سرنوشت کشاورزان در گرو سال زراعی

اخبار سبز کشاورزی؛ تابستان سپری شد و کشاورزان با توجه به تمام کاستی‌ها و کمبودها و نامهربانی‌ها، به راه انداختن تراکتورها و کودپاش و بذرکارها را آغاز کردند، حتی اگر دست و دلشان به کار نرود، اما زندگی ادامه دارد و میلیون‌ها انسان چشم بر سعی و کوشش آن‌ها دارند.

این که هر کشاورزی چه بکارد؛ به شرایط گوناگون اقلیمی و آب و هوا، خاک، محصولات بومی، سنت‌ها و ... بستگی دارد، اما به‌موازات چنین مواردی، رعایت پاره‌ای از اصول به‌منظور کسب نتایج و محصول بهتر، ضرورت دارد.

آماده‌سازی بستر بذر، رعایت عمق کشت و عملیات آماده‌سازی زمین برای سال آینده می‌تواند بیش از آغاز هر اقدامی، در دستور کار قرار گیرد و چنانچه در دوره کشت قبلی کاستی‌ها و بی‌توجهی‌هایی اتفاق افتاده از تکرار آن‌ها جلوگیری شود، تسطیح خاک و رعایت شیب‌بندی زمین، احداث کانال‌های آبرسانی و چگونگی آبیاری از دیگر موضوع‌های مهم در داشتن یک کشت مطلوب است.

یادی از سال گذشته

این که کشت قبلی دارای چه ویژگی‌هایی بوده می‌تواند در تصمیم‌گیری برای آغاز عملیات زراعی آینده راهگشا باشد. کشت‌های پیشین همچون چغندرقند، ذرت، سویا، گندم و ... می‌تواند تعیین‌کننده در به کار بردن روش‌هایی چون «No Tillage» یا بدون شخم، اجرای کشت ردیفی، به‌کار بردن چیزل یا شخم عمیق زدن باشد.

این دانستنی‌ها می‌تواند دلیل کافی برای انتخاب یکی از این روش‌ها شود، چرا که در هزینه‌های کلی، نوع ماشین‌ها و ادوات به کار گرفته شده و تعمیر و نگهداری آن‌ها موثر است.

بقایای محصول

پس از برداشت هر محصول، معمولا مقداری از بقایای آن روی زمین باقی می‌ماند که می‌تواند در آماده‌سازی زمین برای کشت آینده، نقش داشته باشد. از یک طرف بقایای زیاد مانع از فرسایش خاک شده، اما از طرف دیگر می‌تواند در عملیات آماده‌سازی زمین مشکلاتی به‌وجود آورد. میزان بالای بقایا مانع از نرم شدن زمین برای کشت بذور می‌شود. اراضی شیب‌دار معمولا موجب اتلاف آب و شسته شدن خاک می‌گردند، اما اجرای کشت ردیفی بدون شخم می‌تواند مانع از فرسایش خاک گردد.

عملیاتی چون اجرای گاو آهن و یا شخم عمیق باعث شکسته شدن ساختمان خاک و پودری شدن آن می‌شود که با رانده شدن ذرات پودری به عمق خاک، یک لایه فشرده ایجاد می‌گردد که مانع از زهکش شدن و عبور آب مازاد به لایه‌های پایین است.

با کاهش عملیات شخم معمولی، ساختمان خاک می‌تواند شکل طبیعی خود را حفظ نماید و نسبت به فرسایش‌های آبی و بادی، مقاوم شود.

سنجش عوامل

برای اجرای عملیات شخم، باید تمام عوامل موثر را ارزیابی نمود. توجه به چگونگی حرکت آب و یا جهت وزش باد اهمیت بسیار دارد. بدیهی است که کسب نتیجه از هرگونه تغییر در عملیات کشت نیازمند صبر و تحمل است. حفظ ساختار خاک دارای مزایایی است:

• افزایش مواد ارگانیک خاک؛

• کاهش از دست دادن ازت؛

• نفوذپذیری آب؛

• امکان دسترسی گیاه به آب بیشتر.

مهیا کردن نهاده‌ها

اگر چه آگاه بودن از قواعد آماده‌سازی زمین برای کشت اهمیت بسیار دارد، اما آنچه در واقع به داشتن یک محصول و کسب نتیجه و درآمد از آن می‌انجامد مهیا کردن عوامل و نهاده‌های اصلی چون بذر، کود، سموم شیمیایی و سایر فاکتورهای موثر است.

با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی کشور، اساسا عملیات کشت از مناطق جنوبی آغاز می‌شود؛ بنابراین با اولویت‌بندی توزیع نهاده‌های اصلی چون بذر و کود، اهمیت بسیار دارد و باید مسئولان به این موضوع توجه داشته باشند.

مشکل تهیه بذر پیوسته ازجمله نگرانی‌های کشاورزان بوده و از آنجایی که دولت کراراً تامین بذر مورد نیاز به‌ویژه گندم را اعلام می‌نماید؛ توقع بر آن است که این نیاز اساسی کشاورزان بدون هرگونه مشکلی در اختیار آنان قرار گیرد.

با حذف ارز ترجیحی، کشاورزان با مشکلات بسیاری رو به رو شده‌اند که از آن جمله می‌توان از تهیه بذر، کود و سموم‌شیمیایی نام برد. بدقولی‌های دولت‌ها در پرداخت مطالبات گندمکاران موجب سلب اعتماد کشاورزان گردیده و هنوز مبلغ قابل‌توجهی از وجوه ناشی از تحویل گندم به دولت، به گندمکاران پرداخت نگردیده و هر یک از سازمان‌ها آن را به دیگری محول کرد. فخر و مباهات خرید 11 میلیون و دویست هزار تن گندم اگر چه موجب اطمینان از تامین نان مردم است؛ اما تولیدکنندگان آن در پایان سال زراعی، نگران هستند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۹۰-شهریور ۱۴۰۳