کاه و کلش ارزشمند
کاه و کلش ارزشمند/سوزاندن کاه و کلش کشتزارها در مازندران امسال تا حدی کاهش یافته است که در بعضی مناطق حتی یک مورد هم مشاهده یا گزارش نشده است
کاهش سوزاندن کاه و کلش کشتزارها در مازندران
سوزاندن کاه و کلش کشتزارها در مازندران امسال تا حدی کاهش یافته است که در بعضی مناطق حتی یک مورد هم مشاهده یا گزارش نشده است ؛ وضعیتی که کارشناسان آن را نتیجه ارزشمند شدن این پسماندها از یک سو و به ثمرنشستن اقدامات انجام شده در سال های گذشته از دیگر سو می‌دانند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی ، مردم مازندران سال‌های سال بود که در فصل برداشت محصولات کشاورزی به ناچار قربانی آتش بازی عمدی کشاورزان بودند و از احساس خفگی ناشی از سوزاندن کاه و کلش کشتزارها به ویژه شالیزارها رنج می بردند. تقارن سوزاندن کاه و کلش مزارع در فصل گرم سال به ویژه ماه مرداد ، رنج مردم را بیشتر می کرد تا جایی که بعضی مواقع موضوع به شکایت و شکایت کشی می کشید.
با وجود این که آتش زدن کاه و کلش در مازندران معضل جدیدی نیست و همه ساله در پایان برداشت انواع محصولات کشاورزی از جمله برنج، دود سیاه ناشی از سوزاندن پسماندها آسمان استان را در بر می گیرد، اما هیچگاه برای مردم این دیار عادی نشده است و علاوه بر ایجاد مشکلات تنفسی برای مردم، عملاً چهره نامناسبی برای گردشگر پذیرترین استان کشور به تصویر می کشد.
سوزاندن کاه و کلش عامل آتش سوزی در جنگل و مراتع
علاوه بر این طی سال های اخیر سوزاندن کاه و کلش سبب آتش سوزی در جنگل و مراتع نیز شده بود و شکایت مردمی را در پی داشت.
تجربه سال های گذشته نشان داد که استفاده از قوه قهریه نیز برای جلوگیری از آتش زدن کاه و کلش موثر نبوده است و با وجود اعلام جرم و قوانین روشن محیط زیستی و همچنین برخورد با متخلفین از سوی دستگاه های متولی ، هیچگاه نتیجه مطلوبی مشاهده نشد.
بسیاری از کارشناسان و مسئولان سوزاندن کاه و کلش مزارع را اقدامی ناگزیر کشاورزان برای کشت دوم یا آماده سازی زمین برای کشت بعدی می دانند و به همین دلیل معتقدند که قوانین و جرم انگاری داروی مناسبی برای این درد نیست.
سنگینی هزینه کشت و کاهش درآمد ناشی از افزایش هزینه تولید و همچنین تمایل به کسب درآمد بیشتر از محل کشت دوم سبب می شود تا شالیکاران پس از برداشت محصول کشت اول برای خلاصی از شَر کاه و کلش باقی مانده سریع ترین و آسان ترین روش یعنی سوزاندن را برگزینند هرچند برخی از کشاورزان نیز باور دارند که آتش زدن کاه و کلش موجب مبارزه با کرم ساقه خوار برنج نیز می شود.
هرچند که کارشناسان کشاورزی، محیط زیست و مسوولان آتش زدن کاه و کلش به بهانه مفید بودن آن برای زمین کشاورزی و تقویت خاک را باوری اشتباه در میان برخی از مردم می دانند و معتقد هستند آتش زدن کاه و کلش نه فقط به محیط تنفسی آسیب می زند ، بلکه میکروارگانیسم های درون خاک که برای رشد محصولات کشاورزی حیاتی است را نیز خواهد کشت و از بین می برد ولی با این وجود با توجه به کوتاهی فصل زراعی و طولانی بودن محصول دهی ،کشاورزان سوزاندن را سریع ترین راه برای آماده سازی زمین به ویژه شالیزارها جهت کشت دوباره می دانند.
بازگشت به ریل اصلی
سوزاندن کاه و کلش شالیزارها در مناطق مرکزی و غربی مازندران به درازای کشت دوم برنج سابقه دارد. در شرق استان هم کشاورزانی که پس از برداشت گندم و جو قصد کشت برنج را دارند دست به این کار می زنند که البته سابقه اش بیشتر از دیگر مناطق است. ولی به طور کلی سابقه سوزاندن این پسماند مفید در مازندران را نباید بیشتر از سه دهه در نظر گرفت چرا تا پیش از آن به خاطر جریان داشتن زندگی سنتی روستایی و شروع نشدن کشت دوم در اراضی کشاورزی ، هیچ کشاورزی کاه و کلش را آتش نمی زد.
یکی از مزیت های زندگی سنتی روستایی وجود زنجیره کاملی از تولید و مصرف بود به این معنی که در کنار کشاورزی ، دامداری سنتی هم رواج داشت و حتی هر کشاورز برای خودش تعدادی دام در خانه نگه می داشت و آنها را با کاه و کلش تعلیف می کرد. دامداران سنتی ساکن روستا هم دام هایشان را در فصل سرد سال با کاه و کلشی که از مزارع جمع آوری می شد ، تعلیف می کردند و عملا در هیچ مزرعه ای کاه و کلش اضافی باقی نمی ماند تا نیاز به سوزاندان باشد.
رواج کشت دوم در مزارع مازندران
رواج کشت دوم در مزارع مازندران با همه مزیت هایی که داشت ، دامداری خانگی را ریشه کن کرد در نتیجه دیگر کشاورزان به کاه و کلش مزارعشان نیازی نداشتند. تعداد دامداران ساکن روستا هم هر سال آب رفت تا این که بسیاری از روستاها خالی از دامدار شد و یا دامداری نیمه مدرن و مدرن با اصلاح نژاد رواج یافت . از این ناحیه هم تقاضا برای کاه و کلش کاهش یافت و حتی در بسیاری از روستاها به صفر رسید در نتیجه برای کشاورزان راهی جز سوزاندن کاه و کلش باقی نماند.
بیرون بردن کاه و کلش از مزارع هم که بسیاری از کارشناسان و مسوولان حوزه کشاورزی طی چند دهه اخیر تاکید داشتند و یا توصیه به خرد و زیر خاک کردن این پسماند برای تقویت خاک هم راهکاری هزینه بر برای کشاورزان بود که هیچگاه جدی گرفته نشد و در مقابل کشاورزان برای توجیه عملشان ، به مزیت این کار در از بین بردن بعضی از آفات مانند کرم ساقه خوار نسل سوم و چهارم متوسل شدند تا به کارشان ادامه دهند.
با وجود اشتباه بودن این باور کشاورزان ، بررسی های میدانی در مزارع چندین منطقه همچون محمودآباد، نور و آمل حاکی از آن است که این اقدام کشاورزان از روی علاقه و راحتی نبوده ، زیرا به دلیل فقدان مدیریت و برنامه ریزی درست برای خلاصی از کاه و کلش و کشت دوم ناچار به سوزاندن این پسماندها شدند.
با این وصف ، بررسی ها در شهرهای مرکزی مازندران حاکی از آن است که پرونده مربوط به آتش زدن کاه و کلش امسال به نسبت سال های گذشته کاهش چشمگیری داشته است که به اعتقاد کارشناسان مهم ترین عامل آن ارزشمند شدن این پسماند و استفاده از آن به عنوان علوفه دامی است.
محسنی یکی از کشاورزان بخش مرکزی آمل با بیان اینکه سال های قبل کاه و کلش مزارع خود را آتش می زد ، گفت که امسال توانسته کاه و کلش باقی مانده از مزارع خود را با قیمت مناسب به فروش برساند.
این کشاورز که در بخش دابودشت آمل زمین کشاورزی دارد، افزود : در یک هکتار از زمینم ۳۰۰ بند کاه و کلش به عبارتی حدود ۲ تن کاه و کلش جمع کردم که آن را به مبلغ حدود سه میلیون تومان فروختم.
اظهارات این کشاورز با توجه به وسعت گسترده اراضی زیر کشت برنج استان نشان می دهد که کاه و کلش می تواند به تنهایی به عنوان تجارتی پرسود باشد. به عبارتی دیگر سالانه ۴۶۰ هزار هکتار از اراضی مازندران زیر کشت انواع محصولات کشاورزی قرار می گیرد، که تقریباً تمامی آنها دارای پسماند کاهی هستند. کاه و کلش این میزان از اراضی سطح زیر کشت حتی با احتساب حداقل ترین قیمت سرمایه بسیار بزرگی است.
با کمترین محاسبه سالانه ۲۱۵ تا ۲۳۰ هزار هکتار از شالیزار های استان زیر کشت برنج می روند که با احتساب نوبت دوم کشت این رقم به به ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار هکتار می رسد.به عبارتی تنها با فروش پسماند باقی مانده از مزارع برنج مازندران حدود ۹۰۰ تا یک هزار میلیارد تومان عاید کشاورزان منطقه خواهد شد.
