طرح جهش تولید در دیمزارها و چند پیشنهاد تکمیلی

شاخص‌ترین موضوعی که امسال برای افتتاح سال زراعی 1401 ـ1402 در نظر گرفته شد، جهش تولید در دیمزارهاست.

اخبار سبز کشاورزی : طرح جهش تولید و بهبود عملکرد دیمزارها از آب‌های سطحی و باران استفاده می‌کند و نیازی به آبیاری‌های گوناگون ندارد. این طرح سال گذشته و برای اولین‌بار از سوی وزارت جهاد کشاورزی در 15 استان شمال‌غربی و غرب کشور به اجرا درآمد.

این استان‌ها، همگی دارای سطح بارش مناسب و پراکندگی بارش نسبتاً خوب بوده و در گام دوم که از هفته گذشته اقدام اجرایی آن آغاز شده قرار است شش استان دیگر به این تعداد اضافه می‌شود.

به این ترتیب، در سال زراعی جاری تعداد استان‌هایی که در طرح جهش تولید دیمزارهای کشور قرار می‌گیرد، به 21 استان بالغ می‌شود.

بر اساس قرائن موجود احتمالاً استان‌های دیگر نیز وجود دارد که نامزد افزوده شدن به این طرح هستند. در این صورت و اگر قرار باشد که ملاک افزوده شدن به این طرح داشتن دیمزار در استان مقرر شود، تقریبا همه استان‌ها می‌توانند به عضویت این طرح درآیند و از مزیت‌های اقتصادی آن برای کشاورزان و از مواهب کشاورزی آن برای کشور بهره‌مند شوند.

نکته‌ای که در این میان وجود دارد آن است که دست‌اندرکاران و مجریان طرح توضیح نمی‌دهند که آیا قرار است این طرح بدون سقف زمانی و به‌طور دائمی و نامحدود به اجرا گذاشته شود یا هدف‌گذاری شخصی برای این طرح بنیان گذاشته و طراحی شده است.

در این صورت نمی‌توان دریافت که عمر برقراری و اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها تا چه زمان ادامه خواهد داشت. در این باره باید توضیح داد که بالاخره ظرفیت تولید محصول ـ از هر نوعی که باشدـ در واحد سطح محدود و مشخص است و مثلاً نمی‌توان بیشتر از ظرفیت اسمی از یک مزرعه محصول برداشت کرد.

یک مزرعه ظرفیت تولیدی علمی مشخصی دارد که در واقعیت پس از رسیدن به آن ظرفیت حجم تولید محصول در آن نقطه متوقف می‌شود. حال اگر در یک موقعیت انتزاعی همه مزارع دیم به آن ظرفیت تولید دست پیدا کنند و در همین مسیر برای ثابت نگهداشتن تولید تلاش کنند، آن وقت دیگر جهش تولید رخ نمی‌دهد که نیازمند اجرای طرح جهش تولید باشد.

حتی اگر عمده و یا اکثر مزارع دیم به ظرفیت واقعی تولید دست پیدا کنند، باز هم تداوم حیات ستاد طرح محل ابهام و ضرورت وجودی آن محل اشکال است. به‌همین دلیل واقعاً معلوم نیست که آیا این طرح برای مدتی مشخص به اجرا گذاشته خواهد شد یا اجرای آن برای مدتی نامحدود تمهید شده است.

البته برخی مدیران و کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که طرح حاضر با زمان اجرایی نامحدود برنامه‌ریزی و برای آن ستاد اجرایی و عملیاتی مشخصی تعیین شود. این بدان معنی است که از نظر کارشناسان همواره باید طرح به اجرا گذاشته شود و روند تولید و برداشت محصول در دیمزارها آیش گردد.

معلوم نیست این پایش دائمی و همیشگی واقعا ضرورت داشته باشد و مفید باشد و اما قدر مسلم آن است که طی سال‌های آینده و احتمالا برای یک یا دو برنامه چهارساله وجود ستادی برای راهبری و پایش عملکرد در دیمزارها ضرورت دارد.

این ستاد هم‌اکنون باید استان‌های مجری طرح را راهبری کند، اینکه روند فعالیت در استان‌های تازه پیوسته چگونه است را نظارت نماید و برای نامزد کردن سایر استان‌ها برنامه‌ریزی کند خیلی روشن نیست که این روند تا چه زمانی باید و لازم است ادامه پیدا کند؛ اما نکته آشکار آن است که حتما طی چند سال آینده وجود این ستاد مرکزی ضرورت دارد.

همچنین بهتر است که دبیرخانه مرکزی و ثابت برای آن تدبیر شود که مکاتبات را بایگانی و تجربه‌ها را پراکنده را جمع‌آوری و مستندسازی کند. این دبیرخانه مرکزی و ستاد در تهران از آنجا که از امکانات موجود استفاده می‌کند هزینه‌ای دربر نخواهد داشت و با بهره‌وری از امکانات موجود می‌توان آن را خلق و از فایده‌های مختلف آن بهره برد.

نادر کریمی جونی