بحران آب ایران: وقتی «سوراخ دعا» را گم می‌کنیم!
شکاف در مدیریت بحران آب ایران؛ مسئولیت‌ها به کدام سو می‌رود؟ واکاوی چالش‌های شورای عالی آب و راهکارهای موازی برای حل بحران کم‌آبی کشور.
اخبار سبز کشاورزی؛ واکاوی چالش‌های شورای عالی آب و راهکارهای موازی برای حل بحران کم‌آبی کشور.
جناب آقای رئیس‌جمهور
ضرب‌المثل کهن می‌گوید: «سوراخ دعا را گم نکن.» به نظر می‌رسد این جمله، امروزه بهترین توصیف برای وضعیت بغرنج چالش آب در کشور ما باشد.
اخیراً در دیدار با مقام معظم رهبری، جنابعالی بر سپردن مسئولیت حل مشکلات آب به دانشگاه‌ها تأکید کردید؛ سخنی که در ابتدا نویدبخش بود.
اما پرسشی کلیدی ذهن را درگیر می‌کند: چگونه است که در کشوری با نهاد قدرتمندی چون «شورای عالی آب» – که ریاست آن مستقیماً بر عهده شما و با حضور وزرا، سازمان حفاظت محیط زیست، نمایندگان مجلس و جامعه علمی تشکیل می‌شود و طبق قانون، مرجع اصلی تصمیم‌گیری‌های کلان آبی کشور است – مسئولیت‌ها به مجموعه‌هایی واگذار می‌شود که هیچ مسئولیت قانونی مشخصی ندارند؟
در این میان، شاهد ارائه راهکارها از سوی گروه‌ها و نهادهای مختلف با عناوینی چون «کمیته‌های حکمرانی آب» یا «کمیته‌های حل بحران آب» هستیم.
این اقدامات که گاه به صورت موازی و حتی رقابتی پیش می‌روند، این تصور را ایجاد می‌کنند که گویی بحران آب، پدیده‌ای نوظهور است که تازه کشف شده است!
بیشتر بخوانید:کشاورزی هوشمند: تنها راه نجات ایران از بحران آب
شورای عالی آب: سقف تصمیم‌گیری یا مانعی برای هماهنگی؟
شورای عالی آب، به عنوان نهادی بالادستی، وظیفه تعیین سیاست‌های کلان مدیریت منابع آب، هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و نظارت بر اجرای طرح‌های ملی را بر عهده دارد.
این شورا در واقع «سقف» تصمیم‌گیری در بخش آب کشور محسوب می‌شود و دقیقاً با هدف جلوگیری از پراکندگی، موازی‌کاری و تکرار تجربه‌های ناموفق گذشته تأسیس شده است.
اما به نظر می‌رسد تضعیف جایگاه این شورا و سپردن وظایف آن به نهادهای فاقد مسئولیت قانونی، نه تنها به کاهش هماهنگی و پاسخگویی منجر می‌شود، بلکه خطر تکرار همان مسیرهای گذشته را که تجربه نشان داده چندان ثمربخش نبوده‌اند، افزایش می‌دهد.
ظرفیت دانشگاهی: سرمایه یا سردرگمی؟
بی‌تردید، بهره‌گیری از توان علمی دانشگاهیان، گروه‌های علمی و کارشناسی، اقدامی بسیار ارزشمند است. اما این ظرفیت بالقوه، زمانی به ثمر می‌نشیند که در چارچوب قانونی شورای عالی آب سازماندهی شود. این رویکرد، ضمن ایجاد هماهنگی میان تمامی دستگاه‌های مرتبط، به تقویت اعتماد عمومی نیز کمک خواهد کرد.
در غیر این صورت، سپردن تصمیم‌گیری به یک نهاد و اجرای آن توسط نهادی دیگر، جز تشتت، ابهام در مسئولیت‌ها و ناامیدی مردم، حاصلی نخواهد داشت.
جناب آقای رئیس‌جمهور،
امروز بیش از هر زمان دیگری، کشور به انسجام و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه در حوزه آب نیازمند است. انتظار می‌رود با فعال‌سازی واقعی شورای عالی آب و هدایت مستقیم آن، راهکارهای پایدار و مؤثری برای حل بحران آب کشور اتخاذ شود.
زمان آن رسیده که «سوراخ دعا» را درست انتخاب کنیم؛ جایی که بتواند واقعاً گره‌گشای مشکلات آب کشور باشد، نه تکرار چرخه‌ای بیهوده که جز اتلاف وقت و سرمایه، نتیجه‌ای در پی نداشته است.
با احترام،
دکتر نیازعلی ابراهیمی پاک
رئیس بخش آبیاری موسسه تحقیقات خاک وآب
