در خصوص مضرات انتقال آب بین حوضه ای 

" طرح وحشتناک *انتقال آب دریاچه خزر* به استان نورچشمی *سمنان* "

دوشنبه ۳۰ دی ماه ۱۳۹۸، *نشست هم اندیشی* در خصوص بررسی ابعاد مختلف طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان در *جامعه مهندسان مشاور ایران* برگزار شد و ظاهرا این *طرح عظیم* و *پُر مسئله* در دست اجراست.

ای کاش *مسئولین امر* به *نکات* و *سئوالات ذیل* نیز توجه نمایند:

۱- *چرا* برای *حل مشکل کمبود آب هر منطقه* ، *فورا گزینه مخرب و پرهزینه انتقال آب* روی میز مدیران و تصمیم گیران قرار می گیرد ( *مدیریت عرضه* ) و به موضوع مهم و موثر " *مدیریت تقاضا* " و یا *صرفه جویی در مصرف آب* و یا *افزایش بهره وری آب* توجه کمتری می شود؟

۲- با توجه به اینکه *بیشترین سهم مصرف آب* را *بخش کشاورزی* دارد، آیا با اعمال روشهای مختلف نظیر *تغییر الگوی کشت* ، اصلاح روشهای آبیاری، *افزایش راندمان و بهره وری آب* نمی توان کمبود آب در بخش های *شرب و صنعت* را تامین نمود؟

(رویکردی که هم *اجرایی تر* است و هم *کم هزینه تر* است و هم *تبعات منفی انتقال آب را ندارد*! )

۳- با توجه به شرائط خشک و نیمه خشک کشور ایران، تا به کی " *توسعه آب محور* " در دستور کار دولت و *نهادهای سیاستگذاری و برنامه ریزی* قرار دارد؟

آیا وقت آن نرسیده است که عقلانیت و *ضوابط علمی و فنی* در *مصرف آب* ، حاکمیت بیشتری داشته باشند؟

۴- طبق ضوابط قانونی موجود، *طرح های بزرگ عمرانی* نیاز به *مطالعات ارزیابی زیست محیطی* (EIA) و همچنین تهیه *پیوست های فرهنگی و اجتماعی* دارند، *آیا* جهت توجیه علمی و فنی انتقال آب دریاچه خزر به استان سمنان، *پیوست های محیط زیستی، فرهنگی و اجتماعی* تهیه شده؟

ودر اختیار مردم و فعالان محیط زیستی و اجتماعی قرار گرفته است تا صحت و سقم آن را *بررسی و ارزیابی* کنند؟

(آیا *شفافیت* لازم در *توجیه ابعاد مختلف* این طرح وجود دارد؟)

۵- آیا موضوع *شیرین سازی آب شور* دریاچه منحصربفرد خزر (جهت انتقال آب به سمنان) و *پساب* غلیظ و *شور* ناشی از آن، *هیچ اثرات سوء محیط زیستی* برای *اکوسیستم* و *موجودات زنده* آن منطقه ندارد؟

۶- آیا برداشت و انتقال آب از دریاچه خزر از نظر *حقوق بین الملل* (معاهدات و توافقات بین المللی مربوط به دریاچه خزر که بین ۵ کشور حاشیه آن امضاء شده اند) مشکلی نداشته و *تبعات منفی* و *بار حقوقی* ندارد؟!

۷- در صورتی که قرار است *شیرین سازی آب دریا در سمنان* صورت پذیرد، آیا ورود این حجم از *آب شور و پساب* های ناشی از شیرین سازی، *تبعات منفی محیط زیستی* برای سمنان ندارد؟

۸- آیا انتشار *خبر به ظاهر امید بخش انتقال آب به سمنان* ، *تاثیرات فرهنگی و اجتماعی منفی* بر ساکنان این استان نداشته و سبب کم توجهی ایشان به موضوعات مهم و حیاتی *کاهش مصرف آب* و *سازگاری با شرائط کم آبی* و افزایش بهره وری و نظایر آن نمی شود؟!

۹- آیا بطور کلی، ابعاد منفی احتمالی انتقال آب در مبدأ و مقصد مورد بررسی دقیق و کارشناسی قرار گرفته است؟

۱۰- آیا در مطالعات این طرح عظیم و مخرب توجهی به *ارزش های محیط زیستی* و *خدمات اکوسیستمی جنگلها و مراتعی* که در مسیر انتقال آب و حریم خط لوله قرار گرفته (و به ناچار *تخریب* خواهند شد)، شده است؟

۱۱- آیا با توجه به مشکلات اقتصادی ناشی از تحریمها، *امکان تامین مالی* و حمایت از این طرح عظیم و *پرهزینه* ( *هزینه های نجومی احداث* و همچنین *تعمیر و نگهداری* ) وجود دارد؟ و

یا اینکه اجرای آن فقط سبب *تخریب محیط زیست* شده و اتمام این طرح و عملی شدن ایده انتقال آب به استان سمنان، ممکن است " *چند دهه* " طول بکشد!

که عملا تاثیری در *حل مشکلات فعلی مردم شریف استان سمنان* نخواهد داشت

(بدیهی است مردمی که همین الان مشکل کمبود آب دارند، نمی توانند چند دهه صبر کنند تا این طرح انتقال آب عظیم اجرایی شود!!!)

۱۲- آیا *عدم شفافیت* و حمایت بدون چون و چرا از اجرای این طرح عظیم و پر هزینه، شائبه ای به ذهن ها متبادر نمی کند که *جنبه های سیاسی و مالی* (فساد مالی) این طرح بر *ابعاد فنی، تخصصی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی* آن غلبه دارد؟

در شرائط فعلی کشور، انتظار می رود که بیش از پیش، به نظرات کارشناسان دلسوز و متعهد توجه شده و *تصمیمات مهم* با *عقلانیت و منطق کارشناسی* همراه باشد و

نه تحت تاثیر *ملاحظات احساسی، سیاسی و جناحی صرف* !

سید ابوالفضل میرقاسمی

کارشناس ارشد مهندسی منابع آب (با گرایش حفاظت)

فارغ التحصیل از موسسه ITC هلند در سال 1373

بازنشسته منابع طبیعی و آبخیزداری کشور