نوشدارویی برای اقتصاد کرونازده گردشگری

اخبار سبز کشاورزی: «جاده….قفل شد»، «یک طرفه شدن محور شمال از ساعت …»، «آخرین وضعیت محدودیت‌های ترافیکی تعطیلات در شمال کشور»، «۲۱ ساعت در جاده شمال»، «ترافیک سنگین در جاده‌های شمال» و «جاده زیبای چالوس زیر بار ترافیک پیر شد» «جاده‌های شمال وجب به وجب ترافیک!» «اعلام ممنوعیت‌های ترافیکی تعطیلات آخر هفته و عید قربان در جاده‌ها».

این عبارات، تیتر اکثر نشریات و سایت‌ها بعد و قبل از هر تعطیلات است. موضوع ترافیک در تعطیلات «Holiday Traffic» از سال‌ها پیش بوده و هر ساله به ویژه در محورهای شمالی همواره رو به افزایش است. با وجود ارائه طرح‌های متفاوت از قبیل «ساماندهی تعطیلات که به دولت و مجلس پیشنهاد شده است» و «تعریض جاده‌ها توسط دولت» کماکان مشکل وجود دارد.

البته همانطور که می‌دانیم بیشترین ترافیک و مشکلات جاده‌ای در شمال اتفاق می‌افتد و تمایل سفر به شمال همواره رو به افزایش است. علیرغم اطلاع‌رسانی مدام رسانه‌ها (در چند سال اخیر) از انباشت زباله، انواع بیماری‌ها و محدویت‌ها در شمال کشور و معرفی مقاصد جدید سفر، همچنان شمال رتبه اول سفر را داراست.

چرا به شمال سفر می‌کنیم؟ و چرا با وجود تمام مشکلات جاده‌ای، ترافیکی، گرانی و…، شمال را انتخاب می‌کنیم؟ توجه به سه موضوع «تقویم تعطیلات در کشور»، «مراکز پرجمعیت و کلان شهرها» و «سطح درآمد جامعه» پاسخ به سوالات مطرح شده است.

با نگاهی به تقویم نشان می‌دهد بیشترین تعطیلات در شش ماهه اول سال متمرکز شده‌اند. زمانی که هوا کم کم رو به گرما می‌رود و اکثر گردشگران برای سفر به دنبال مناطق خوش آب و هوا که دارای منابع آبی متعدد و مسافت کمتر و ترجیحاً امکان سفر با خودروی شخصی هستند و بدین ترتیب شمال را برای سفر انتخاب می‌کنند.

نکته دوم نزدیکی مرکز پرجمعیت کشور «تهران» و وجود سه راه دسترسی جاده‌ای، مازندران را اولین گزینه برای سفر می‌کند. هر گردشگر تنها با طی سه ساعت رانندگی در جاده و صرف صبحانه، ناهار یا شام یا حتی یه استکان چای و نبات احساس خوبی پیدا می‌کند. یعنی خاطره سفر از جاده ورودی به مقصد سفر شروع و تا رسیدن به مقصد اصلی ادامه می‌یابد.

تفاوت زیاد اقلیم و آب و هوا و تعدد جاذبه‌های طبیعی شامل دریا، جنگل، کوه و مناظر زیبا ادامه می‌یابد. آخرین گزینه، میزان متفاوت درآمد افراد است که در سفر به شمال هر قشر جامعه با هر درآمدی با توجه به امکانات موجود می‌تواند راضی باشد و خاطره خوشی از سفر به شمال با خود ببرد.

تا آغاز قرن بیستم اکثر سفرها با قطار و کشتی‌های مسافربری صورت می‌گرفت که با ساخت خودرو، سفر با خودروی شخصی در جاده‌ها رونق یافت و تاکنون ادامه دارد. سفر به وسیله قطار در کشورهای ایالات متحده آمریکا و انگلستان به ویژه بعد از جنگ جهانی اول کاملاً کاهش یافته بود. با اینکه اولین اتومبیل در اواخر سال ۱۳۹۰ ساخته شده بود، اما تا زمان جنگ جهانی اول تعداد خودروها افزایش یافت و خودروی شخصی وسیله اصلی برای دستیابی به سفر و گذران اوقات فراغت محسوب شد.

ترافیک یکی از پیامدهای سفر با خودروی شخصی بود که کشور آلمان با ساخت بزرگراه‌ها پیشتاز این صنعت شناخته شد. بعد از آن تجهیزات حمل و نقل جاده‌ای گردشگری در بسیاری از کشورهای اروپایی مانند فرانسه، اسپانیا و آلمان توسعه یافت.

سرانجام در ایالات متحده آمریکا پیشرفت‌های قابل توجهی در بزگراه‌ها و شاه‌راه های جاده‌ها به وجود آمد و راه برون‌رفت از ترافیک و حرکت آسان و سریع در جاده‌ها برای مسافران فراهم شد. بعد زمان و مسافت در سفر بسیار حائز اهمیت بود و توجه به این موارد موجب تسریع در سفر به همراه تجهیزات لازم و کافی برای سفری امن در دنیا مطرح شد. البته مهندسی جاده‌ها از سال ۱۹۵۰ در دنیا به خاطر استقبال گردشگران برای استفاده از خودروی شخصی مطرح شده بود.

در شرایط اقتصادی موجود و وضعیت سوخت، با اینکه سفر با خودروی شخصی مشکل شده، اما استفاده از جاده‌ها برای سفر هنوز هم پرطرفدارترین نوع سفر در دنیا محسوب می‌شود.

چندین کشور دنیا با توجه به استقبال گردشگران از سفر در جاده‌ها اقدام به ساخت بزرگراه‌ها با سیستم حمل و نقل جدید کرده‌اند که می‌توان به بزرگراه شرق و غرب آفریقا، سیستم حمل و نقل اروپای شمالی و شرقی، بزرگراه آمریکایی و بزرگراه آسیایی اشاره کرد. کشور استرالیا با شعار «Road safety in Australia» از گردشگران می‌خواهد در جاده‌های آن کشور با امنیت و لذت سفر کنند.

در سال های اخیر به خاطر شیوع ویروس کرونا سفر خودرویی افزایش دو چندان یافت و مردم به دنبال مقصدی امن برای سفر و دور شدن از خانه هستند. ویروس کرونا شاید توانسته باشد دیدگاه ما را نسبت به سفر تغییر داده باشد اما تمایل به سفر همچنان زیاد است.

البته اغلب موضوع ترافیک در جاده‌های شمال به ویژه در محورهای هراز و کندوان با توجه به حجم بالای تردد پایتخت‌نشینان چه به عنوان گردشگر و یا مالکان خانه دوم که هر آخر هفته با خودروی شخصی به شمال سفر می‌کنند، را نمی‌توان از لحاظ جامعه‌شناسی مشکل مطرح کرد.

زیرا انتخاب در آن مطرح است نه اجبار. به عبارتی کسانی که هر آخر هفته به شمال می‌آیند، با وجود ترافیک از جاده لذت می‌برند و به نوعی ترافیک جزیی از عناصر سفر تلقی می‌شود و کمتر کسی در سفر به شمال از ترافیک به عنوان عنصر بازدارنده سفر صحبت می‌کند.

این امر اما برای ساکنان شمال و مازندران دشواری‌های پرتعدادی می‌سازد که یک ‌طرفه شدن جاده‌ها یکی از آنهاست و پرداختن به آن مجال دیگری می‌طلبد.

تابستان امسال با توجه به کاهش همه‌گیری کرونا فرصتی است برای تاسیسات گردشگری تا بتوانند به بازار اقتصادی گردشگری رونق ببخشند و شرکتهای بزرگ و سهامداران عمده در صنعت گردشگری برنامه‌های جدیدی برای برگشت بازار اقتصادی داشته باشند.