تحلیل فرایند واردات واکسن «SAT1» و اشکالات مدیریتی در سازمان دامپزشکی کشور

واکسیناسیون علیه تب‌برفکی، به‌ویژه سروتیپ SAT1، یکی از ارکان اصلی سلامت دام است؛ اما بررسی مستندات نشان می‌دهد سازمان دامپزشکی در روند واردات این واکسن، از مرحله ارزیابی نیاز منطقه‌ای تا کنترل کیفیت و نظارت پس از واکسیناسیون، دچار اشتباهات جدی شده است.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ این گزارش تحلیلی با تأکید بر تعارض منافع موسسه رازی و نقض استانداردهای OIE و FAO، هشدار می‌دهد که ضعف مدیریتی می‌تواند به کاهش اعتماد و شکست برنامه ملی واکسیناسیون منجر شود.

بیشتر بخوانید:رییس سازمان دامپزشکی باید پاسخ دهد: آیا اجازه توزیع واکسن آلوده را داده‌اند؟

تحلیل فرایند واردات واکسن SAT1 و اشکالات سازمان دامپزشکی

مقدمه

واکسیناسیون علیه بیماری تب‌برفکی (FMD) در دام، به‌ویژه سروتیپ SAT1، نقشی حیاتی در پیشگیری و کنترل بیماری ایفا می‌کند.

کیفیت واکسن و صحت فرآیند واردات، ارتباط مستقیمی با موفقیت برنامه‌های کنترل بیماری دارد. بررسی مستندات واردات واکسن SAT1 نشان می‌دهد اشتباهات فنی و مدیریتی در سازمان دامپزشکی کشور موجب ضعف‌های جدی در نظام کنترل کیفیت و ایمنی این واکسن‌ها شده است.

۱. انتخاب موسسه رازی به‌عنوان مرجع آزمایشگاهی کنترل کیفیت

تعارض منافع: موسسه رازی هم تولیدکننده واکسن تب‌برفکی است و هم به عنوان آزمایشگاه مرجع کنترل کیفیت انتخاب شده است؛ وضعیتی که مغایر با استانداردهای بین‌المللی OIE و FAO است، زیرا مرجع کنترل باید کاملاً مستقل از تولید و توزیع باشد.

پیامد: این تصمیم باعث کاهش اعتماد به نتایج آزمایش‌ها، تأیید احتمالی واکسن‌های نامطمئن، و افزایش ریسک شکست در برنامه‌های واکسیناسیون شده است.

۲. اشکالات سازمان دامپزشکی در صدور مجوز واردات واکسن SAT1

فرآیند صدور مجوز واردات این واکسن در چند مرحله اساسی دچار نقص بوده است:

مرحله ۱: ارزیابی نیاز و سویه‌های منطقه‌ای

• اشتباه: بررسی گردش سویه‌های SAT1 در مناطق کشور و تطابق واکسن با این سویه‌ها به‌صورت رسمی و مستند انجام نشده است.
• اهمیت: بدون تطابق سویه، ایمنی واکسن کاهش می‌یابد و احتمال ناکارآمدی واکسیناسیون وجود دارد.

مرحله ۲: انتخاب تولیدکننده و دریافت مدارک فنی

• اشتباه: سازمان دامپزشکی مدارک مرتبط با بذر واکسن، فرآیند تولید و کنترل‌های کارخانه‌ای را به‌طور کامل بررسی نکرده و مستندات کنترل نهایی را از مرجع مستقل مطالبه نکرده است.
• اهمیت: این اهمال سبب ورود واکسنی با کیفیت نامشخص و بدون تضمین ایمنی شد.

مرحله ۳: کنترل کیفیت پیش از صدور مجوز

• اشتباه: نمونه واکسن به موسسه رازی، همان تولیدکننده اصلی، برای آزمایش ارسال شد، در حالی که باید از مرجع آزمایشگاهی مستقل استفاده می‌شد.
• اهمیت: این اقدام خلاف استانداردهای OIE و FAO و مصداق آشکار تعارض منافع است.

مرحله ۴: صدور مجوز واردات

• اشتباه: مجوز واردات واکسن SAT1 بدون تکمیل مراحل فنی، تطابق سویه و گزارش کامل کنترل کیفیت صادر شد.
• پیامد: چنین رویکردی خطر ورود واکسن‌های غیرایمن را افزایش داده و احتمال بروز بیماری در دام‌ها پس از واکسیناسیون را بالا برده است.

مرحله ۵: نظارت پس از واردات و واکسیناسیون

• اشتباه: سازمان دامپزشکی فاقد برنامه مشخص پایش پس از واکسیناسیون است تا میزان ایمنی و اثربخشی واکسن SAT1 را به صورت میدانی ارزیابی کند.
• اهمیت: بدون پایش، امکان تشخیص واکسن‌های ناکارآمد و شناسایی موارد بیماری بعد از تزریق از دست می‌رود.

نتیجه‌گیری

۱. انتخاب موسسه رازی به عنوان آزمایشگاه کنترل کیفیت واکسن، اشتباهی فاحش از منظر فنی و مدیریتی است.

۲. سازمان دامپزشکی کشور در همه مراحل، از «ارزیابی نیاز منطقه‌ای» تا «نظارت پس از واردات» با نقص ساختاری مواجه بوده است.

۳. مجموعه این خطاها، اعتماد دامداران به ایمنی واکسن‌ها را کاهش داده و ریسک شکست برنامه ملی واکسیناسیون را افزایش می‌دهد.

در نهایت، کارشناسان تأکید می‌کنند اصلاح فوری فرآیند واردات، تعیین مرجع مستقل کنترل کیفیت، و بازنگری ساختار مدیریت واکسن تب‌برفکی از اولویت‌های ضروری سازمان دامپزشکی کشور است تا سلامت دام و امنیت غذایی ملی حفظ شود.