۲۰۲۵ در جهان چه می‌شود؟

اخبار سبز کشاورزی؛ سال 2024 میلادی در حالی تمام شد که جهان یک‌سال تمام نسل‌کشی در غزه را تماشا کرد، رژیم‌صهیونیستی دامنه جنایاتش را گسترش داد و ضمن نابودی بخش قابل توجهی از غزه و به شهادت رساندن بیش از 50 هزار نفر در غزه، وارد جنگ با لبنان شد و به سوریه و یمن نیز حمله کرد. روسیه و اوکراین همچنان مشغول جنگ هستند. در آن سوی دنیا، دونالد ترامپ دوباره به قدرت بازگشت تا تن اروپا، کانادا و دیگر متحدان آمریکا، از هراس شعار «اول آمریکا»ی ترامپ سخت بلرزد.

بازگشت ترامپ، نه اروپا  و آمریکای شمالی که همه دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده است. اینکه او با تصمیمات دیوانه‌وارش چه بر سر دنیا خواهد آورد، معلوم نیست اما تجربه چند سال گذشته نشان می‌دهد تضعیف هژمون و قدرت گرفتن بازیگران بین‌المللی، آشفتگی را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. 2025 احتمالاً سالی آشفته‌تر از 2024 خواهد بود. شاید در این سال جنگ‌ها فروکش کنند، اما نزاع‌های اقتصادی و جنگ‌هایی همچون جنگ تعرفه‌ها شدت خواهند گرفت. ناملایمات جهان احتمالاً بیشتر از قبل خواهد شد. در این گزارش نیم‌نگاهی به اتفاقاتی که در سال آینده میلادی خواهد افتاد، انداخته‌ایم.

خاورمیانه

سوریه

مهم‌ترین و شوکه‌کننده‌ترین خبر واپسین ماه‌های سال 2024 میلادی، سقوط سوریه اسد به دست هیئت تحریر‌الشام و متحدانش بود. تحولی که به مثابه یک زلزله در دینامیک قدرت در غرب آسیا بود. بازیگران منطقه‌ای در سال 2025 برای حرکت دادن مهره‌های خود در این بازی چشم به دمشق دوخته‌اند و به دنبال تأثیرگذاری بر این انتقال سیاسی در جهت منافع خود هستند.

ترکیه و اسرائیل که مهم‌ترین ذی‌نفعان سقوط سوریه بودند و در سقوط اسد اهداف مشترکی را دنبال می‌کردند ممکن است در ماه‌های آینده دچار تضاد منافع شوند. ترکیه با گسترش نفوذ خود در سوریه، به ویژه در پی حمایت از هیئت تحریرالشام، به دنبال تثبیت جایگاه خود در دمشق است. از سوی دیگر، اسرائیل در تلاش است تا از تضعیف سوریه بهره‌برداری کند و این کشور را ضعیف نگه دارد تا موقعیت خود را در جولان و قنیطره تثبیت کند.

سوریه در حالی وارد سال 2025 می‌شود که آینده سیاسی‌، اجتماعی و حتی تمامیت ارضی‌اش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در حالی که جولانی در کاخ‌ ریاست‌جمهوری دمشق مشغول دید و بازدید‌های سیاسی و دادن اطمینان به مقامات غربی است، نیرو‌های کرد موسوم به قسد تحت حمایت ایالات متحده هنوز سلاح‌های خود را تسلیم نکرده‌اند. از سوی دیگر سرکوب گسترده علویان و مسیحیان در برخی شهر‌های سوریه و وقوع تجمعات اعتراضی ممکن است به دردسری گسترده برای تحریرالشام تبدیل شود.

غزه و کرانه باختری

 در سال 2025، ممکن است تحولات بسیار مهمی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین رخ دهد که نه تنها برای فلسطینی‌ها بلکه برای مصر، اردن و دیگر کشورها در منطقه پیامدهای بزرگی به همراه داشته باشد.

تقریباً ۱۵ ماه از جنگ اسرائیل علیه غزه می‌گذرد که سازمان‌های عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر آن را نسل‌کشی توصیف کرده‌اند و هنوز مشخص نیست که وضعیت در محاصره غزه در سال آینده چگونه پیش خواهد رفت. اگرچه ترامپ به نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو اشاره کرده است که می‌خواهد جنگ تا زمان آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری خود در ۲۰ ژانویه (یا حداقل بلافاصله پس از آن) پایان یابد، هیچ تضمینی وجود ندارد که آتش‌بس به این زودی‌ها برقرار شود.

یکی از نگرانی‌های جدی این است که دولت دوم ترامپ از اسرائیل در الحاق کرانه باختری و غزه حمایت کند، به گونه‌ای که فلسطینیان در کرانه باختری به‌طور قومی پاکسازی شده و به اردن مهاجرت کنند، یا فلسطینیان در غزه مجبور به جابه‌جایی به مصر شوند. چنین سناریویی می‌تواند موجب بروز آشوب‌های شدید در این دو کشور همسایه شود و سؤالاتی جدی درباره ثبات آن‌ها مطرح کند.

رشد شتابان شهرک‌سازی‌های اسرائیل در کرانه باختری، طبق طرح «برنامه قطعی» وزیر دارایی، بتسلئل اسموتریچ که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، «دوره‌های جدیدی از خشونت با گروه‌های مقاومت فلسطینی را تحریک خواهد کرد، احتمالاً باعث ایجاد بحران‌های اجتماعی یا حتی سیاسی در اردن خواهد شد و اسرائیل را بیشتر از پیش در انزوای جهانی قرار خواهد داد، تنها با حمایت ایالات متحده و چند متحد غربی مانند آلمان، هلند و انگلیس در دفاع از اشغال غیرقانونی و تعداد فزاینده جنایات جنگی آن از جمله احتمالاً نسل‌کشی» همراه خواهد بود، همان‌طور که وان وین توضیح داده است.

یمن

 انصارالله، همچنان نیرویی قدرتمند در درون «جبهه مقاومت» است که به ادامه حملات مستقیم به اسرائیل و حملات دریایی علیه کشتی‌هایی که ادعا می‌شود به اسرائیل مرتبطند، می‌پردازد. با توجه به سقوط دولت سوریه در اوایل این ماه، دلایل خوبی وجود دارد که بگوییم انصارالله به‌طور فزاینده‌ای برای ایران و مقاومت اهمیت خواهد داشت و نقش برجسته‌تری در میان ائتلاف بازیگران منطقه‌ای که در «محور مقاومت» تحت رهبری تهران فعالیت می‌کنند، ایفا خواهد کرد.

در سال ۲۰۲۵، اسرائیل احتمالاً سعی خواهد کرد عملیات‌های نظامی خود را علیه یمن شدت بخشد. با این حال، رویارویی‌های اسرائیل با انصار‌الله در یمن همچنان تجربه‌ای متفاوت از مبارزات تل‌آویو با حزب‌الله در لبنان خواهد بود.

با این حال در سال 2025 کارت‌های زیادی برای یمن روی میز است. یمن ۴۴ برابر لبنان وسعت دارد و از اسرائیل دورتر است، انصار‌الله چندین مزیت دارد. افزون بر این، انصارالله حمایت قابل توجهی از سوی مردم یمن برای حملات دریایی خود که از نوامبر ۲۰۲۳ تحت عنوان حمایت از فلسطینی‌ها در غزه آغاز شد و حملات مستقیم موشکی و پهپادی علیه اسرائیل به‌دست آورده است.

به نظر می‌رسد در سال 2025 انصارالله بتواند و بخواهد که علاوه بر حمایت ایران، سبد حامیان خود را افزایش دهد. انصار‌الله این کار را با برقراری مشارکت‌های قوی‌تر با روسیه و بازیگران در شاخ آفریقا انجام خواهد داد. ارتباط انصارالله با چین ادامه خواهد یافت.

آمریکای جنوبی

سال انتخاباتی در آمریکای جنوبی

سال ۲۰۲۵ مجموعه‌ای از نتایج انتخاباتی متنوع را در سراسر آمریکای لاتین به‌همراه خواهد داشت. براساس پیش‌بینی‌ها و نظرسنجی‌ها نیروهای چپ ممکن است در اکوادور بازگردند و قدرت را در دست بگیرند. حزب حاکم راستگرای آرژانتین احتمالاً موقعیت خود را تقویت خواهد کرد، درحالی‌که احساسات ضددولت در شیلی حاکم خواهد بود.

اکوادور در فوریه/ آوریل انتخابات برگزار خواهد کرد. مسیر رئیس‌جمهور دانیل نوبوآ برای انتخاب مجدد دشوارتر شده است. براساس گزارش پایگاه خبری تلسور قطعی‌های مداوم برق باعث افزایش نارضایتی عمومی و اختلالات اقتصادی شده و تلاش‌ها برای سرکوب جرم و جنایت نیز موفقیت‌آمیز نبوده است. اگر بحران برق بهبود نیابد، جنبش چپگرای رئیس‌جمهور پیشین رافائل کوره‌آ ممکن است بازگشتی داشته باشد.

آرژانتین در ماه اکتبر انتخابات میان‌دوره‌ای قانونگذاری برگزار خواهد کرد. حزب پیشرفت آزادی (LLA) به رهبری خاویر میلی به احتمال زیاد بلوک بزرگ‌تری برای حمایت از برنامه خود به‌دست خواهد آورد، به‌ویژه اگر رشد اقتصادی درطول سال ۲۰۲۵ بازگردد. بااین‌حال، حکمرانی ممکن است تنها به صورت جزئی بهبود یابد، انتخابات میان‌دوره‌ای شامل نیمی از مجلس سفلی و تنها یک‌سوم مجلس سناست. بااین‌حال، خاویر میلی جشن خواهد گرفت اگر بتواند بر راست میانه مستقر غلبه کند و اگر پرونیست‌های مخالف همچنان تقسیم‌شده باقی بمانند.

شیلی در ماه نوامبر و دسامبر انتخابات ریاست‌جمهوری و قانون‌گذاری برگزار خواهد کرد. ائتلاف حاکم چپ به رهبری گابریل بوریچ که دوره‌ای دشوار را پشت سر گذاشته، تقریباً با شکست قطعی روبه‌روست. اولین ماتئی از ائتلاف مخالف راستگرای مرکز (CV) در نظرسنجی‌ها پیشتاز است اما ممکن است از سوی جناح راست‌تر خود با چالشی از سوی خوزه آنتونیو کاست از حزب جمهوری‌خواه مواجه شود.

آمادگی برای بازگشت ترامپ

دونالد ترامپ در سراسر منطقه آمریکای جنوبی تأثیرگذار خواهد بود، حتی اگر آمریکای لاتین اولویت اصلی سیاست خارجی ایالات‌متحده نباشد. صادرات منطقه‌ای با تهدید تعرفه‌های بالاتر و همچنین اثرات جانبی سیاست مالی احتمالاً سهلگیرانه‌تر ایالات‌متحده و مسیر کاهش نرخ بهره مواجه خواهند شد. مهم‌تر از همه، فشار‌های ناشی از کاهش ارزش ارز به دلیل تقویت دلار آمریکا ممکن است خطرات تورمی در آمریکای لاتین ایجاد کند. سیاست مهاجرتی ایالات‌متحده نیز ممکن است تأثیرات قابل‌توجهی داشته باشد، به‌ویژه برای اقتصاد‌هایی که به حواله‌ها وابسته‌اند، مانند مکزیک و کلمبیا.

مکزیک بیشتر از همه به ترامپ وابسته است، با توجه به عدم تعادل تجاری این کشور با ایالات‌متحده، مرز مشترک دو کشور، غالب بودن مکزیکی‌ها در میان مهاجران و افراد بالقوه‌ای که ممکن است از ایالات‌متحده اخراج شوند و اثر سرریز مشکلات امنیتی این کشور. با این حال بسیاری از کشور‌های دیگر منطقه با این چالش مواجه خواهند شد که چگونه با دولت جدید در سال ۲۰۲۵ برخورد کنند. آمریکای مرکزی دربرابر هر برنامه اخراج جمعی از ایالات‌متحده آسیب‌پذیر است. رویکرد تهاجمی‌تر به دولت‌های ضدآمریکایی در ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه نیز محتمل است، با احتمال تشدید تحریم‌ها و اقدامات تجاری. اینکه آیا این اقدامات می‌تواند تغییرات واقعی سیاسی ایجاد کند یا نه، هنوز مشخص نیست. اقتصاد کوبا در وضعیت بحرانی شدید قرار دارد، اما دولت ونزوئلا همچنان سرسختانه پابرجاست. در همین حال رهبرانی مانند خاویر میلی در آرژانتین امیدوار خواهند بود که مزایای ملموسی از ارتباط با ترامپ به نمایش بگذارند. در عمل، خاویر میلی ممکن است همچنان به تقسیم ژئوپلیتیکی ادامه دهد و با چین تعامل داشته باشد.

اروپا

لحظه‌ای سرنوشت‌ساز برای اوکراین و اروپا

با نزدیک شدن به چهارمین سال جنگ روسیه و اوکراین، حال و هوای کی‌یف غم‌انگیز است. نیرو‌های اوکراینی که خسته و کم‌تعداد شده‌اند، برای مهار پیشروی‌های سریع روسیه تلاش می‌کنند. به گزارش رسانه‌های اوکراینی سیستم انرژی کشور در آستانه فروپاشی قرار دارد و خستگی عمومی از جنگ رو به افزایش است. با کاهش احتمال پیروزی نظامی بر روسیه، اوکراینی‌ها بیش از پیش مایل به حل‌وفصل مناقشه از طریق روش‌های دیپلماتیکند. وعده‌های دولت جدید ترامپ برای میانجی‌گری در آتش‌بس میان روسیه و اوکراین امید‌هایی را برای پایان خونریزی در سال ۲۰۲۵ ایجاد کرده است.

با این وجود میانجی‌گری و اجرای هرگونه آتش‌بس پایدار بسیار دشوار خواهد بود. جزئیات هرگونه توافق نه‌تنها آینده اوکراین را تعیین خواهد کرد، بلکه پیامد‌هایی برای امنیت در سراسر اروپا و اعتماد به ضمانت‌ها و نهاد‌های امنیتی غرب در سطح جهانی خواهد داشت. با این حال، به نظر نمی‌رسد آتش‌بس در اوکراین بهبودی معنادار و پایدار در روابط میان مسکو و غرب به همراه داشته باشد. دولت ولادیمیر پوتین به احتمال زیاد به تلاش‌های خود برای تضعیف نظم جهانی تحت رهبری غرب و نهاد‌هایی که مسکو آن‌ها را کهنه و ناعادلانه می‌داند، ادامه خواهد داد.

انتخابات زودهنگام آلمان

پس از فروپاشی ائتلاف «چراغ راهنمایی» اولاف شولتس، رأی‌دهندگان آلمانی در تاریخ ۲۶ فوریه برای برگزاری انتخابات زودهنگام به پای صندوق‌های رأی خواهند رفت. این انتخابات هفت ماه زودتر از تاریخ معمول برگزار می‌شود. در سال ۲۰۲۱، شولتس پس از آنگلا مرکل انتخاب شد. ائتلاف سه‌جانبه او وعده یک ترکیب میانه‌رو از اصلاحات بلندمدت را داد. با این حال، در عرض چند هفته پس از شروع به کار شولتس، روسیه تهاجم تمام‌عیار خود به اوکراین را آغاز کرد. در داخل کشور، دادگاه قانون اساسی قدرتمند طرحی برای تأمین مالی سرمایه‌گذاری‌های سبز و زیرساختی از طریق صندوق‌های ویژه خارج از بودجه (و محدودیت بدهی‌های قانونی) را باطل کرد.

آلمان به دستور آمریکا مجبور شد در عرض چند ماه خود را از گاز روسیه جدا کند و به بزرگ‌ترین حامی نظامی و مالی اوکراین در اروپا تبدیل شود، ۱۰۰ میلیارد یورو در نیرو‌های مسلح خود سرمایه‌گذاری کند و برای دومین بار در یک دهه بیش از یک میلیون پناهنده را بپذیرد. اما در میان این چالش‌های ژئوپلیتیکی فوری و تحمیلی از سوی واشنگتن، مدل صنعتی مبتنی بر صادرات و سیاست خارجی تثبیت‌شده و بدون تلاطم این کشور اکنون نیاز به به‌روزرسانی فوری دارد و بر اساس تحلیل چاتهام هاوس «دیگر کار نمی‌کند.»

تعادل میان اصلاحات ساختاری در مقابل سرمایه‌گذاری در داخل و میان روابط فراآتلانتیکی در مقابل همکاری نظامی بیشتر در اروپا، از سال ۲۰۲۱ مشهود بود. این مسائل سرانجام در انتخابات ۲۰۲۵ در مرکز توجه قرار خواهند گرفت. بر اساس نظرسنجی‌ها از مدت‌ها قبل پیش‌بینی پیروزی فریدریش مرتز و دموکرات‌های مسیحی میانه‌رو (CDU/CSU) مسجل است، اما بزرگی چالش‌هایی که آلمان در سه سال گذشته با آن مواجه شده ممکن است همچنان بر مراحل پایانی این کمپین تأثیر بگذارد.

روابط فراآتلانتیکی در تلاطم

کشور‌های اروپایی با اضطراب منتظر بازگشت دونالد ترامپ، به کاخ سفیدند. بحث‌های فراآتلانتیکی بر تجارت و دفاع متمرکز خواهد بود، اما معادلات سیاسی با فضای محدود مالی در بسیاری از کشور‌های اروپای غربی پیچیده‌تر خواهد شد. وضعیت سیاسی ناپایدار در فرانسه، جایی که انتخابات زودهنگام ممکن است دوباره از تابستان امکان‌پذیر باشد و مقاومت آلمان در برابر استقراض مشترک اتحادیه اروپا این چالش‌ها را پیچیده‌تر خواهد کرد.

بر اساس تحلیل پولیتیکو در صورت اعمال تعرفه‌های ایالات متحده بر محصولات اتحادیه اروپا، فرانسه و کمیسیون اروپا احتمالاً خواستار پاسخی جسورانه خواهند بود. اگر ترامپ تعرفه‌های عمده‌ای بر محصولات چینی اعمال کند، پاریس احتمالاً تأکید خواهد کرد اتحادیه اروپا باید بازار خود را در برابر بازصادرات محصولات چینی محافظت کند. کمیسیون اقدامات مربوط به فناوری‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و باتری‌های خودرو‌های الکتریکی چینی را آماده کرده است. آلمان ممکن است محتاط‌تر باشد. این موضوع همچنین انگلیس را در مرکز توجه قرار می‌دهد. این کشور مازاد تجاری کمتری با ایالات متحده نسبت به منطقه یورو دارد که ممکن است شدت انتقادات ایالات متحده از آن را محدود کند.

با این حال، در مورد تعرفه‌ها بر محصولات چینی مانند خودرو‌های الکتریکی، از شرکای گروه۷ عقب‌تر است. اگر ایالات متحده خواستار توافق تجاری دوجانبه شود، این امر می‌تواند چالش‌های نظارتی پیچیده‌ای ایجاد کند، زیرا دولت جدید انگلستان می‌خواهد به‌تدریج روابط خود را با بازار واحد اتحادیه اروپا بازسازی کند./فرهیختگان