احیای برجام راه حل بلافاصله ندارد

تقریباً در همه محافل از موضوع پذیرش یا عدم پذیرش پیشنهادهای ایران از سوی ایالات متحده و خاتمه پرونده احیای برجام یا تداوم آن صحبت می‌شود. قراین زیاد و البته قابل توجهی وجود دارد که نه فقط ایرانیان که ناظران غیر ایرانی و دیپلمات‌ها را نیز به پایان منازعه ایران و ایالات متحده آمریکا امیدوار و خوشبین کرده است.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی ، این خوش‌بینی چنان بوده که موضع‌گیری امیر عبداللهیان مبنی‌بر اینکه اگر پیشنهادهای ایران مورد پذیرش واقع نشود و توافق حاصل نگردد دنیا به آخر نمی‌رسد؛ چندان مورد توجه قرار نگرفته و موجب نگرانی طرفین نشده است؛ به‌ویژه که این موضوع چندین بار و در گذشته از جانب امیر عبداللهیان شنیده شده و در همان موقع هم چندان مورد توجه قرار نگرفته بود.

روشن است که ایران بیش از اروپا و ایالات متحده خواهان و خواستار پایان پرونده هسته‌ای احیای برجام و عادی سازی مناسبات اقتصادی و تجاری‌اش با جهان خارج است؛ اما در طرف مقابل و در کاخ سفید اراده جدی برای رفع تحریم‌های اقتصادی ایران وجود ندارد و تهران نگران آن است که بدون دریافت پاداش مجبور شود که تعهدات خویش را دوباره برقرار و اجرا نماید.

نکته قابل توجه در این میان آن است که ادعاهای پادمانی که هرازگاهی و توسط سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای مطرح می‌شود به شدت از سوی ایران سوء‌ظن برانگیز است و مقامات ایرانی می‌گویند هرازگاهی غرب و مشخصا اروپا و ایالات متحده از طریق طرح ادعاهای پادمانی هر بار ایران را در موضع انفعالی قرار می‌دهند و بدون آنکه امتیازی بدهند ایران را به اجرای تعهدات خویش وادار می‌سازند.

تهران می‌گوید آیا مطالعات و ادعاهای پادمانی که به طور تکراری از سوی آژانس و با هدایت اروپا و ایالات متحده مطرح می‌شود سرپوشی برای به انفعال کشاندن ایران و فرار طرف مقابل از اجرای تعهداتش است؟

در این صورت اروپا و آمریکا می‌توانند به مدت نامحدود از اجرای تعهدات و وظایف خود در قبال برجام شانه خالی کنند، ایران را به انجام وظایف خود وادار سازند و دست آخر از کشورمان طلبکار هم باشند.

پایان قطعی ادعاهای پادمانی در زمان دور نخست ریاست جمهوری روحانی و پیش از امضای توافق هسته‌ای و اخراج برخی از بازرسان که مدارک جاسوسی آنان آشکار شده بود قرائن مهمی است که نگرانی ایران در مورد صوری بودن ادعاهای پادمانی و هدایت شده بود گزارش آژانس در این باره را تقویت و قابل توجه می‌سازد.

به همین دلیل ایران می‌گوید که ادعاهای پادمانی نمی‌تواند مبنایی برای تنظیم روابط و رفتارهای دو طرف در مورد برجام و توافق هسته‌ای باشد. البته چه تضمینی وجود دارد که ایالات متحده امریکا این بار به تعهدات خویش عمل کند و برابر آنچه در برجام تعهد کرده است عادی‌سازی مناسبات اقتصادی ایران با جهان را بپذیرد.

روشن است که وقتی واشنگتن در این باره هیچ تضمینی نمی‌دهد و حتی دولت حاضر در کاخ سفید تضمینی برای عمل به تعهداتش حتی در سال‌های باقی مانده دولت خودش هم نمی‌دهد نمی‌توان انتظار داشت که اعتماد جمهوری اسلامی ایران جلب و توافق امضا شود.

اکنون پرسش آن است که در پیشنهادهای ایران که در پایان ضرب الاجل تعیین شده اتحادیه اروپا طرح پیشنهادی این اتحادیه ارائه شده، چه چیزی مطرح گردیده و چقدر احتمال دارد که این پیشنهادها مورد قبول واقع و توافق نهایی بر سر احیای برجام امضا شود.

قدر مسلم آن است که این پیشنهاد با واکنش منفی اروپایی‌ها مواجه نشده؛ چنانکه مقامات اروپایی می‌گویند که پاسخ ایران حاوی مواد تحریک کننده نیست. این بدان معنی است که روزنه‌هایی از امید به حصول توافق در مورد پاسخ ایران مشاهده می‌شود و اروپا امیدوار است تا این طرح مبنایی برای حل منازعه میان تهران واشنگتن باشد.

البته همان گونه که اروپایی‌ها گفته‌اند باید تلاش‌های برای نزدیک ساختن دیدگاه‌ها دو طرف ادامه یابد. این موضع‌گیری مبین آن است که حصول توافق بلافاصله و در زمان بسیار نزدیک امکان‌پذیر نیست. از این بابت می‌توان پیش‌بینی کرد که در بهترین حالت توافق میان ایالات متحده و ایران بر سر احیای برجام ممکن است در میان مدت و در ماه‌های آینده حاصل شود.

نادر کریمی جونی