اعتماد مردم به کارآمدی انتخابات باید بازسازی شود
جامعه ایران جامعه‌ای ژله‌ای نیست
یک جامعه‌شناس گفت: در ایران با جامعه‌ای سر و کار داریم که این جامعه تجربه تاریخی دارد جامعه‌ای است که عمق، ریشه، تاریخ و فرهنگ دارد و این جامعه را نمی‌توان هرطور که خواستند، بکشانند؛ فرقی هم نمی‌کند؛ چه حکومت این تصور را داشته باشد و چه سیاست‌مداران. جامعه ایران جامعه ژله‌ای نیست و این انتظار که بخواهند هرطور دلشان می‌خواهد با این مردم رفتار کنند و یا احزاب و گروه‌ها هر وقت دلشان خواست مردم را به صف کنند، انتظار غلطی است.
اخبار سبز کشاورزی؛ «سعید معیدفر» رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران، در پاسخ به این سؤال که تحلیل شما به‌عنوان یک جامعه‌شناس از حضور نیافتن ۶۰ درصد مردم در پای صندوق‌های رأی چیست؛ گفت: متأسفانه ما همیشه یک نوع نگاه سطحی و خیلی ساده به همه چیز پیدا کرده‌ایم؛ البته نمی‌دانم دلیل این موضوع چیست و از لحاظ تاریخی این مشکل را داریم یا اینکه عقاید و باورهای خاصی ما داشته‌ایم که این‌طوری نگاه می‌کنیم. به‌هرحال خیلی علاقه‌ای نداریم به اینکه بتوانیم مسائل و موضوعات را عمیقاً واکاوی کنیم و ریشه‌ها و دلایل آن را پیدا کنیم که اگر بخواهیم چنین کاری را انجام دهیم، قطعاً مستلزم این است که کارشناسانه با تأمل و با داده‌های دقیق و تحلیل‌های علمی بتوانیم علت یک مسئله را پیدا کنیم.
او ادامه داد: بنابراین ساده‌نگری و سطحی‌نگری ما همیشه کار دست‌مان میدهد. در همین قضیه انتخابات هم همین وضعیت وجود دارد. تجربه گذشته به ما می‌گوید مثلاً اگر یک رقابت مثلاً جدی میان کاندیداها ایجاد کنید و فضا را از یک نوع انتخابات بدون رقابت به‌سمت انتخابات رقابتی بکشانید، احتمالاً می‌تواند زمینه مشارکت را افزایش دهد؛ صرف‌نظر از اینکه آن مردمی که ما از آن‌ها انتظار مشارکت را داریم در چه شرایط و وضعیتی قرار دارند؟
معیدفر گفت: تصور می‌شود که مردم مانند ژله‌ای هستند که به‌راحتی می‌توان آن‌ها را تغییر داد یا مانند یک‌سری براده‌های آهن هستند که وقتی آهن‌ربایی را زیر یک صفحه بیاورید، این‌ها خیلی سریع به سمت آن آهن‌ربا جذب می‌شوند و یک نوع هماهنگی بین آن‌ها ایجاد شود. درحالی‌که واقعاً همه جامعه و مردم یک چنین حالتی ندارند؛ یعنی حالت ژله‌ای و براده‌ای ندارند.
این جامعه‌شناس تصریح کرد: به‌هرحال جامعه و مردم یک موجودیتی دارند که اگر تحلیل درست و عمیقی از آن نداشته باشیم، به خطا می‌افتیم و فکر می‌کنیم می‌شود با یک بازی رقابتی آن‌ها را تحریک کرد و این تحریک آن‌ها را به پای صندوق بیاورد؛ کما اینکه الان هم همین فکر را می‌کنیم که اگر ما بیاییم و مردم را بترسانیم از اینکه این‌طور می‌شود و چه می‌شود و چه نمی‌شود، راحت مردم به پای صندوق‌های رأی می‌آیند؛ کاری که معمولاً در رقابت‌های انتخاباتی می‌شود.
معیدفر با اشاره به اینکه دوره انتخابات یک مقطع زمانی مشخصی است، خاطرنشان کرد: این مقطع زمانی مشخص در یک بستر زمانی طولانی‌تر قرار دارد و اگر ما به این بستر زمانی طولانی‌تر نگاه نکنیم و به حال بیندیشیم و به شرایط زمانی و مکانی و مخاطبین توجه نداشته باشیم، دچار سوء‌تفاهم می‌شویم و خطا می‌کنیم؛ اشتباهی که در واقع صورت گرفته است، به همین دلیل است.
او گفت: کاملاً می‌شد پیش‌بینی کرد که زمینه‌های مشارکت در طی زمان از بین رفته است. البته عده‌ای هستند که اساساً ممکن است برای این افراد اولویت‌های تغییر وجود نداشته باشد یا کسانی هستند که یک نوع نگاه تقلیل‌گرایانه به امور داشته باشند و در هر شرایطی مانند ژله باشند که راحت می‌شود این افراد را جابه‌جا کرد و به هر سمتی برد. اما جمعیتی که به نظر ما تعیین کننده و تأثیرگذار هستند و می‌توانند سرنوشت خیلی چیزها را تغییر دهند، همان طبقه متوسط است یا تأثیری است که طبقه متوسط روی اقشار دیگر می‌توانند بگذارند.
او افزود: بنابراین باید ارزیابی از مردمی داشته باشیم که حالت ژله‌ای و براده‌ای ندارند. آیا این افراد، کسانی هستند که به‌راحتی منفعل هستند و یا به‌راحتی می‌توان این افراد را به مشارکت دعوت کرد یا اینکه آن‌ها در وضعیتی هستند که مشارکت‌شان مستلزم شرایطی است و این شرایط مفقود است؟
