در چه هوایی نفس می‌کشیم؟/ نوشتار نهم
چارچوب ده‌بندی حکمرانی برای پاسداشت کرامت و توسعه پایدار
نوشتار نهم از مجموعه «در چه هوایی نفس می‌کشیم؟» یک چارچوب ده‌بندی روشن و عملی برای حکمرانیِ پاسدار کرامت انسانی، امنیت ملی، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار ارائه می‌دهد
چکیده‌ای کوتاه از هشت نوشتار پیشین
ما از الفبای حکمرانی خوب و معیارهای مردم‌سالاری شروع کردیم، ردِ پای بی‌اعتنایی به این معیارها را در زندگی روزمره دیدیم، فرق رشدِ عددی با توسعه‌ی انسانی را روشن کردیم، جای خودمان را میان کشورهای در حال توسعه سنجیدیم، و «مزرعه سیاست» را شناختیم؛ همان رفتارهایی که گلِ مردم‌سالاری را به ثمر نمی‌رسانند.
نمونه‌های قابل‌آموختن را مرور کردیم و زیرساخت‌های ضروری مردم‌سالاری را در ۱۵ محور چیدیم. حالا وقت نسخه‌ای است که هم با هنجارهای دینی سازگار است و هم با معیارهای جهانی؛ عملی، سنجش‌پذیر، و به دردِ همین امروز می‌خورد.
مقدمه نوشتار نهم
این متن، ده بند ساده و جدی برای تقویت نهادها، سیاست‌ها و فرهنگ شهروندی است؛ با هدفِ هم‌زمان کردن امنیت ملی، کرامت انسان، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار. زبانش دعوت‌گر و بی‌حاشیه است؛ نه برای جدل، برای هم‌فکریِ اجرایی. می‌خواهیم کاری کنیم که اهل علم و اهل عمل کنار هم بنشینند و به جای شعار، راهِ رفتنی روی میز باشد.
چارچوب ده‌بندی برای حکمرانی پاسدار کرامت و توسعه پایدار
1. حاکمیت قانون، کرامت انسانی و امنیت ملی
- اصل کار: قانونِ منصف و اجرای برابر یعنی نفسِ آسوده‌ی شهروند؛ امنیت ملی را زیربنا بدانیم و نظارت مدنی را ضامنِ اعتبارِ تصمیم‌های امنیتی کنیم.
2. پاسخگویی، شفافیت و حذف امتیازات فراقانونی
- نور کافی: انتشارِ منظمِ قراردادها و گزارش‌های مالی، و لغو امتیازات خارج از چارچوب؛ اعتماد وقتی برمی‌گردد که تاریکی باقی نماند.
3. اقتصاد متنوع، شرکای اقتصادی مطمئن و امنیت اقتصادی
- سفره پایدار: زنجیره‌های ارزش متنوع و شریکان قابل‌اعتماد؛ بخش خصوصی قانون‌محور را تقویت کنیم تا اشتغال تاب‌آور شود و نان، به عددِ روز گره نخورد.
4. شایسته‌سالاری، گردش نخبگان و نظام ارزیابی عملکرد
- کار را به کاردان بسپاریم: انتصاب و ارتقا بر ارزیابی مستقل؛ گردشِ عقلانیِ مسئولیت تا خونِ نوآوری در رگِ نهادها بدود.
5. احزاب کارآمد و سازوکارهای رقابت سیاسی مسئول
- رقابت به‌جای خصومت: قواعد حقوقی-مالی روشن، نمایندگی مطالبات واقعی، و نظارت بر برنامه‌ها؛ حزب وقتی کارآمد است که مردم صدایش را بشنوند و حسابش را بخواهند.
6. حقوق برابر برای زنان و اقلیت‌ها
- همه در میدان: مشارکت مؤثر، دسترسی برابر به فرصت‌ها و حفاظت از حقوق فرهنگی-اجتماعی؛ سیاست‌های ایجابی برای کم‌کردنِ شکاف‌های جنسیتی و تقویت نمایندگی.
7. آموزش کاربردی، پژوهش‌محور و خروجی‌محور
- مدرسه برای زندگی: مهارت‌محوری و پژوهشِ عملی با شاخص‌های خروجی روشن (اشتغال، نوآوری، تولید فناورانه)؛ آموزش وقتی معنا دارد که به کارِ فرد و جامعه بیاید.
8. رسانه آزاد، سواد رسانه‌ای و سنجش‌پذیری وعده‌ها
- هوای اطلاعاتی تازه: رسانه‌های مستقل و باز؛ هر وعده با هدفِ کمّی و زمان‌بندی اعلام شود تا پیگیری ممکن شود.
9. مدیریت پایدار منابع زیست‌محیطی و تاب‌آوری اقلیمی
- حق نسل‌ها: حکمرانی آب، خاک و هوا با برنامه بلندمدت؛ عدالت بین‌نسلی را مبنا کنیم و شاخص‌های تاب‌آوری را روشن و دوره‌ای گزارش کنیم.
10. دیپلماسی عمل‌گرا و یادگیری ارتباط بین‌المللی
- درهای رو به یادگیری: روابط خارجی بر منفعت مشترک، عزت ملی و انتقال دانش-فناوری؛ شبکه‌سازی با شریکان قابل‌اعتماد برای تقویت ظرفیت‌های داخلی.
گفتاری صمیمی در پایان نوشتار :
این چارچوب، نسخه‌ای برای بهتر کردن هوای جمعی است؛ نه با جنجال، با کارهای کوچک اما پیوسته.
اگر هر بند را با یک شاخصِ ساده و یک گزارش دوره‌ای همراه کنیم، جامعه می‌بیند و باور می‌کند. آن‌وقت تنهاییِ تاریخی کشور از جنسِ «فاصله ظرفیت و فرصت» آرام‌آرام به هم‌گرایی و اعتماد تبدیل می‌شود.
با احترام:
مهندس عبدالله حاتمیان
نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی
دانش آموخته حقوق بین الملل و اقتصاد کشاورزی
