سیاست‌ زدگی مانع توسعه اقتصادی ایران

جمله مشهوری وجود دارد که در ایران، سیاست از اقتصاد مالیات می‌گیرد. این جمله پس از آن مطرح شده که برخی از ناظران، اقتصاد ایران را سیاست زده می‌دانند و معتقدند که بازی‌های سیاسی، راهبردهای اقتصادی را تعیین می‌کند یا دست‌کم بر این راهبردها و رفتارها تاثیر می‌گذارد.

اخبار سبز کشاورزی ؛ نادر کریمی جونی | مهم نیست که روابط اقتصادی کشورمان با چه مجموعه یا کشورهایی در حال ایجاد یا گسترش باشد، مهم آن است که راهبران سیاسی کشورمان در اتخاذ رفتارها و جهت‌گیری‌های اقتصادی، همواره تحت تاثیر مناسبات و تحولات سیاسی قرار داشته‌اند.

مثلا پرسش آن است که اگر میان ایران و اروپا، مناسبات تا این حد آفت زده نبود، آیا ایران به سمت همکاری و توسعه همکاری با شرق و مجامع کشورهای شرقی گرایش پیدا می‌کرد؟

دلایل زیادی وجود دارد که به این پرسش پاسخ منفی می‌دهد. اکنون تحریم‌های اعمال شده بر ایران، به طور روز افزون در حال گسترش است و مقامات ایرانی ادعا می‌کنند که علی‌رغم این تحریم‌ها، مناسبات و روابط خوبی با کشورهای دیگر برقرار کرده‌اند.

هنگامی که ایران به عضویت سازمان اقتصادی شانگهای درآمد، بسیاری از چهره‌ها و رسانه‌های دولت فریاد برآوردند که بدون FATF و با وجود برقراری تحریم‌ها هم می‌توان اقتصاد و تجارت را توسعه داد. اما تحلیلگران اقتصادی با توجه به عدم‌بازگشت پول‌های ایران از عراق، کره جنوبی و…، توضیح می‌دهند که تا تحریم‌های بالادستی و دشواری‌های ناشی از نپیوستن ایران به پیمان‌های بین‌المللی وجود دارد، اعداد و ارقامی که مسئولان ایرانی درباره دستاوردهای اقتصادی می‌گویند و یا دست‌کم به حصول آن امید دارند، محقق نمی‌شود.

نمی‌توان انکار کرد که سیاست در همه کشورهای توسعه‌یافته، هموار کننده مناسبات اقتصادی است و به جای آن که سیاست از اقتصاد مالیالت بگیرد، دین خود را می‌پردازد.

بدین ترتیب سیاستمداران گفتگو می‌کنند و در لوای ایشان تجار، تجارت می‌کنند. اگر این امر درست باشد، آن گاه روشن است که با وجود تحریم‌ها و عدم حضور درFATF مناسبات اقتصادی ایران نمی‌تواند روال عادی و سالم خود را دنبال کند؛ چنانکه هنوز در مورد کشورهایی مانند عراق، امارات متحده عربی و عربستان، این مناسبات روند و بستر طبیعی خود را پیدا نکرده است.

این عدم قرار گرفتن همکاری‌ها و روابط تجاری ایران با کشورهای منطقه خلیج فارس، به‌ویژه از آن روست که کشورهایی نظیر عراق، عربستان و… عضو WTO هستند و نمی‌توانند از قوانین مالی بین‌المللی سرپیچی کنند.

به همین دلیل وقتی ایران در فهرست سیاه مجامع بین المللی قرار دارد، برای سایر کشورها ریسکی غیرقابل قبول ایجاد می‌شود. البته ممکن است مقامات ایرانی بگویند که در وضعیت فعلی راه‌های متعدد و مطمئنی برای دور زدن تحریم‌ها و عبور از سختگیری‌ها به دست آورده‌اند، اما آیا مقامات غیرایرانی هم حاضرند برای اهدافی که مورد علاقه جمهوری اسلامی ایران است، هزینه‌های نامتعارف پرداخت کنند؟

حتما پاسخ این سوال منفی است و به همین دلیل روابط ایران با کشورهایی مانند عربستان و امارات که خواهان هضم هرچه بیشتر در مناسبات و تجارت بین الملل هستند، هیچ گاه به ظرفت های واقعی خود نمی رسد. علاوه بر این ایران تمایل دارد که تجارتش با کشورهای حوزه خیلج فارس به میلیارد ها دلار بالغ شود اما ابزار تحقق این هدف فراهم است؟ دست کم از نظر بسیاری فعالان اقتصادی که مناسبات تجاری ایران را دنبال می کنند ابزار یاد شده، حتی در چشم انداز پیش رو هم نه فقط وجود ندارد که امیدی به حصول آن نیست.