معلولان از عضویت در کتابخانه ملی محروم شدند

اخبار سبز کشاورزی؛ تضییع‌شدن حقوق افراد دارای معلولیت تمامی ندارد و حالا حذف این قشر به مراجع فرهنگی رسیده است. روز یکشنبه، بیستم خردادماه رسانه‌ها خبر دادند که کتابخانه ملی ایران در تازه‌ترین تغییرات مدیریتی خود آیین‌نامه‌ای تدوین کرده و براساس آن عضویت برخی گروه‌های دانشجویی و پژوهشی را در این مکان با محدودیت‌هایی مواجه کرده است.

خبرگزاری تسنیم نوشته است که براین‌اساس، دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد منوط به بارگذاری تصویب‌نامه پیشنهاد پایان‌نامه، می‌توانند به عضویت کتابخانه ملی درآیند؛ این درحالی‌است‌که پیش از این دانشجویان این مقطع نیز بدون قید می‌توانستند از مزایای کتابخانه ملی بهره‌مند شوند.

همچنین به‌ نظر می‌رسد در آیین‌نامه جدید در بخش اعضای عمومی، بند «جانبازان، ایثارگران و اعضای درجه یک خانواده شهدا ، جانبازان و ایثارگران» به «ایثارگران منطبق با قانون با مدرک کارشناسی» تغییر کرده است. همچنین پیش‌ازاین، بازنشستگان دولت با داشتن حداقل مدرک کارشناسی و یا معادل می‌توانستند از عضویت عمومی بهره‌مند شوند، اما در آیین‌نامه جدید خبری از این بند نیست.

ازسوی‌دیگر، در آیین‌نامه جدید تمدید عضویت بیش از یک سال، منوط به طرح درخواست، بررسی و موافقت کمیته عضویت و پذیرش اعلام شده است.

همچنین در آیین‌نامه جدید واجدین شرایط عضویت پژوهشی به این شرح آمده است:

-اعضای هیئت علمی

-دانش‌آموختگان و دانشجویان مقطع دکترای تخصصی و دکترای حرفه‌ای (نیمسال ۹ به بالا)

-طلاب سطح چهار و بالاتر حوزه علمیه

-دارندگان مدرک درجه یک هنری

-برگزیدگان جشنواره‌های ملی و بین‌المللی معتبر از قبیل فارابی و خوارزمی

-پژوهشگران برتر جشنواره‌های سازمان

درحالی‌که پیش‌ازاین، شرایط افرادی که در عضویت تخصصی قرار می‌گرفتند، به این شرح بود:

-نخبگان و مخترعان

-فارغ‌التحصیلان دکترای تخصصی، دکترای حرفه‌ای، کارشناسی‌ارشد و حداقل سطح سه حوزه

-شاغلان به تحصیل در مقطع دکترای تخصصی و طلاب شاغل به تحصیل در سطح چهار حوزه

-شاغلان به تحصیل در مقطع دکترای حرفه‌ای ترم نُه به بالا

-پدیدآورندگان کتاب علمی‌تخصصی

-نویسندگان مقالات علمی با درجه ISI نویسندگان مقالات علمی‌پژوهشی و علمی‌ترویجی و نیز ارائه‌شده در کنفرانس‌های بین‌المللی

-دارندگان مدارک درجه یک، دو و سه هنری (با تأییدیه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

-معلولین جسمی‌حرکتی، نابینایان و کم‌بینایان

-کارمندان سازمان با حداقل مدرک کارشناسی

بهروز مروتی: این منع‌کردن در حالی اتفاق افتاده که کتابخانه دارای بخش نابینایان و کم‌بینایان است و منابعی به‌صورت بریل وجود دارد. همچنین منابع کتابخانه ملی در سایر نهادهای دیگر پیدا نمی‌شود و قطعاً می‌تواند یک فاجعه به همراه داشته باشد.

او درباره فاجعه حذف این قشر می‌گوید: «بزرگ‌ترین فاجعه، فاجعه شخصیتی می‌تواند باشد. یعنی این افراد بیشتر از جامعه منزوی شده و دچار افسردگی می‌شوند. جایی به بزرگی کتابخانه ملی ایران که مناسب‌سازی شده و امکانات نسبتاً خوبی دارد، با حذف‌کردن این افراد دسترسی آنان به منابع را محدود کرده و به تحصیلات و مطالعه‌شان به‌شدت آسیب می‌زند. در واقع باعث ایجاد این تفکر می‌شود که آنان در جامعه جایی ندارند.»

همچنین طبق آخرین به‌روزرسانی سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی در سال ۱۳۹۸، تعداد کل منابع موجود برای نابینایان بیش از ۲۳ هزار کتاب بوده است. همچنین سال ۱۳۹۹ مدیرکل اطلاع‌رسانی کتابخانه ملی در مصاحبه‌ای با «ایبنا» اعلام کرده بود: حدود ۱۲هزار عنوان کتاب گویا قابل‌استفاده برای افراد نابینا و کم‌بینا در کتابخانه وجود دارد. اما باوجود چنین امکاناتی، مشخص نیست که چرا تصمیم به حذف افراد دارای معلولیت از این آیین‌نامه گرفته شده است.

فاجعه‌ای که در راه است

«بهروز مروتی» مدیر کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت می‌گوید: با تغییر این آیین‌نامه، نه فقط به حقوق افراد دارای معلولیت توجه نمی‌شود، بلکه حقوق‌شان به انحاء مختلفی در حال ضایع‌شدن است: «با پیگیری‌ای که از کتابخانه ملی داشتیم، به ما گفتند که دلیل این تصمیم را به ما اطلاع می‌دهند. اما کتابخانه ملی یکی از مراجع فرهنگی و یکی از گنجینه‌های کشور و متعلق به همه اقشار است. افراد دارای معلولیت هم حق دارند از عضویت در کتابخانه و عضویت در آن بهره‌مند شوند. ولی این منع‌کردن در حالی اتفاق افتاده که کتابخانه دارای بخش نابینایان و کم‌بینایان است و منابعی به‌صورت بریل وجود دارد. همچنین منابع کتابخانه ملی در سایر نهادهای دیگر پیدا نمی‌شود و چنین تصمیمی قطعاً می‌تواند یک فاجعه به همراه داشته باشد.»

او معتقد است چنین طردی، یک «طرد مدرن» است: «مدام گفته می‌شود که افراد دارای معلولیت باید در اجتماع حضور داشته باشند و از آنها توقع می‌رود که تحصیلات عالیه داشته باشند؛ اما از طرف دیگر طردشان می‌کنند.»

تصمیمی برخلاف قانون اساسی و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت

مروتی می‌گوید که چنین تصمیمی برخلاف بند ۹ اصل سوم قانون اساسی است که در آن آمده است: «رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، در تمام زمینه‌های مادی و معنوی.» همچنین به‌گفته او، چنین اقدامی مغایر کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت که ایران هم به عضویت آن در آمده است: «در بند ۳ ماده ۳۰ این کنوانسیون هم گفته شده دولت‌های عضو، حق افراد دارای معلولیت در جهت مشارکت در زندگی فرهنگی بر مبنای برابر با سایرین را به رسمیت می‌شناسند و تمامی تدابیر مناسب را اتخاذ خواهند کرد تا تضمین کنند که افراد دارای معلولیت:

‎‎‎(الف) از دسترسی به اقلام فرهنگی به‌صورت قابل‌دسترس برخوردار می‌شوند؛

(ب) از دسترسی به برنامه‌های تلویزیونی، فیلم، تئاتر و سایر فعالیت‌های فرهنگی به‌صورت قابل‌دسترس برخوردار می‌شوند؛ ‎‎‎

(پ) از دسترسی به اماکن اجراء برنامه‌ها یا خدمات فرهنگی نظیر تئاتر، موزه، سینما، کتابخانه و خدمات گردشگری و تا سرحد امکان از دسترسی به یادمان‌ها و اماکنی که ازنظر ملی‌فرهنگی حائز اهمیت هستند، برخوردار می‌‌شوند.»

مروتی ابراز امیدواری می‌کند که یک اقدام سهوی بوده باشد و افراد دارای معلولیت را مجدداً بازگردانند. بااین‌حال، حذف این افراد از یکی از مهمترین مراجع فرهنگی ایران، یکی از بزرگ‌ترین موانعی است که می‌تواند مانع از توسعه پایدار و رعایت عدالت اجتماعی شود./پیام ما