در همایش بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی اعلام شد: شرق فرهنگی ظرفیت باز تعریف حقوق انسان را دارد

نخستین اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی صبح امروز در محل سالن همایش های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آغاز به کار کرد. این اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی با حضور گسترده و متنوع میهمانان داخلی و بین‌المللی برگزار گردید که نشان از اهمیت و ضرورت این بحث در شرایط کنونی جهان دارد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ در نشست افتتاحیه این اجلاس که روسای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه باقرالعلوم، معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور و وزیر دادگستری کشورمان، ۴۰ میهمان بین‌المللی از ۲۲ کشورجهان متشکل از نمایندگان پارلمان و چهره های دانشگاهی و شخصیت های حقوقی کشورمان حضور داشتند، سخنرانان برجسته داخلی و بین‌المللی به طرح دیدگاه‌های خود پیرامون چالش‌های حقوق بشر و ظرفیت‌های رهیافت شرقی برای ارائه راهکارهای نوین پرداختند.

دیدگاه‌ها و سخنرانی‌ها در نشست افتتاحیه: نقد غرب، تاکید بر شرق

سخنرانان مختلف در این نشست، ضمن نقد صریح گفتمان مسلط حقوق بشر غربی و ناکارآمدی‌های آن، بر ضرورت بازگشت به مبانی اصیل ادیان و فرهنگ‌های شرقی برای تعریف مجدد و ارتقاء حقوق انسان تاکید کردند.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: نقد رویکرد فردگرایانه و استانداردهای دوگانه در حقوق بشر غربی

ابتدا محمد مهدی ایمانی پور رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنان کوتاهی گفت: امروز موضوع حقوق بشر به یکی از چالش برانگیزترین مباحث علمی و اجتماعی تبدیل شده است. حقوق بشر در جهان امروز از چنان اهمیتی برخوردار شده که از آن به بنیان حیات و همزیستی بشر یاد می‌شد. اما مقررات و قواعدی که می‌توانست موجب ارتقاء شأن و کرامت انسانی شود و جهانی بهتر را برای بشریت به ارمغان آورد به ضد خود تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه جهانیان شاهد ناکارآمدی نظامات حقوق بشری در بازدارندگی از خشونت، نفرت و بی عدالتی به دلیل حاکم بودن نظام ارزشی فردگرایانه و نگرش‌های منفعت طلبانه است، ابراز کرد: استفاده ابزاری و استانداردهای دوگانه در اعمال حقوق بشر بر ناکارآمدی دستگاه‌ها و نهادهای حقوق بشری افزوده است.

در ادامه رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با تاکید بر اینکه ادیان بزرگ که خاستگاه آن در شرق بوده و همواره بر کرامت ذاتی انسان و عدالت و صلح تاکید داشته‌اند دارای یک ویژگی مشترک یعنی مسوولیت پذیری جمعی هستند، گفت: این ویژگی در اصول اسلام که بر کرامت انسانی و اخلاقی و مسوولیت فرد در اجتماع در نفس انسان‌ها جاری کرد. در این صورت، مفهوم عدالت جزو لاینفک هویت انسانی خواهد شد و همین نکته است که یکی از تمایزهای برجسته شرق فرهنگی و غرب فرهنگی را شکل می‌دهد و می‌تواند مبنای یک ایده جدید در حقوق بشر با رهیافت شرقی محسوب شود. این نگاه نو در اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی مطرح می‌شود.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم: چهار رکن رهیافت شرقی برای بازآفرینی حقوق بشر جهانی

حجت‌الاسلام سیداحسان رفیعی‌علوی رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) در این نشست برگزاری این رویداد را نویدبخش طلوع افقی تازه در افق اندیشه حقوق بشر دانست و گفت: در جهانی که گفتمان حقوق بشر طی دهه‌های اخیر، عمدتاً در چارچوب جریان یکجانبه گرایی غالب و در سایه تصرفات تفسیری خاصی از ماهیت انسان شکل گرفته است، ضرورت بازاندیشی ریشه‌ای در مبانی این گفتمان، بیش از هر زمان دیگری رخ نموده است.

وی با بیان اینکه رهیافت شرق فرهنگی، با پایبندی به اصول کرامت ذاتی انسان، عدالت فراگیر، همبستگی اجتماعی و مسئولیت پذیری اخلاقی، چشم اندازی نوین در عرصه بازآفرینی حقوق بشر جهانی ارائه می دهد، ادامه داد: این رهیافت بر چهار رکن بنیادین استوار است: اول؛ اصالت فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در تعریف هویت انسانی و حقوق او، دوم؛ پیوند وثیق میان حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، اخلاقی و تمدنی، سوم؛ بازتعریف کنشگران حقوق بشر، با گشودن میدان برای جوامع دینی، فرهنگی و تمدنی و چهارم؛ نهادسازی حقوقی برای کنشگری مؤثر ادیان، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در توسعه حقوق بشر جهانی، و فراهم آوری امکان حمایت معنوی آنها از گفتمان حقوق بشر.

رفیعی‌علوی همچنین، گفت: ما نیازمند برپایی هرمنوتیکی عملی برای چندجانبه گرایی فرهنگی هستیم؛ هرمنوتیکی که بر اصول عدالت، کرامت ذاتی انسان و همزیستی محترمانه تمدن‌ها استوار شود. این مسیر اگرچه دشوار است، اما نمی توان و نباید از گفت وگو، تعامل خالق و گشودگی در برابر دیگر فرهنگ ها هراس داشت.

وی اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی را فراتر از یک نشست علمی دانست و گفت: این رویداد، آغاز یک کنشگری راهبردی در سطح حقوق بین‌الملل بشری است. مدلی که با تولید استدلال‌های عمیق، نظام‌مند و بومی در حقوق بشر بر پایه رهیافت شرق فرهنگی، به دنبال آن است که به تدریج، اصول و ارزش‌‌های این رهیافت را در ساحت قواعد آمره بین‌المللی و عرف های نوظهور بین المللی تثبیت کند.

معاون رئیس جمهور: ناکارآمدی حقوق بشر غربی؛ سندی محکم به نام جنایات غزه و تحریم‌های ظالمانه

دکتر محسن اسماعیلی معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهوری نیز در نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی گفت: انسان امروز مظلوم‌تر از همیشه تاریخ است. حقوق بشر امروز بیش از همیشه لگدمال سلطه گران و زورگویان عالم است.

وی تاکید کرد: امروز به اثبات رسیده است که نهاد تاسیس شده حقوق بشر ناکارآمد است و نتوانسته است به اهداف اولیه‌اش برسد. نه اینکه سرتاسر آن بی فایده باشد، اما اهداف اصلی خود را نتوانسته است که تامین کند.

وی با بیان اینکه جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، محکم ترین سند برای ناکارآمدی حقوق بشر غربی است، ابراز کرد: بیش از پنجاه هزار انسان بی پناه که بسیاری از آنها زنان و کودکان و بیماران هستند، مورد یورش صهیونیسم غاصب قرار گرفته‌اند. این جنایات، هر علاقه‌مندی به صلح و صفای بین‌المللی را به این فکر فرو می‌برد که با نهاد ناکار آمد حقوق بشر امروزی چه باید کرد.

اسماعیلی با اشاره به اینکه استانداردهای دوگانه و سوءاستفاده‌های آشکار و سکوت های تشویق آمیزی که از نهادهای حقوق بشر می‌بینیم نسبت به جنایت‌هایی که در غزه و سایر نقاط عالم شاهد هستیم متفکران را بر می‌انگیزد که باید طرحی نو دراندازیم و فکر جدیدی برای حقوق بشر کنیم، ادامه داد: ما در ایران، با تمام وجود آثار ناکارآمدی حقوق بشر و سوءاستفاده از این نهاد را در یک جنگ هشت ساله بی امان شاهد بوده‌ایم. حتی امروز هم با تحریم‌های ظالمانه و ضدحقوق بشری مواجه هستیم که در بخش دارو و درمان، نمود جدی دارد.

وی افزود: هر کس به فردای بهتر این جهان می‌اندیشد و هر کس که می‌خواهد به بشریت خدمتی کند باید به پا خیزد و باید گفتمان مرسوم را مورد سوال و نقد قرار دهد و ناکارآمدی اش را برای مخاطبان خودش هویدا کند.

اسماعیلی با بیان اینکه شرق فرهنگی ظرفیت ایجاد طرحی نو در زمینه حقوق بشر را دارد، ابراز کرد: شرق فرهنگی هم از نظر تقدم زمانی و هم از نظر عمق اندیشه و گفتمان، این ظرفیت را دارد که طرح نو را در اندازد و بدیلی کارآمد برای حقوق بشر علیل امروزی به جهان معرفی کند. این موضوع را مورخان غربی از دیرباز بیان کرده‌اند.

وی به نگاه بسیط حقوق بشری در قرآن کریم اشاره کرد و گفت: در کتاب مقدس مسلمانان آمده است که اگر کسی را بی دلیل و بدون مجوز از بین ببرند گویی همه انسان‌ها را از بین برده‌اند و اگر کسی را احیا کنند گویی همه بشریت را احیا کرده‌اند. در این کتاب سترگ همچنین تأکید شده است که نادیده گرفتن حقوق انسان، جنگ با خدا است. چنین نگاه والایی در دین اسلام وجود دارد.

وی گفت: امیرالمومنین(ع) فرموده‌اند که هر کس حقی از حقوق هر انسانی را نادیده بگیرد او با خدا جنگیده است. خداوند نخستین مدافع حقوق بشر است و نه فقط حقوق مسلمان. خدا با متجاوز به حقوق بشر درگیر می‌شود و با هر کس که درگیر شود برهان و بهانه او را نخواهد پذیرفت. از نگاه امیرالمومنین(ع) تضییع حقوق بشر به هیچ بهانه‌ای پذیرفته نیست.

وزیر دادگستری: ریشه‌های کهن حقوق بشر در شرق؛ از منشور کوروش کبیر تا تعالیم اسلام

امین حسین رحیمی وزیر دادگستری نیز در این نشست اظهار داشت: برخلاف آنچه برخی نویسندگان غربی ادعا کرده‌اند که «مغرب زمین» مبدع و پایه‌گذار حقوق بشر بوده است، باید اذعان کرد که احترام به حقوق انسانی در مشرق زمین ریشه‌ای بسیار کهن دارد. مشرق زمین را آنچنان که «ویل دورانت» نویسنده غربی بدان لقب داده است، «گاهوارۀ تمدن» خوانده‌اند.

وی گفت: چه کسی است که نام «منشور کوروش کبیر» را نشنیده باشد و منکر قدمت آن در احترام به حقوق انسانی ابنای بشر باشد؟ منشوری که در آن حتی «حقوق انسانی دشمنان» نیز محترم شمرده شده است.

رحیمی همچنین گفت: حقیقت آن است که گاه فراموش می‌کنیم که «مسیحیت» دینی است که خود در «مشرق زمین» زاده شده و فرامین انسان‌ساز آن تاچه حد غرب را تحت‌تأثیر قرار داده است. گذشته از آن، اصول حقوق بشر در تمامی دین مبین اسلام به عیان هویداست. پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) که در برابر مشرکان و مستکبرانِ جاهلی عربستان قیام نمود، تعلیماتی مبتنی بر برابری، برادری و آزادی انسان‌ها مطرح کرد. او بود که تمایزات و انتظارات جاهلی را لغو کرد.

وزیر دادگستری درباره تفاوت اساسی حقوق بشر در غرب و شرف را چنین توضیح داد: نگاه حقوق بشری غربی «فرد محور» است، در حالی که نگاه حقوق بشر شرقی اجتماع محور است که در آن توازن میان «آزادی» و «مسؤولیت» در کنار هم جمع شده است. در نگاه شرقی انسان‌ها مجاز نیستند به بهانه آزادی و فرد محوری با فعل یا ترک‌فعلِ خود، به جامعه آسیب برسانند و یا اخلاق که باید آن را ثروت بی‌بدیل انسانیت دانست زیر پا گذارند.