ایجاد زنجیره گفتمانی- عملیاتی رمز میدانی جهش تولید با مشارکت مردم
در طول هفده سال گذشته همواره شعار سال جهت گیری اقتصادی داشت و اگر این شعارها حتی به مقدار قابل قبول در هر سال عملیاتی می شد، اقتصاد کشور با وجود انواع تحریم ها در بهترین شرایط قرار میگرفت به گونه ای که امروز همه با اقتدار کامل به الگوی اقتصادی کشور افتخار می کردند. اما چرا این اتفاق رخ نداده است و خلاهای بسیاری در این مسیر شکل گرفت؟ ساده ترین پاسخ به این سوال می تواند نبود "زنجیره گفتمانی- عملیاتی" برای شعار سال باشد که خود نتیجه نبود نقشه راه جامع برای آن است.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ به بیان دیگر، اگرچه شعار سال و نتایج مورد انتظار از طرح آن توسط مقام معظم رهبری مشخص است اما با گفتنها و شعارها در سلسله مراتب مدیریتی و ایجاد موجهای گذرا و موسمی، عملیاتی نخواهد شد و شکل نخواهد گرفت و چه بسا تأکید بیش از حد بر آن بدون برنامه و نقشه راه، عملیات موجود را نیز دچار خدشه کند.
مقام معظم رهبری با مشورتگیری از متخصصین و با توجه به حساسیت های کنونی در بخش اقتصادی شعار سال ۱۴۰۳ را "جهش تولید با مشارکت مردم" قرار داده اند به جهت این که توجه به تولید داخل و بهره گیری از ظرفیت ها و مزیت های نسبی داخلی از یک سوی و از دیگر سوی، توجه به مشارکت مردم به عنوان رکن اصلی تضمین کننده پایایی، پویایی و زایایی اقتصاد کشور میتواند تحولات مطلوبی را در حوزه اقتصادی رقم بزند زیرا ایجاد، حفظ و توسعه فعالیتهای متنوع اقتصادی بدون بهره گیری از ظرفیت های مشارکتی مردم به ویژه مشارکت مالی امکانپذیر نخواهد بود. دولت نه توان مالی لازم را برای سرمایه گذاری در همه فعالیت ها دارد، نه قوانین موجود به ویژه اصل ۴۴ قانون اساسی این اجازه را به دولت می دهد و نه به صلاح کشور است که دولت در همه امور اقتصادی رأساً ورود و یا حتی مداخله سیاستی مستقیم داشته باشد زیرا حکمرانی مطلوب اقتصادی حکم میکند که دولت با سیاستگذاری، تنظیم گیری و تسهیل گری مطلوب و به هنگام به ارائه خدمات مطلوب اجتماعی کمک کند که توسط خود مردم و بخش خصوصی انجام می شود.
نویسنده معتقد است رمز میدانی برای تحقق درست و مطلوب شعار "جهش تولید با مشارکت مردم" آن است که "زنجیره گفتمانی- عملیاتی" برای آن به درستی تعریف شود و در این زنجیره گفتمانی- عملیاتی که از بالا تا پایین را پوشش میدهد علاوه بر تعریف دقیق جهش تولید، هدف گذاری های کمی و کیفی مختصات دقیق بازاری آن (که متضمن نگاه به تولید و مصرف است)، باید نقش ها و وظایف هر یک از بخش های دولتی- خصوصی، نهادهای واسط و بالاخره مردم به درستی تعریف شود و سازوکارهای درست، دقیق، تضمین شده و اعتمادزای مشارکت مردم به درستی و گام به گام بازتعریف شود و با نظارت درست بر کل فرایندها، هرگونه انحراف، گره و یا خلا احتمالی با تدبیر درست مدیریت شود تا قطار جهش تولید همواره در ریل درست خود حرکت داشته باشد. باید توجه داشت که مراد از جهش تولید با مشارکت مردم ریل گذاری جدید در کنار ریل موجود تولیدی کشور و موازی کاری نیست، خطایی که در سالهای گذشته رخ داده است بلکه مراد این است که در همین ریلگذاری موجود گزاره ها بازتعریف جدیدی داشته باشند تا با حمایت از مشارکت واقعی مردم بتوان به جهش تولید دست یافت.
جهش تولید یک صدای جدید نیست زیرا مقام معظم رهبری در سال های گذشته نیز بر آن تأکید داشته است اما در سال جدید پیوست " مشارکت مردم" را به عنوان یک تأکید جدی و گزاره سرعتبخش برای دستیابی به آن بیان داشته اند که خود نشان میدهد مسئولین اجرایی کشور باید نقشه راه دستیابی به جهش تولید را بر سه محور زیر متمرکز و برای آن برنامه ریزیهای لازم را در حوزه های مختلف متناسب با هدفگذاریها داشته باشند:
۱. برنامه ریزی لازم برای ایجاد زنجیره گفتمانی- عملیاتی برای تحقق جهش تولید با مشارکت مردم
۲. برنامه ریزی لازم برای تعریف درست و سیستمی در حوزه جهش تولید به گونه ای که جهش تولید در بخشهای مختلف متناسب با ظرفیت ها، داشته ها، مزیت های نسبی و پشتیبانی های مورد نیاز بین بخش های مختلف اقتصادی و خدماتی باشد.
۳. برنامه ریزی لازم برای استفاده حداکثری ظرفیت مشارکت (مشورتی- مالی) مردم در راستای عملیاتیسازی جهش تولید به گونه ای که از طریق تضمین منافع مردم به ارتقای پایداری اعتماد آنها منجر شود.
از بین این سه محور تمرکز دولت برای تحقق شعار سال، محور اول رکن کلیدی محسوب میشود زیرا عدم توجه درست و درواقع عدم تبیین و تدبیر درست راجع به ایجاد، توسعه و حفظ زنجیره گفتمانی- عملیاتی و پویایی آن در گذر زمان، فضای لازم را برای بندهای دوم و سوم فراهم نخواهد آورد و شعار سال در حد شعار باقی خواهد ماند(بنرزایی) و یا در بهترین شکل با حداقل ستاده و نتیجه توأم خواهد بود.
به همین دلیل لازم است ستاد ویژهای در سطح دولت و وزارتخانهها برای ایجاد این زنجیره گفتمانی- عملیاتی با الگوی مفهومی کامل و جامع شکل گیرد تا با سرعت بالا ابتدا برنامه ها در این حوزه مورد تأیید و تصویب قرار گیرد تا با هماهنگی کامل و مدیریت شده وارد مراحل عملیاتیسازی بندهای دوم و سوم شوند.
با چنین نگاهی میتوان گفت حرکتهای درست برای بسترسازی درست جهش تولید با مشارکت مردم شکل خواهد گرفت اما نباید انتظار داشت نتایج این حرکت دقیق برنامه ریزی شده و دارای سه گام، بلافاصله ظاهر شوند زیرا نوع فعالیتهای اقتصادی به گونه ای است که آثار اینگونه مدیریت ها در برخی از فعالیت ها بلافاصله و برخی از آنها به دلیل ماهیت خاص به تدریخ در طول زمان و حتی در سالهای آینده ظاهر خواهد شد.
مهم این است که نگاه درست به جهش تولید و مشارکت مردم داشت و برای جهش تولید احتمالی در بستر مشارکت مردم، برنامه ریزی های لازم را داشت به گونه ای که در صورت رخداد جهش تولید به گونه ای عمل نشود که تولیدکننده از فعالیتهای تولیدی خود زیان ببیند و بلافاصله به ریل گذشته بازگشت داشته باشد و یا حتی در صورت مدیریت نادرست پس از تولید، ورشکسته شود. به همین دلیل است که گفته میشود تولید مهم است اما مصرف و برنامه ریزی پس از تولید مهمتر از تولید میباشد که خود حکایت از بازارسازی برای تولید مازاد ناشی از جهش تولید دارد.
امید اینکه مسئولین دولت با عنایت دقیق به سه گانه های بیان شده بتوانند در تحقق شعار سال موفقیت های لازم را داشته باشند. توجه به آنها می تواند از یک سوی تضمینکننده اشتغال و درآمد مردم و حفظ قدرت خرید آنها باشد و از سوی دیگر، به جهت دهی درست نقدینگی موجود در جامعه به سمت فعالیت های تولیدی و مولد موثر واقع شود.
محمد قربانی- استاد دانشگاه فردوسی مشهد
