.

مسلم امانی گفت: پایش داده‌ها نشان می‌دهد بیشترین رسوبات از رودخانه پسیخان وارد تالاب انزلی می‌شود و باید در این نقطه جلوی ورود رسوب به تالاب انزلی گرفته شود. علاوه بر ورود انواع رسوبات، فاضلاب‌ها و زباله‌ها به تالاب، اجرای پروژه کنارگذر انزلی نیز که این تالاب را به ۲ قسمت تقسیم کرده است یکی از عوامل دخیل در روند خشکی تالاب انزلی محسوب می‌شود.

وی با اشاره به ساخت و ساز‌های غیرقانونی در حریم رودخانه‌ها گفت: با بررسی مسیر‌های هوایی رودخانه‌ها در دهه‌های مختلف و مقایسه آن با حال حاضر می‌توان دید مسیر اصلی رودخانه‌ها تغییر کرده است و ساخت ساز‌های غیرمجاز در حرایم رودخانه‌ها نیز در این انحراف مسیر نقش پررنگی داشته اند. اگر دستکاری انسان در طبیعت نبود سیلاب مسیر خود را باز می‌یافت.

امانی با بیان اینکه این دستکاری‌ها و انباشت رسوبات خطر وقوع سیلاب را در انزلی و سایر شهر‌های مجاور تالاب را افزایش داده است افزود: در صورت بروز سیلاب شهرستان‌های خمام، بخش پیر بازار و نقاط مختلفی از شهر‌ها و روستا‌های همجوار با خطر سیلاب مواجه خواهند شد. در این راستا سازمان زمین شناسی طرح مطالعات تالاب‌های استان گیلان به بصورت پایلوت در بندرانزلی اجرا خواهد کرد.

اجرای طرح مطالعات تالاب‌های استان گیلان بصورت پایلوت در بندرانزلی

مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان گیلان از اجرای طرح مطالعات تالاب‌های استان به مرکزیت انزلی خبر داد و افزود: سازمان زمین شناسی برنامه‌های مطالعاتی را در زمینه رسوب شناسی، ژئوشیمی رسوبی و آلاینده‌های زیست محیطی در رودخانه‌های منتهی به تالاب انزلی در دست اجرا و بررسی دارد که این طرح از شهریور ماه امسال آغاز به کار خواهد کرد.

امانی ادامه داد: در این طرح ۱۸ ماهه مطالعاتی ۲ دستگاه در آبکنار و سرخانکل مستقر می‌شود که بصورت توالی ۲۴ ساعته نرخ رسوب را پایش می‌کنند. علاوه بر این در هر ۲۵۰ متر مغز گیری تا عمق ۶ متر انجام می‌شود تا لایه بندی‌های رسوبات تالاب مانند دانه بندی و جنس رسوب مشخص شود.