پرونده زباله گردها بسته خواهد شد؟

برآوردهای جهانی حکایت از درآمدزایی بالای تفکیک زباله در شهرهای پیشرفته دارد، این در حالی است که سیستم معیوب مدیریت پسماند در برخی کشورها و از جمله ایران باعث شده تا در سایه نبود تصمیم گیری درست طی ادوار گذشته به شکلی قارچ گونه رشد کند.

زباله اگر چه در تعاریف جهانی در حوزه مدیریت شهری و حتی مدیریت اقتصادی به عنوان طلای کثیف شناخته می شود که با سود حاصل از آن می توان موضوعات مهمی همچون نگهداشت شهری و بهبود کمی و کیفی زندگی شهروندان را مدیریت کرد، اما همین طلای کثیف وقتی در کشورهای جهان سوم و خاورمیانه مورد بررسی قرار می گیرد، بیشتر به جای یک منبع مهم مالی به یک دردسر اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده و گردانندگان پیدا و ناپیدای آن تحت عنوان مافیا شناخته می شوند.

آمارهای رسمی سازمان بهزیستی حکایت از آن دارد که کودکان کار در جریان زباله گردی در شهر تهران روزانه بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان درآمد به دست می آورند، اما وقتی فاکتورهای اجتماعی، بهداشتی و درمانی درگیر این فرایند معیوب را مورد بررسی قرار می دهیم.

 آمار رسمی مدیریت شهری حکایت از فعالیت ۱۴هزار زباله گرد در تهران دارد که که حدود ۴۷۰۰ نفر از این افراد که غالبا کودکان هستند. اما نکته قابل تامل درخصوص آمار فوق حضور ۹۰درصدی مهاجران غیرقانونی در میان جمعیت زباله‌گرد کشور است.

سربازان پیاده‌ای که روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ کیلو زباله تفکیکی به دست می‌آورند و بنابراین گاهی تا روزانه ۶۰۰ هزار تومان نیز درآمد دارند چرا که  هر کیلو زباله تفکیک شده را به ‌طور میانگین ۶۰۰۰ تومان به کارگاه‌ها می‌فروشند.

 اما سود اصلی را پیمانکاران و سرکرده های مافیای زباله گردی می برند. سودی نجومی که مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران مقدار آن را بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان از زباله خشک عنوان کرده است.

رد پای اتباع بیگانه

همین چند وقت قبل بود که مدیر بهزیستی شهرتهران عنوان کرد که در بحث کودکان کار بیشترین مشکلی که ما با آن مواجه هستیم این است که بیش از ۸۲ درصد افرادی که در موضوع زباله گردی جمع آوری می‌کنیم اتباع افغانستان هستند که حضور آن‌ها غیر قانونی است.

آمارها نشان می دهد، تولید زباله در  ایران سالانه ۲۰ میلیون تن و گردش مالی این میزان زباله معادل ۱۰ میلیارد دلار است. البته مافیای کارنابلدی که در پسماند وجود دارد نمی تواند بازیافت را به خوبی انجام دهد و هنوز هم ۸ میلیارد دلار آن دفع می‌شود.

سایت شهرداری تهران چندی قبل به نقل از ی کارشناس ارشد تیم راه اندازی ۱۸۰کارخانه بازیافت در ایران و اوراسیا و فعال محیط زیست می گوید: درآمد حاصل از پسماند اگر درست مدیریت شود و به مجموعه شهرداری برگردد سالانه حدود ۱۰ میلیارد دلار است که می‌تواند در حوزه بازیافت حدود ۱۲۰ هزار نفر را مشغول به کار کند.

پناهنده بر این باور است: تنها راه حل برای کسب این درآمد اطلاع رسانی و فرهنگ سازی دقیق است و اینکه مردم بدانند زباله‌ها طلای کثیف هستند و یک قوطی یا یک بطری آب معدنی آن‌ها در سیستم پسماند چه قیمتی دارد و اینکه بدانند یک بطری آب معدنی آن‌ها قیمتی برابر ۵۰۰ تومان در سیستم بازیافت دارد.

حالا رضا محمدی، مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری گفته است؛ استخدام تمامی زباله‌گردها در دستور شهرداری تهران است. ما همه زباله‌گردها را استخدام می‌کنیم. و برای پیمانکار هم الزام گذاشته‌ایم که باید از نیروی انسانی ایرانی با حقوق طرح طبقه‌بندی مشاغل بین ۱۲ و نیم تا ۱۵ میلیون تومان با ۸ ساعت کار به این افراد حقوق پرداخت کند.

وی مدعی شده است؛ براساس آمار غیررسمی حدود ۴ هزار و ۲۰۰ تا ۴ هزار و ۷۰۰ زباله‌گرد در تهران داریم و ما اعلام می‌کنیم که توانایی استخدام ۵ هزار زباله‌گرد با حقوق طرح طبقه‌بندی استخدام می‌کنیم.

فقط استخدام ایرانی ها

مهدی بابایی، عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران اما مدعی است که قرار نیست این افراد جذب شهرداری شوند.

وی می گوید: یکی از مشکلات ما در مورد کارگران خدمات شهری شهرداری، حقوق پایینی بود که آنها از پیمانکاران دریافت می کردند. برای همین کاری که ما در کمیسیون خدمات شهری شورای شهر کردیم این بود که حقوق کارگران ایرانی را افزایش دادیم.

وی با ذکر اینکه حدود ۴۰ درصد کارگران شهرداری را اتباع بیگانه تشکیل می دهند در پاسخ به این سوال که چرا شهرداری این کارگران را استخدام می کند؟ می گوید: واقعیت این است که تاکنون به خاطر پایین بودن حقوق کارگران شهرداری، کارگران ایرانی حاضر نبودند برای ما کار کنند. البته از این هم نباید غافل بود که شهرداری این نیروها را استخدام نمی کند بلکه پیمانکاران آنها را استخدام می کنند!

بابایی تصریح کرد: در مورد زباله گردها نیز سازمان پسماند طرحی را به کمیسیون خدمات شهری شورا آورد که براساس آن، پیشنهاد شده بود، زباله گردها نیز به استخدام پیمانکاران درآیند تا پرونده زباله گردی تا حدود زیادی بسته شود.

این عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با ذکر اینکه در واقع قرار نیست این زباله گردها به استخدام شهرداری درآیند ادامه داد: در گزارش پسماند آمده بود که حدود ۵ هزار زباله گرد در تهران داریم که بخشی از آنها را اتباع بیگانه تشکیل می دهند. مدیرعامل این سازمان پیشنهاد داده بود که این زباله گردها با حقوق ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان در ماه توسط پیمانکاران جذب شوند تا هم مشکل نیروی انسانی پیمانکاران حل شود و هم جاذبه ای باشد برای اینکه زباله گردها که بخش زیادی از آنها نیز کودکان هستند، از این کار دست بردارند.

اما در این میان از همان ابتدای انتشار این خبر، واکنش های فراوانی نسبت به آن در فضای مجازی پخش شد. انتقادهایی که براساس آن کاربران فضای مجازی مدعی اند که با این کار، عده ای تشویق می شوند تا به زباله گردی روی آورند تا شاید توسط شهرداری استخدام شوند! با این وجود بابایی استدلال دیگری از این ماجرا دارد. وی در این زمینه می گوید: اولا که قرار نیست این افراد به استخدام شهرداری در آیند. ثانیا، همانطور که گفتم داوطلبان استخدام توسط پیمانکاران بسیار کم است بنابراین اگر حتی این شیوه باعث شود تا کارگران بیشتری جذب پیمانکاران شود، این موضوع چه اشکالی دارد.

وی همچنین در مورد اینکه آیا قرار است زباله گردهای اتباع بیگانه نیز در طرح جدید استخدام شوند؟ می گوید: الان درست به خاطر ندارم. اما فکر می کنم طرح مزبور فقط برای زباله گردهای ایرانی باشد. /آرمان ملی