اقدامی پر ابهام

بالاخره پس از چند دور دست به دست شدن و به تعویق افتادن، تدبیر دولت برای ایجاد رقابت میان صنعتگران عملی و برای اقلام تولیدی مقرر شد که قیمت نهایی تولید به عنوان قیمت تولیدکننده جایگزین قیمت مصرف کننده و بر روی کالاها درج شود.

مزرعه سبز : این اقدام قرار است برای همه محصولات تولیدی کشورمان عملیاتی شود، ولی در اقدام اولیه 17 قلم کالا انتخاب و به تولیدکنندگان آنها ابلاغ شد که از این پس در فهرست مشخصات چاپ شده بر روی کالاها به جای قیمت مصرف‌کننده، قیمت نهایی تولید را با عبارت قیمت تولیدکننده درج نمایند.

به این ترتیب تولیدکنندگان فوق از امروز بر روی کالاهایشان قیمت تولیدکننده را درج می‌نمایند و بر روی کالاهایی که به زودی به بازار خواهد رسید، مشتریان قیمت‌های نهایی تولید را مشاهده خواهند کرد.

تولید هر واحد کالا چقدر هزینه بر است

در واقع با اجرای این تمهید مشتریان می‌توانند بفهمند که تولید هر یک واحد کالا از یک محصول چقدر هزینه بر بوده و فروشنده چقدر بالاتر از قیمت تمام شده اخذ می‌کند.

مدافعان اجرای این طرح می‌گویند تعیین قیمت تمام شده و درج آن بر روی کالا سبب می‌شود تا مشتری از هزینه‌های تولید مطلع شود و کالایی را که با قیمت بیشتر تمام و تولید شده را ارزیابی کند که آیا به لحاظ ارتقای کیفیت کالا با هزینه بیشتر تولید شده یا هزینه های سربار کالا بیشتر بوده که قیمت نهایی تولید را افزایش داده است؛ اگرچه دو کالا با کیفیت تقریبا یکسان تولید شوند، ولی قیمت تمام شده یکی بیشتر از دیگری باشد، آنگاه با اطمینان نسبتاً بالایی می‌توان گفت که هزینه‌های سر بار تولید در کالای با قیمت تمام شده فرون‌تر بیشتر بوده است.

این مدافعان از این مساله نتیجه می‌گیرند که درج قیمت تمام شده می‌تواند میان تولیدکنندگان رقابت ایجاد کند و بهره‌وری را ارتقاء دهد.

در واقع با این درج قیمت تولیدکنندگان ناچار می شوند در مورد قیمت تمام شده و چرایی آن توجیه‌های باورپذیر ارائه کنند و خود را از اتهام‌هایی نظیر ضعف مدیریت، حیف و میل دارایی‌ها، زیان‌ده بودن کارخانجات و… مبرا کنند.

روشن است که در صورت تحقق این هدف، نه فقط میزان بهره‌وری در نزد تولیدکنندگان بالاتر می‌رود، بلکه نوعی رقابت مثبت برای بالا بردن کیفیت و پایین آوردن هزینه نهایی و تمام شده در میان اصحاب تولید شکل می‌گیرد که این رقابت هم به نفع مشتریان هم به نفع واحدی تولیدکننده و در نهایت هم به نفع ثروت و منافع ملی کشور است.

درج قیمت مصرف کننده است، نه درج قیمت تولیدکننده

اما دست‌یابی به این هدف به اندازه گفتن و نوشتن، آسان نیست. در وهله اول، آنچه برابر قوانین توزیعی باید عمل شود، درج قیمت مصرف کننده است، نه درج قیمت تولیدکننده. در نتیجه فروشندگان باید بر اساس 3 درصد سود مجاز قیمت نهایی کالا را روی کالا و یا در کنار آن درج کنند.

نکته قابل توجه در این باره آن است که قیمت نهایی هزینه‌های انبارداری، ارسال و حمل و نقل و… لحاظ نمی‌شود و توزیع‌کننده باید این هزینه‌ها را به هزینه تمام شده اضافه کند و سپس هزینه و قیمت مصرف‌کننده را محاسبه و به مشتری اعلام کند. در این صورت مشتری ملاحظه می‌کند که حاشیه سود توزیع‌کننده بیش از میزان مجاز 3 درصد است؛ در این صورت میان فروشنده و خریدار چالش به وجود می‌آید و ممکن این چالش به درگیری ختم شود.

علاوه بر این در مواردی مشاهده شده که به هر دلیل تولیدکننده و یا شرکت‌های بسته‌بندی قیمت روی جلد بسته‌بندی کالا را بر اساس تقاضای خریداران درج می‌کرده‌اند؛ نمونه این امر در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشف و از سوی صدا و سیما منعکس شده است.

حالا اگر براساس درخواست یک توزیع‌کننده ارشد در شهرستان و یا در مراکز استان، قیمت مندرج بر روی کالا قیمتی غیر واقعی باشد آن وقت چگونه می‌توان جلوی این تخلف را گرفت؛ به ویژه که مشتریان آگاهی لازم درباره قیمت‌های واقعی و غیر واقعی را نمی‌دانند و در بسیاری موارد برای خرید یک کالا به‌ویژه کالاهای مصرفی حوصله پرسه زدن و تطبیق قیمت‌های مغازه‌ها با هم را ندارند.

نکته دیگر آن است که به ویژه در مناطق دور افتاده روستایی و شهرهای کوچک که ممکن است انحصار در فروش کالای خارجی رخ دهد، چگونه این روش از انحصار و تعیین قیمت‌های گزاف جلوگیری می‌کند. روشن است که فروشنده متخلف برای توجیه تخلف ارائه قیمت غیرمنصفانه توجیه‌های عجیب و غریب می‌آورد و ذهن مشتری را پر از داده‌های نادرست و درست می‌نماید.

اگر قیمت تولید در روی کالا درج و قیمت مصرف‌کننده روی قفسه فروشگاه درج شود، آیا مشتریان خود را اسیر محاسبات پیچیده برای منصفانه بودن قیمت مصرف‌کننده بی‌کالا می‌نمایند؟

نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی

انتهای پیام/