سایه جنگ بر اقتصاد جهان
به عقیده تحلیلگران، بازار نفت، بازار انرژی اروپا، بازار گندم و بازار فلز پالادیوم شاخص‌هایی هستند که بر اثر جنگ روسیه و اوکراین تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایمنا، اقتصاددانان اوکراین را «سبد نان اروپا» می‌خوانند. در صورت وقوع جنگ در اوکراین سبد نان اروپا و جهان کوچک خواهد شد. اوکراین حدود ۳۰ درصد از تولید ذرت جهان را در دست دارد و مزارع وسیع این کشور بخش زیادی از صادرات آن را تشکیل می‌دهد. حالا اما کشاورزی در اوکراین مختل شده است.
این روزها اتحادیه اروپا و آمریکا از تحریم گسترده روسیه حرف می‌زنند اما هنوز معلوم نیست تحریم‌ها چگونه خواهد بود. تصور می‌شود بانک‌های روسیه از صحنه مبادلات جهانی حذف می‌شوند و تحریمی به گستردگی ایران انتظار روسیه را می‌کشد. تحریم یعنی آغاز فروش گسترده سهام در روسیه و فرار سرمایه‌گذاران خارجی از این کشور.
نفت چه می‌شود؟
اگر خاطرتان باشد زمانی که روسیه در سال ۲۰۱۴ به کریمه حمله کرد، قیمت نفت سر به فلک کشید. چند ماه بعد عرضه در بازار جهانی با افزایش تولید نفت در عربستان افزایش یافت و نفت دوباره ریزش کرد.
اد مویا، تحلیلگر ارشد بازار نفت می‌گوید: «بازار نفت منتظر یک کاتالیزور بزرگ منطقی برای حرکت به سمت ۱۰۰ دلار است. اگر شرایط اوکراین بدتر شود، این بهانه پیدا شده است.» نفت این روزها به قیمت بی‌سابقه ۹۵ دلار رسیده و حتی پیش‌بینی می‌شود تا ۱۲۰ دلار هم رشد کند.
گاز چه می‌شود؟
اهرم فشار روسیه به اروپا انرژی است. اروپا هم برای همین موضوع به دنبال راهی برای تأمین انرژی‌های جدید می‌گردد. از توسعه نیروگاه‌ها هسته‌ای با تکنولوژی جدید تا منبعی برای انرژی‌های تجدیدپذیر.
اگرچه با وقوع جنگ گاز هم مانند نفت سر به فلک می‌کشد اما به نظر می‌رسد اعراب دوباره جای کمبود عرضه را پر می‌کنند. آمریکا اخیراً مذاکرات زیادی با قطر داشته و احتمالاً این کشور کوچک اما غنی راهی برای رساندن انرژی به اروپا باشد.
حتی برخی عقیده دارند اگر مذاکرات برجام به نتیجه برسد، عرضه نفت ایران می‌تواند بازار را به تعادل برساند.
اوراق قرضه چه می‌شود؟
اقتصاد مانند تار عنکبوت است. دقیقاً همان زمان که چین با بحران اورگراند مواجهه شد اوراق قرضه و بازارهای مالی سراسر جهان هم از این بحران تأثیر گرفتند. تصور می‌شود حالا هم همین اتفاق افتاده باشد. زنجیره تأمین جهانی با جنگ اوکراین و درگیر شدن تنگه بسفر به مشکل می‌خورد و این موضوع افزایش تورم را به دنبال دارد. انتظارات تورمی قیمت اوراق قرضه را کاهش می‌دهد.
بدهی روسیه به تولید ناخالص داخلی حدود ۲۰ درصد است. اگرچه دولت این بدهی را در اختیار دارد اما با تحریم و جنگ ارزش روبل در برابر دلار کاهش پیدا می‌کند و هزینه‌های جنگ مانند بنزین، شعله‌های تورم ۸.۷ درصدی این کشور را مشتعل می‌کند. در صورت وقوع جنگ، اوراق قرضه دیگر طرفداری ندارد.
بیت‌کوین چه می‌شود؟
جنگ همیشه با فروش سنگین دارایی‌های پرریسک از جمله سهام و کریپتوکارنسی همراه بوده است. افزایش تنش در مرز اوکراین باعث شد تا بیت‌کوین از ۴۵ هزار دلار تا ۴۲ هزار دلار ریزش کند. کارشناسان عقیده دارند اگر محدوده ۴۲ هزار دلار از دست برود حمایت بعدی ۴۰ هزار دلار است. اگر محدوده حمایت ۴۰ هزار دلار هم از دست برود احتمالاً بیت‌کوین سقوط سنگینی را تجربه می‌کند.
برخی عقیده دارند واکنش هیجانی بازار رمزارزها به جنگ افزایش عرضه است اما بعد از مدتی افزایش تورم می‌تواند به نفع این بازار باشد. بیت‌کوین به عنوان سپر خوبی در مقابل تورم عمل می‌کند و همین موضوع هم استدلال طرفداران صعود بیت‌کوین است. شیوع بیماری کویید ۱۹ و افزایش تورم در سراسر جهان دلیلی برای رشد بازار رمزارزها بود. حالا هم بسیاری ادعا می‌کنند برنده این جنگ بیت‌کوین است.
طلا چه می‌شود؟
جنگ باعث می‌شود تا دارایی‌های باثبات مانند طلا جان بگیرند. انس جهانی در هفته پیش افزایشی ۲۴ دلاری را تجربه کرد. طلا در ابتدای این هفته به دلیل اخبار افزایش تنش در مرز اوکراین، با افزایشی حدود ۳۰ دلاری به ۱۸۵۹ دلار رسید. کارشناسان عقیده دارند در صورت وقوع جنگ قیمت طلا دوباره اوج می‌گیرد و حتی ممکن است سقف‌های جدیدی به ثبت برساند.
آثار جنگ بر بازار سهام
عمده تحریم‌های آمریکا بر شرکت‌های نفتی روسیه اعمال خواهد شد. این موضوع می‌تواند اثر جدی بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی در روسیه داشته باشد. برای مثال شرکت نفتی بریتانیایی BP حدود ۱۹ درصد از سهام شرکت روسی Rosneft را در اختیار دارد و مواد اولیه حدود یک‌سوم از تولیدات خود را از طریق محصولات این شرکت روسی به دست می‌آورد. شرکت Shell سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر بسیاری را با شرکت روسی Gazprom انجام داده و ۵/ ۲۷ درصد از سهام میدان گازی ساخالین دو را در اختیار دارد که یک سوم صادرات LNG روسیه از طریق ساخالین دو انجام می‌شود.
میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در روسیه به‌خصوص در حوزه نفت و گاز بسیار زیاد است و در صورت حمله یا تحریم روسیه، سهام شرکت‌های بسیاری آسیب خواهد دید. بانک‌های اروپایی نیز وام‌های سنگینی را به روس‌ها اعطا کرده‌اند، برای مثال بانک‌های فرانسوی جمعاً ۲۴ میلیارد دلار و بانک‌های اتریشی جمعاً ۱۷ میلیارد دلار وام داده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که تحریم روسیه می‌تواند تأثیر بدی بر بازار سهام به خصوص در اروپا داشته باشد.
بازار دارایی‌های امن
در زمان جنگ، دارایی‌های امن معمولاً یکی از بهترین‌گزینه‌های سرمایه‌گذاران هستند. تورم در ماه‌های اخیر به یکی از مسائل اصلی اقتصاد تبدیل شده است. تورم باعث شده نرخ بازده اوراق خزانه ۱۰ ساله آمریکا همچنان در نزدیکی سطح حیاتی ۲ درصد باقی بماند. یک ریسک بزرگ سیاسی معمولاً باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به بازار اوراق روی آورند. جنگ میان روسیه و اوکراین نیز ممکن است موجب شود جذابیت اوراق بدهی دولت‌ها برای سرمایه‌گذاران گزینه جذابی به نظر برسد؛ حتی در حالتی که افزایش قیمت حامل‌های انرژی موجب افزایش تورم خواهد شد.
از طرف دیگر طلا نیز از گزینه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران است. رفتار روز جمعه طلا نشان داد که برای جذب سرمایه خطرگریز بسیار آماده است. نبرد روسیه و اوکراین، با توجه به باقی ماندن تورم جهانی در سطوح بالا، می‌تواند مقدمات ورود طلا به کانال دو هزار دلار را آماده کند.
تبعات اقتصادی برای اروپا
اقتصاد بخش‌های شمالی قاره اروپا تا حد زیادی به روسیه وابسته است. علت این وابستگی، منابع نفتی و گازی عظیم روسیه است. روسیه از طریق خط لوله نورد استریم روزانه ۱۵۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی را به اروپا منتقل می‌کند. این خط لوله به طول ۱۲۲۲ کیلومتر است که از شهر ویبورگ روسیه آغاز شده و در شهر گرایفسوالد آلمان پایان می‌یابد. بر اساس آمارها اروپا در سال ۲۰۲۰ حدود ۶۰ درصد حامل‌های انرژی خود را از طریق روسیه تأمین می‌کرد. در این میان میزان وابستگی آلمان به واردات انرژی از روسیه رقمی حدود ۶۳ درصد است.
در صورت آغاز جنگ، به علت تهدید بایدن به تحریم این خط لوله، ممکن است که انتقال گاز طبیعی به اروپا با مشکل مواجه شود. هلیما کرافت، مدیر ارشد استراتژی کامودیتی‌ها در RBC گفته است: چیزی که من می‌دانم این است که اگر آن تانک‌های روسی از مرز اوکراین عبور کنند، قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار خواهد رسید. ایجاد مشکل در انتقال گاز روسیه به اروپا می‌تواند موجب افزایش قیمت نفت و به‌طور کلی حامل‌های انرژی شود.
از طرف دیگر درحال حاضر به علت اجرای برنامه انرژی‌های سبز، آلمان ظرفیت تولیدی نیروگاه‌های اتمی خود را به‌شدت کاهش داده و همین عامل نیز وابستگی این کشور به گاز طبیعی را بالا خواهد برد. در نتیجه احتمالاً اروپا در تأمین گاز طبیعی و انرژی برق با مشکل جدی مواجه شود. در نتیجه این مشکلات هزینه تولید کالاهای اروپایی افزایش یافته و مزیت رقابتی خود را در بازارهای جهانی از دست می‌دهند. از طرف دیگر ممکن است پیش از پایان یافتن زمستان سرد اروپا، بسیاری از این کشورها مجبور باشند جیره‌بندی گازی انجام دهند تا بتوانند منابع باقی‌مانده را به خوبی مدیریت کنند.
تبعات اقتصادی برای روسیه
این نبرد برای روسیه نیز بدون آسیب نخواهد بود. به گفته جو بایدن، دولت ایالات متحده قصد دارد در صورت حمله روسیه به اوکراین، تحریم‌های سختی را علیه این کشور اعمال کند. از جمله تحریم‌های احتمالی، تحریم خط لوله نورد استریم و برخی اشخاص دولتی روسیه است. این تحریم‌ها در شرایط اقتصادی کنونی روسیه می‌تواند اقتصاد این کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. اما نکته حائز اهمیت آن است که حجم سرمایه‌گذاری‌های خارجی در روسیه به میزانی است که احتمالاً نتواند به همین سادگی‌ها تحت تحریم قرار گیرد.
