بحران نهاده‌های دامی در قلب دامپروری سمنان | سامانه بازارگاه زیر ذره‌بین دامداران شاهرودی
شاهرود، قطب دامپروری استان سمنان، با بحرانی بی‌سابقه در تأمین نهاده‌های دامی روبه‌رو است؛ از کاهش سهمیه‌ها و گرانی نهاده تا بی‌نظمی در سامانه بازارگاه
وقتی صدای دامداران شاهرود از بی‌نظمی در سامانه بازارگاه بلند می‌شود، یعنی یکی از ستون‌های امنیت غذایی کشور دچار لرزش شده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ شاهرود، قطب دامپروری سمنان، امروز در بحران تأمین خوراک دام فرو رفته و زنگ هشدار از مزرعه تا بازار گوشت و لبنیات به صدا درآمده است.
بحرانی که از مزرعه آغاز شد
به گزارش خبرنگار اخبار سبز کشاورزی در شاهرود، این شهرستان با ۳۵۰ هزار رأس دام سبک، ۳۱ هزار رأس دام سنگین و بیش از ۷۰۰ هزار قطعه طیور از قطب‌های برجسته دامپروری کشور است؛ اما بحران در تأمین نهاده‌های دامی، تولیدکنندگان را متحمل فشار سنگین کرده است.
فرماندار شاهرود هشدار داده که تأمین به‌موقع خوراک دام انجام نمی‌شود و همین مسئله بهره‌وری و ظرفیت تولید گوشت و لبنیات را به‌شدت کاهش داده است.
کاهش سهمیه، افزایش قیمت؛ بار مضاعف بر دوش تولیدکننده
دامداران و مرغداران منطقه از کاهش سهمیه نهاده‌ها تا یک‌سوم مقدار موردنیاز خبر می‌دهند. افزایش قیمت جو، ذرت و کنجاله در بازار آزاد نیز شرایط را بحرانی‌تر کرده است.
به‌عنوان نمونه، بهای جو از حدود ۱۰ هزار تومان در سال گذشته به بیش از ۲۵ هزار تومان در سال جاری رسیده؛ رقمی که هزینه تولید را به‌طرز نگران‌کننده‌ای بالا برده است.
در نتیجه، بسیاری از دامداران برای جبران هزینه‌ها، دام‌های مولد خود را به کشتارگاه فرستاده‌اند؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، در بلندمدت پایه‌های تولید را تضعیف و امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد.
نشست اضطراری در استانداری؛ هشدار فرماندار شاهرود
در نشست اخیر تأمین نهاده‌ها با حضور معاون اقتصادی استاندار، محمدحسن آصفری فرماندار ویژه شاهرود، وضعیت موجود را «حیاتی و هشداردهنده» توصیف کرد.
او گفت: «تداوم کمبود نهاده‌ها تولیدکنندگان را زمین‌گیر خواهد کرد و اگر امروز چاره‌ای اندیشیده نشود، فردا سفره مردم از کمبود گوشت و لبنیات آسیب می‌بیند.»
آصفری تأکید کرد تأمین خوراک دام باید در صدر اولویت‌های تصمیم‌گیری استانی قرار گیرد تا از نابسامانی بازار و ورشکستگی واحدهای دامداری جلوگیری شود.
وابستگی خطرناک به واردات نهاده‌ها؛ حلقه ضعیف زنجیره تولید
بر اساس آمار رسمی، سطح خوداتکایی نهاده‌های دامی از ۴۸ درصد به کمتر از ۲۰ درصد طی ده سال کاهش یافته و بیش از ۴۰ درصد خوراک دام از طریق واردات تأمین می‌شود.
اختلال در تخصیص ارز و انحصار واردکنندگان بزرگ موجب شده سهم عمده ارز ترجیحی (حدود ۱۹ درصد از کل واردات نهاده) فقط در اختیار چند شرکت خاص باشد.
این تمرکز، تولیدکنندگان خرد در شهرستان‌هایی مانند شاهرود را از چرخه توزیع عادلانه خارج کرده و موجب بی‌نظمی در سامانه بازارگاه شده است.
بازارگاه زیر ذره‌بین دامداران؛ سامانه‌ای که شفافیت نداشت
سامانه «بازارگاه» که قرار بود ابزار عدالت و نظم در توزیع نهاده‌ها باشد، در عمل نتوانسته عطش تولید را فرو بنشاند.
دامداران می‌گویند سهمیه‌ها دیر تخصیص می‌یابد، قیمت‌ها نامشخص است، و بسیاری از سفارش‌ها بی‌پاسخ می‌ماند.
به همین دلیل، بازارگاه امروز به نماد ابهام، تأخیر و بی‌نظمی در زنجیره تأمین خوراک دام تبدیل شده است.
راه عبور از بحران؛ تولید داخلی و شفافیت در توزیع
کارشناسان اقتصادی راهکارهایی برای عبور از این بحران پیشنهاد کرده‌اند:
- افزایش تولید داخلی نهاده‌های دامی با توسعه کشت‌های علوفه‌ای در اراضی مستعد استان سمنان؛
- حذف انحصار واردکنندگان و شفاف‌سازی در تخصیص ارز؛
- اصلاح ساختار سامانه بازارگاه و ایجاد سامانه نظارتی استانی؛
- حمایت مالی از دامداران از طریق یارانه هدفمند و تثبیت قیمت نهاده‌ها؛
- توسعه خوراک دام محلی و جایگزین‌سازی منابع علوفه‌ای داخلی.
این اقدامات می‌تواند به پایداری تولید، کاهش هزینه‌ها و حفظ جایگاه شاهرود به‌عنوان قلب دامپروری استان کمک کند.
زنگ خطر امنیت غذایی در سمنان
اگر مشکلات تخصیص نهاده‌ها، سهمیه‌های نامتناسب و اختلال بازارگاه ادامه پیدا کند، نه‌فقط دامداران شاهرود بلکه کل استان سمنان با کاهش تولید و فشار اقتصادی مواجه می‌شود.
بحران نهاده‌های دامی دیگر فقط مسئله دامدار نیست؛ بلکه بحران امنیت غذایی مردم سمنان و استان‌های هم‌جوار به‌شمار می‌آید.
حالا زمان اقدام سریع، شفاف و کارشناسی است — پیش از آنکه کشتار دام‌های مولد به بحران دائمی در چرخه تولید تبدیل شود.
