فیلم «زن جوان نویدبخش» روایتی تکان‌دهنده از پیامدهای تجاوز جنسی
در دنیایی که تجاوز به زنان همچنان یک معضل جدی و نگران‌کننده است، فیلم «زن جوان نویدبخش» به‌عنوان یک زنگ خطرِ تأثیرگذار به نمایش در‌می‌آید.
اخبار سبز کشاورزی؛ فرض کن بر اثر بی‌احتیاطی گوشی گران‌قیمت خود را در جیبت گذاشتی، مثل هر کسی از وسیله نقلیه عمومی استفاده می‌کنی، لحظه‌ای که متوجه نبودن گوشی‌ات می‌شوی، دنیایت فرومی‌ریزد. انگار بخشی از وجودت را گم کرده‌ای. حس سرزنش، خشم و ناامنی تو را در بر می‌گیرد. خود را سرزنش می‌کنی که چرا گوشی را در جای امن‌تری نگذاشتم، یا اطرافیانت بابت اشتباهی که مرتکب شدی، نکوهشت می‌کنند؟
احتمال دارد گروهی با تو همدلی کنند، اما درد برای تو که مورد آسیب‌دیدگیِ احتمالاً عمیقی شده‌ای شدید‌تر است. آن لحظه وحشتناک و سردرگمی، حسی دارد نزدیک به آنچه قربانیان تجاوز لمس می‌کنن
در دنیایی که تجاوز به زنان همچنان یک معضل جدی و نگران‌کننده است، فیلم «زن جوان نویدبخش» (Promising Young Woman) به‌عنوان یک زنگ خطرِ تأثیرگذار به نمایش در‌می‌آید.
این فیلم با داستانی چالش‌برانگیز و شخصیت‌پردازی عمیق، به بررسی زخم‌های ناشی از تجاوز و تبعات آن بر زندگی قربانیان می‌پردازد.
آیا می‌توان به زندگی پس از یک آسیب‌دیدگی عمیق امید داشت؟ این فیلم نشان می‌دهد که نه‌تنها قربانی تجاوز بلکه دوست نزدیکش چگونه در جست‌وجوی عدالت جنسیتی، با معضلات اجتماعی مقابله می‌کند و با قدرتی که در خود پیدا می‌کند، به نماد مقاومت و در ابعاد عمیق‌تر انتقام‌جو تبدیل می‌شود.
فیلم با روایتی تکان‌دهنده، به بررسی پیامدهای تجاوز جنسی و واکنش‌های جامعه به این مسئله می‌پردازد.
فیلم «زن جوان نویدبخش» با استفاده از نمادها و زبان تصویر، به‌خوبی توانسته است عمق آسیب‌های روحی و روانی ناشی از تجاوز جنسی را به تصویر بکشد.
یکی از نکات قابل‌توجه در این فیلم، تأکید بر باورهای غلط و کلیشه‌های موجود در جامعه در مورد تجاوز جنسی است. به‌عنوان مثال، باور رایجی که قربانیان تجاوز جنسی را مسئول اتفاق رخ‌داده می‌داند، در این فیلم به‌شدت به چالش کشیده می‌شود.
«امرالد فنل»، زن جوان ۳۵ساله در نخستین فیلم سینمایی بلندش که فیلمنامه‌نویس و کارگردان خودش است، دقیقاً به هدف می‌زند که به مخاطب می‌فهماند به همه جوانب اثر اندیشیده است.
همچنین، «کری مولیگان»، بازیگر نقش «کَسی»، مسحورکننده مخاطب را درگیر ماجرا می‌کند. این فیلم نامزد جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین فیلمنامه غیراقتباسی و بهترین تدوین در اسکار ۲۰۲۱ بود که برای بهترین فیلمنامه غیراقتباسی برنده جایزه شد.
نشستی با محوریت فیلم «زن جوان نویدبخش» و به‌منظور بررسی ابعاد مختلف مسئله تجاوز جنسی برگزار گردید که با حضور «شیما قوشه»، وکیل دادگستری، «نجمه واحدی»، جامعه‌شناس، فعالان اجتماعی و علاقه‌مندان به حقوق زنان برگزار شد و به بحث و تبادل‌نظر درباره چالش‌های موجود در این حوزه پرداخت.
چالش‌های موجود در مقابله با تجاوز جنسی
در این نشست، کارشناسان و فعالان اجتماعی به چالش‌های متعددی اشاره کردند که در مسیر مقابله با تجاوز جنسی وجود دارد. یکی از این موارد، قوانین ناکارآمد است.
به‌گفته شیما قوشه، وکیل دادگستری، قوانین موجود در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، در برخورد با پرونده‌های تجاوز جنسی ناکارآمد و دارای نقص هستند.
این قوانین اغلب به‌نفع متجاوزان عمل می‌کنند و اثبات جرم تجاوز جنسی را دشوارتر می‌سازند. مثلاً حکم اعدامی که درصورت اثبات تجاوز برای مجرم صادر می‌شود، به‌‌تنهایی بازدارنده پیگیری قانونی از طرف بزه‌دیده است. از طرفی ادله اثبات جرم آنقدر دشوار باست که امکانش را سخت و گاهی دور از دسترس می‌کند.
قوشه می‌گوید قربانیان تجاوز جنسی اغلب تحت فشارهای اجتماعی برای سکوت و عدم پیگیری پرونده قرار می‌گیرند. ترس از آبروریزی و نگاه‌های سرزنش‌آمیز جامعه باعث می‌شود بسیاری از قربانیان از طرح شکایت منصرف شوند.
روایت‌های قربانیان و صدایی که خاموش می‌شود
برخی معتقدند باورهای غلطی مانند «زن‌ها اغواگر هستند» یا «مردان نمی‌توانند خود را کنترل کنند»، باعث می‌شود که قربانیان تجاوز جنسی مورد سرزنش و شماتت قرار گیرند. از نظر یکی از حاضران، قربانیان تجاوز جنسی به حمایت‌های روانشناسی، حقوقی و اجتماعی نیاز دارند.
اما در بسیاری از موارد، این حمایت‌ها به‌اندازه کافی در دسترس نیست. در این نشست با اشاره به کتاب «پسافاجعه» که مؤلف خودش قربانی تجاوز بوده، روایت‌هایی از قربانیان تجاوز جنسی مطرح شد که نشان از عمق رنجی است که آنها متحمل می‌شوند. از جمله دشواری‌های اثبات جرم، فشارهای روانی و اجتماعی و همچنین بی‌تفاوتی برخی از اطرافیان شکایت داشتند.
پیچیدگی تعریف تجاوز جنسی، به ویژه در بحث رضایت نداشتن قربانی، همچنان محل مناقشه است و نه‌تنها پیچیدگی این جرم را نادیده می‌گیرد، بلکه می‌تواند به تبرئه مجرمان و بی‌اعتمادی قربانیان منجر شود. برخی منتقدان، این تعریف را مشابه با تعریف دزدی از زاویه نبود رضایت می‌دانند (دزدی، همان بخششی است که در آن رضایت وجود ندارد) و معتقدند این تعریف، عمق و ابعاد مختلف این جرم را نادیده می‌گیرد.
راه برون‌رفت از کجا می‌گذرد؟
در ادامه نشست برای مقابله با تجاوز جنسی و حمایت از قربانیان، کارشناسان و فعالان اجتماعی پیشنهادهایی را ارائه کردند.
قوشه معتقد است اصلاح قوانین موجود و تصویب قوانین جدیدی که پوشش حمایتی بیشتری از قربانیان تجاوز جنسی به‌عمل آورد، یکی از راه‌های پیش رو است.
او همچنین می‌گوید ایجاد یک شبکه همکاری بین دستگاه‌های مختلف مانند قوه قضائیه، نیروی انتظامی، سازمان‌های مردم‌نهاد و مراکز درمانی برای مقابله با تجاوز جنسی ضروری به‌نظر می‌رسد.
برخی کارشناسان معتقدند افزایش آگاهی عمومی راهکار عبور از بحران می‌داند. برگزاری کارگاه‌ها و کمپین‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی در مورد تجاوز جنسی به‌همراه چگونگی پیشگیری و اقدامات قانونی پس از حادثه می‌تواند در گذر از شرایط فعلی مؤثر باشد.
همچنین ایجاد مراکز حمایتی برای قربانیان تجاوز جنسی، ارائه خدمات روانشناسی و حقوقی رایگان به آنها و حمایت از آنها در مراحل مختلف پیگیری پرونده را مؤثر دانست. این نشست که با نقد و بررسی فیلم «زن جوان نویدبخش» همراه بود، تصویری روشن از چالش‌های موجود در زمینه تجاوز جنسی ارائه کرد.
به‌نظر می‌رسد این چالش‌ها نیازمند توجه جدی و اقدامات عملی از سوی همه بخش‌های جامعه است. با تغییر قوانین، افزایش آگاهی عمومی و حمایت از قربانیان، می‌توان امیدوار بود که روزی شاهد کاهش آمار تجاوز جنسی و بهبود وضعیت قربانیان و به‌تبع بهتر شدن شرایط زندگی زنان در کشور باشیم.
