گوشت گران، دام ارزان؛ معمایی به نام توزیع که سفره‌ها را کوچک کرد

بازار گوشت قرمز این روزها تصویری متناقض دارد؛ از یک‌سو دامداران از کاهش یا ثبات قیمت دام زنده می‌گویند و از سوی دیگر، مصرف‌کننده با قیمت‌هایی روبه‌روست که توان خرید را بیش از ۵۰ درصد کاهش داده است.

اخبار سبز کشاورزی ؛قیمت هر کیلو دام زنده در مقاطعی حتی به ۲۵۰ هزار تومان سقوط کرده، اما گوشت قرمز همچنان با نرخ‌های بالای یک میلیون تومان عرضه شده است. این تناقض، بیش از هر چیز نشان می‌دهد مشکل در مزرعه نیست بلکه در بازار است.

فاصله‌ای که با منطق جور درنمی‌آید

بر اساس گفته‌های رئیس اتحادیه دام سبک، گوسفندی که با قیمت کیلویی ۲۵۰ هزار تومان به کشتارگاه رفته، نهایتاً باید لاشه‌ای حدود ۵۳۰ تا ۶۵۰ هزار تومان داشته باشد. اما همین گوشت در بازار با قیمتی نزدیک به دو برابر به دست مردم می‌رسد. پرسش اصلی اینجاست: هزینه‌های بسته‌بندی، انبارداری و حمل‌ونقل دقیقاً چه سهمی دارند که چنین جهشی را توجیه کنند؟ وقتی پاسخ شفافی وجود ندارد، انگشت اتهام به سمت واسطه‌گری و ساختار معیوب توزیع می‌رود.

فشار دوطرفه؛ هم دامدار، هم مصرف‌کننده

دامدار در زمان افت قیمت، زیر بار خشکسالی، کمبود نهاده و بازار سیاه خوراک دام له می‌شود و حتی ناچار به فروش دام مولد است. مصرف‌کننده هم در سوی دیگر، با کاهش شدید سرانه مصرف روبه‌رو شده؛ به‌طوری که مصرف سالانه گوشت قرمز به حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم برای هر نفر رسیده، رقمی نگران‌کننده در مقایسه با گذشته و میانگین جهانی. نتیجه؟ بازاری که هم تولیدکننده را ناراضی کرده و هم سفره مردم را خالی‌تر.

حذف ارز ترجیحی؛ شوک پنهان بازار

حذف ارز ترجیحی واردات گوشت و وقفه‌های تصمیم‌گیری، نقش مهمی در التهاب بازار داشته است. واردات که پیش‌تر نقش «سوپاپ اطمینان» را ایفا می‌کرد، کاهش یافته و کسری ۱۵ تا ۲۰ هزار تنی ماهانه، تعادل عرضه و تقاضا را برهم زده است. هرچند بخش بزرگی از گوشت در داخل تولید می‌شود، اما نبود سیاست مکمل و تامین مستمر نهاده‌ها، این مزیت را کم‌اثر کرده است.

مسئله اصلی: تولید نیست، مدیریت است

آمارها می‌گویند حدود ۹۰ درصد گوشت قرمز در داخل تولید می‌شود؛ پس ریشه بحران جای دیگری است. وقتی دام ارزان می‌شود اما گوشت نه، یعنی زنجیره‌ای بین کشتارگاه تا خرده‌فروشی از کنترل خارج شده است. بدون شفاف‌سازی قیمت‌ها، حذف واسطه‌های غیرضرور و اصلاح سیاست نهاده و واردات، این شکاف عمیق‌تر خواهد شد.

گرانی گوشت بیش از آنکه حاصل کمبود دام باشد، محصول سوءمدیریت در توزیع و سیاست‌گذاری است. تا زمانی که این حلقه اصلاح نشود، دامدار می‌بازد، مصرف‌کننده حذف می‌شود و بازار همچنان ناعادلانه می‌ماند.