آبزی‌ پروری در اقتصاد غیرنفتی

مزرعه سبز : سهم ایران از بازار نفت جهانی با شدت یافتن تحریم‌ها تقریبا حذف گردیده و با جایگزین شدن کشورهایی نظیر روسیه، عربستان، امارات، عراق و …، دیگر ایران قادر نیست همانند چند سال قبل متکی به درآمدهای نفتی باشد و برخلاف آن که مقادیری نفت به صورت پنهان و نامشخص به کشورهایی نظیر چین و یا هند می‌فروشد، اما با روی‌آوردن این کشورها به جایگزین کردن نفت ایران و کاهش خرید خود، ایران با چالش مهمی در تامین نیازهای ارزی و خریدکالاهای ضروری روبرو است.

آنچه سال‌ها است مسئولان را به اتخاذ روش‌هایی برای اقتصاد بدون نفت وادار نموده همین بی‌ثباتی در فروش آن با عنوان یک کالای کم دردسر است.

اما جایگزینی درآمد محصولات دیگر با دلارهای نفتی کار چندان ساده‌ای نیست، چرا که تولید هر محصولی متضمن ایجاد زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های لازم، رقابت در بازاریابی برای کالاهای مشابه و توان تولید ثابت آن است.

یکی ازامکانات تولید جایگزین نفت، استفاده از عرصه‌های آبی در شمال و جنوب و همچنین بخش‌های داخلی کشور به منظور تولید انواع آبزیان است که ضمن تامین پروتئین مورد نیاز بخش داخلی و ایجاد امنیت غذایی، مقادیر زیادی از آنان قابلیت صادرات و ارزآوری دارند.

ایران در شمال و جنوب، 2700 کیلومتر مرز آبی دارد؛ یک مزیت بالقوه که صدها سال است ساکنان مجاور این سواحل از نعمات این آب‌ها ارتزاق کرده و زندگی خود را منطبق با شرایط آن‌ها وفق داده‌اند. نکته‌ای که بیان آن در این جا ضرورت دارد، نداشتن پیشرفت و تحرک لازم همانند سایر کشورهای مجاور دریاها و صنعتی نکردن این رشته به میزان مطلوب و پاسخگو برای نیازهای جامعه است. بسیاری از کشورها با ساخت کشتی‌های ویژه صیادی، نه فقط از آب‌های محدوده‌های مرزی خود که با حرکت در آب‌های آزاد و دور دست اقدام به صید انواع آبزیان می‌نماید و با فرآوری آن‌ها در همان کشتی‌ها، اقتصادی متحرک و پویا را به وجود می‌آورند. حال در غیبت نفت از عرصه اقتصاد کشور جا دارد تا به حوزه شیلات توجه ویژه‌ای معطوف شود.

با وجود درک ضرورت‌ها در تامین امنیت غذایی، اما در بخش شیلات و سرمایه‌گذاری در آن توجهی جدی به عمل نیامده و صیادان همچنان با روش‌های سنتی و قایق‌های کوچک و ناایمن که گاه آن‌ها را دچار حوادث مرگبار می‌کند، به کار صید مشغولند.

نقش سدها در پرورش آبزیان

تاکنون سدهای زیادی در مسیر رودخانه‌های کشور احداث گردیده که یکی از نقاط ضعف این سازه‌ها غافل ماندن از راه‌اندازی طرح‌های جدی، وسیع و سودآور در آن‌ها است.دریاچه‌های ایجاد شده در پشت این سدها مزیت و امکانات بالایی برای پرورش هزاران تن ماهی، ایجاد اشتغال، تامین بخشی از پروتئین مورد نیاز بازار داخلی و قابلیت صادرات را به‌وجود می‌آورند که به هر دلیلی تاکنون استفاده‌ای واقعی از این امکانات انجام نشده است. حتی درشرایط کم بارانی و خشکسالی باز هم آب کافی برای پرورش آبزیان درپشت سدها موجود است. جا دارد که وزارتخانه‌های مرتبط و به‌ویژه وزارت جهادکشاورزی که بنابر گفتار وزیر آن انگیزه‌هایی در این زمینه مشاهده می‌شود، به این پتانسیل مجانی سدها توجه نمایند.

تقویت اتحادیه‌ها و تعاونی‌های شیلاتی

اتحادیه‌ها و تعاونی‌های شیلاتی پیوسته از کم‌توجهی دولت به خود گله‌مند بوده و از این جهت خود را متضرر می‌دانند. اصل 44 قانون اساسی این امکان را به دولت و همچنین سازمان شیلات می‌دهد تا فعالان و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در این بخش را مورد حمایت قرار داده و متناسب با امکانات دریایی کشور از آب‌های سواحل و همچنین دریاهای آزاد، سودآوری داشته باشد.

از سایر موارد، در نقش آبزی‌پروری در اقتصاد غیرنفتی، امکان پرورش جاندارانی نظیر قورباغه یا تمساح است که به‌تمامی می‌توانند صادر شوند و ارزآوری داشته باشند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۹ - دی ۱۴۰۰