انحلال سازمان امور اراضی: تصمیمی بدون پشتوانه کارشناسی؟

مصوبه ۱۴۰۴/۳/۲۱ شورای عالی اداری کشور مبنی بر انحلال سازمان امور اراضی و تقسیم وظایف آن بین نهادهای مختلف، یادآور تصمیم جنجالی انحلال سازمان برنامه و بودجه در دولت‌های گذشته است. اما آیا این تصمیم‌گیری‌ها بر اساس قوانین موجود، تخصص و هماهنگی بین دستگاه‌ها انجام می‌شود؟  

 دو وظیفه کلیدی سازمان امور اراضی  

سازمان امور اراضی دو مأموریت اصلی دارد:  

۱. حفظ کاربری اراضی کشاورزی  

۲. حفظ یکپارچگی اراضی و جلوگیری از خردشدن آنها  

این دو وظیفه به‌شدت به هم وابسته هستند و قوانین حاکم بر آن‌ها نیز یکسان است. برای مثال:  

- قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها، سازوکارهایی برای جلوگیری از خردشدن اراضی دارد.  

- قانون جلوگیری از خردشدن اراضی کشاورزی نیز از ظرفیت قانون حفظ کاربری و یگان‌های حفاظت استفاده می‌کند.  

هر دو وظیفه توسط یگان‌های حفاظت از اراضی کشاورزی و ادارات حفظ کاربری و یکپارچگی اراضی انجام می‌شوند.  

توزیع غیرمنطقی وظایف بین دستگاه‌های مختلف  

شورای عالی اداری بدون در نظر گرفتن ساختارهای موجود و قوانین، این وظایف را بین چندین دستگاه، از جمله واحدهای داخلی وزارت جهاد کشاورزی و معاونت آب و خاک، توزیع کرده است.  

 پیامدهای این تصمیم چیست؟  

- افزایش موازی‌کاری اداری: دو اداره و دو یگان حفاظت جداگانه برای دو وظیفه مرتبط ایجاد می‌شود.  

- هزینه‌های مضاعف: نیاز به نیروی انسانی بیشتر و تشکیل پرونده‌های قضایی موازی.  

- کاهش کارایی: از هم گسیختگی سازوکارهای حقوقی و اجرایی، عملاً حفاظت از اراضی کشاورزی را مختل می‌کند.  

 نقض اصل ۱۰ قانون اساسی: ایجاد تشکیلات غیرضرور  

بر اساس بند ۱۰ اصل ۳ قانون اساسی، دولت موظف به «ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیرضرور» است. اما این تصمیم نه‌تنها کوچک‌سازی دولت را در پی ندارد، بلکه باعث حجیم‌تر شدن ساختار اداری می‌شود.  

 سوال اساسی: چرا از کارشناسان نظرخواهی نشد؟  

آیا بهتر نبود قبل از اتخاذ چنین تصمیمی، از متخصصان حوزه زمین و کشاورزی نظرخواهی شود؟ به نظر می‌رسد این مصوبه فاقد پشتوانه کارشناسی است و می‌تواند تبعات منفی جدی برای حفاظت از اراضی کشاورزی داشته باشد.  

 جمع‌بندی: لزوم بازنگری در تصمیم‌گیری‌های اداری  

اتخاذ تصمیمات کلان بدون توجه به قوانین، تخصص و هماهنگی بین دستگاه‌ها، تنها به بی‌ثباتی مدیریتی و کاهش کارایی نظام اداری منجر می‌شود. آیا زمان آن نرسیده که شورای عالی اداری در روش‌های تصمیم‌گیری خود تجدیدنظر کند؟  

سهیل منصوری 

کارشناس امور زمین (حفظ کاربری اراضی کشاورزی)