شیوع بیماری زبان آبی در دام‌ها

معمولا در ماه‌های بهار و تابستان، شیوع بیماری‌ها در دام‌ها افزایش می‌یابد که علت آن وجود حرارت و رطوبت کافی برای تکثیر و اشاعه بیماری‌های باکتریایی، ویروسی و میکروبی است.

اخبار سبز کشاورزی؛ بیماری زبان آبی(Blue Tongue) یک بیماری ویروسی غیرواگیردار است که اکثر نشخوارکنندگان را مبتلا می‌کند و معمولا با گزش حشرات آلوده، به دام‌ و به‌ویژه گوسفند منتقل می‌شود.

اگر چه شیوع این بیماری از نظر تاریخی در مناطق نیمه‌گرمسیری و گرمسیری مانند آسیای‌شرقی، خاورمیانه و آفریقا بوده، اما با گرم شدن هوا و تغییرات اقلیمی، می‌توان این بیماری را در مناطق دیگری مانند قاره اروپا نیز مشاهده کرد.

در فصل بهار سال 2025، تاثیر این بیماری روی تولید گوشت گاو در اروپا موجب یک افت 3درصد در مقایسه با سال گذشته شد و باعث کاهش تولید به میزان 1/58 میلیون تن گردید. بیشترین کاهش تولید در حوزه‌های شمال‌غربی اروپا بود که از نظر جغرافیایی نباید این بیماری زمینه شیوع داشته باشد.

این بیماری به علت ویروسی بودن دارای سویه‌های متنوعی است که امکان دارد یکی از این سویه در یک حوزه جغرافیایی ایجاد آلودگی نماید.

علائم بالینی

مشخصات بیماری بسته به نوع سویه ویروس، متفاوت است و امکان دارد که این علائم از کم تا کشنده ظاهر شوند.

زبان آبی با تغییر در غشاهای مخاطی دهان، بینی و نوار کرونری پاها ظاهر می‌شود که این علائم در گوسفند نسبت به گاو شدیدتر است.

سایر علائم به صورت لنگش در زمان حرکت، ریزش اشک از چشم و ترشحات بیش از اندازه بینی، ترشح بزاق بیش از میزان معمول از دهان است که باید با دیدن اولین نشانه‌ به دامپزشک اطلاع داد.

تلفات دام‌

معمولا بیشترین تلفات در گوسفند مشاهده می‌شود و پس از یک دوره کمون 4 تا 12 روز به یک‌باره مرگ و میر دام‌ شروع می‌شود. هر چند گاه این تلفات بدون نشانه و علامت خاصی اتفاق می‌افتد. میزان تلفات در بعضی از گله‌ها گاه تا 70درصد می‌رسد و دام‌هایی که از این بیماری جان به در می‌برند؛ دچار کاهش وزن شدید می‌شوند.

گوسفند به شدت دچار تب شده و توان حرکت از آن سلب می‌شود. تورم صورت،گوش‌ها و مشکلات تنفسی از دیگر علائم این بیماری است. ممکن است علائم زخم روی لب‌ دیده شود.

این بیماری امکان دارد باعث سقط‌جنین در دام‌ باردار شود که می‌تواند زیان‌ اقتصادی شدیدی به دامدار وارد کند. در گاو نیز علائم مشابه گوسفند است. در بالای سُم، تورم ایجاد شده و دام تمایلی به حرکت ندارد.

ضمن آن که مخاط‌بینی حالت چرکی و التهاب در پوزه دیده می‌شود. اما به‌طور کلی تلفات این بیماری در گاو کمتر از گوسفند است. احتمال بروز سقط‌جنین در گاو نیز وجود دارد.

به علت شدت یافتن بیماری، دام توان چریدن و غذا خوردن را از دست داده و دچار کاهش وزن و در پایان دچار مرگ می‌شود.

پیشگیری و کنترل

گستردگی بیماری در دام‌های مختلف، کنترل آن را با دشواری مواجه می‌کند، ضمن آن که مقابله با پشه‌های ناقل ویروس به دلیل پراکنده بودن دام‌ها در مراتع و چراگاه‌ها، بسیار سخت است.

پیشگیری را می‌توان با واکسیناسیون انجام داد، اما به علت تنوع در سویه‌های ویروس، واکسیناسیون فقط می‌تواند در مقابل یک یا دو سویه ویروس، موثر باشد و بر سایر سویه‌ها اثر نگذارد. از معالجات جانبی، استفاده از آنتی‌بیوتیک به‌منظور کنترل عفونت‌های دهانی یا دستگاه تنفسی است که می‌توان استفاده کرد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۳۰۱ – مهر ۱۴۰۴