مقاومت وزارتخانه در دادن تسهیلات برای توسعه آبیاری زیرسطحی

در شرایطی که کشور با بحران آب روبرو است برخی فعالان بخش میگویند: وزارت جهاد کشاورزی برای ترویج و توسعه روش آبیاری زیرسطحی که صرفه جویی ۹۰درصدی در مصرف آب رقم می زند به دلایل نامشخصی تسهیلات نمی دهد.

اخبار سبز کشاورزی : از جمله مباحث مطرح در بخش کشاورزی از دیرباز توسعه سطح زیرکشت محصولات گلخانه ای بوده است که عمدتا به دلیل مزایای بسیاری است که این نوع کشت نسبت به کشت در فضای باز دارد. با این وجود از موانعی که موجب می شود توسعه گلخانه ها با چالش مواجه باشد بحث بالا بودن هزینه های راه اندازی گلخانه ها و متناسب نبودن تسهیلاتی است که دستگاه های مربوطه همچون وزارت جهاد به بهره برداران این بخش می دهند.

با این وجود با توجه به تغییرات آب و هوایی و اقلیمی که به صورت جهانی در حال وقوع است به نظر می رسد کشت گلخانه ای اگرچه محدودیت هایی در کشت دارد اما آسیب پذیری کمتری نسبت به کشت فضای باز در برابر این تغییرات اقلیمی از خود نشان می دهد.

بازار رها شده است؛ فروش محصولات گلخانه ای باید متمرکز باشد

کرم رضا محمدی بازرس اتحادیه گلخانه داران کشور در این خصوص می گوید: مطمئنا گلخانه بهتر از فضای باز است به خصوص الان که شرایط اقلیمی کل کشور هم به هم ریخته است و لذا در چنین شرایطی فضای گلخانه فضایی است که بهره بردار می تواند به صورت کنترل شده در آن محیط کار کند.

محمدی افزود: البته مساله اینجا است که در فضای گلخانه نمی توان همه محصولات را تولید کرد و یک بخشی از محصولات مثل فلفل، خیار، گوجه، پاپایا و غیره را می توان کشت کرد که این محصولات غالبا مقرون به صرفه هستند.

وی در خصوص اصلی ترین چالش و مساله پیش روی گلخانه داران کشور نیز اظهار می دارد: مشکل اساسی گلخانه داران تضمین بازار است؛ یعنی بازاری تضمین شده ندارند.

محمدی تصریح کرد: ما بارها به مجموعه وزارتخانه گفته ایم که مثلا اگر قرار است باری را به روسیه بفرستد به صورت پروژه ای مثلا ۵۰۰ هکتار با اتحادیه گلخانه داران قرارداد ببندید و شرط کنید که هم محصول سالم می خواهیم هم به موقع باید تحویل ما بدهید و بازار را تامین کنید. اما وزارتخانه چنین اقدامی نمی کند.

وی ادامه می دهد: مساله اینجا است که بازار رها شده است؛ یعنی تولید غیرمتمرکز و فروش هم غیر متمرکز است باید این سیاست و استراتژی عوض شود و بشود تولید غیرمتمرکز و فروش هم متمرکز شود.

محمدی با بیان اینکه در این حوزه کارهای کارشناسی هم باید متمرکز شود، افزود: به این معنا که اگر کارشناسی متمرکز نباشد هرکسی استاندارد خاص خودش را می زند و دوباره در بارگیری اگر محصول ناسالم در بیاید باز به مشکل برمی خوریم.

وزارتخانه روش آبیاری زیرسطحی با صرفه جویی ۹۰ درصدی مصرف آب ترویج نمی کند!

بازرس اتحادیه گلخانه داران کشور در پاسخ به این سوال که آیا می توان تخمین زد چند درصد محصولات کشاورزی که در بازار عرضه می شود محصولات گلخانه ای است، گفت: نمی شود عدد دقیقی اعلام کرد اما به هر حال در سطح کل کشور ۲۰هزار هکتار گلخانه داریم و حداقل با توجه به افزایش محصول یک محصول گلخانه که ۱۰ برابر مزرعه تولید می کند یعنی اگر ۲۰ هزار هکتار را ضربدر ۱۰ کنیم می شود ۲۰۰ هزار هکتارِ فضای باز که این عدد کمی نیست.

بر اساس این گزارش یکی از اصلی ترین مزایایی که در مورد کشت های گلخانه ای از سوی کارشناسان بخش عنوان می شود بحث صرفه جویی در مصرف آب است که عمدتا به دلیل جلوگیری از تبخیر شدن آب است. این امر آن هم در شرایطی که دنیا با بحران آب مواجه است و ایران نیز یکی از کشورهایی است که بیشترین درگیری و چالش را با محدودیت آبی در کشور دارد بسیار حیاتی به نظر می رسد.

محمدی در خصوص میزان صرفه جویی که در کشت گلخانه ای نسبت به فضای باز رقم می خورد نیز می گوید: در گلخانه ها چون به روش سیستم های بسته کار می کنند (هیدروپونیک) مصرف آب به شدت پایین آمده است. به طوری که الان گلخانه هایی هستند که کاملا مداربسته کار می کنند یعنی کشت های هیدروپونیک ۳۰ تا ۴۰ درصد آبی که در بستر کشت می دهند پساب می شود؛ به این معنا است که ۳۰ تا ۴۰ درصد در مصرف آب و کود صرفه جویی می شود.

بازرس اتحادیه گلخانه های کشور خاطر نشان کرد: با این وجود یک روش آبیاری دیگر که جدیدا دنبال توسعه آن هستیم «آبیاری زیرسطحی» است که به صورت گسترده در کشور جلو می رود و توصیه ما این است که به سمت استفاده از این روش آبیاری بروند چون ۹۰ درصد صرفه جویی آب دارد.

وی در خصوص نحوه عملکرد این سیستم آبیاری نیز گفت: عملکرد آن مثل سیستم قطره ای است منتها در زیر سطح قرار دارد؛ یعنی ۴۰ سانت زیر خاک می رود بعد به صورت circulation آب از یکطرف می دهد و از طرف دیگر برمی گردد.

گفتنی است به گفته کارشناسان در این روش آبیاری به جای قطره چکان از «تراوشی» استفاده می شود و با تراوش آب محیط ریشه گیاه را مرطوب می سازد.

محمدی با تاکید بر اینکه استفاده از سیستم آبیاری زیرسطحی ۸۰ تا ۹۰ درصد صرفه جویی در مصرف آب را رقم می زند، می افزاید: این روش قابلیت استفاده در فضای باز و گلخانه را دارد و در حال حاضر در مورد محصول یونجه در فضای باز نیز استفاده شده است.

تجهیز زمین به آبیاری زیرسطحی هکتاری ۲۰۰ میلیون تومان برای کشاورزی هزینه دارد

با این وجود یکی از اصلی ترین مسائل و موانع پیش روی توسعه چنین روشهای نوین آبیاری به بحث بالا بودن هزینه های تجهیز مزارع و گلخانه ها به این سیستم های آبیاری است.

علی موسوی فعال بخش کشاورزی در این خصوص می گوید: غالبا هزینه تجهیزات آبیاری به خصوص روشهایی که به اصطلاح به روزتر هستند بسیار بالا است. به طوری که در روش آبیاری زیرسطحی هکتاری ۲۰۰ میلیون تومان برای کشاورز هزینه دارد.

موسوی افزود: بنابراین باید برای توسعه این روش آبیاری که صرفه جویی ۹۰ درصدی مصرف آب را رقم میزند تسهیلات در نظر بگیرند؛ یعنی مجموعه وزارت جهاد همانطور که برای آبیاری های مختلف تسهیلات می دهد برای این روش هم باید تسهیلات بدهد اما هنوز نپذیرفته است وزارت جهاد که این کار را بکند.

گفتنی است به گفته کارشناسان، در حال حاضر وزارتخانه حدود ۸۰ درصد از هزینه های آبیاری بارانی و قطره ای به کشاورز یارانه می دهد اما برای این آبیاری زیرسطحی نپذیرفته است که بپردازد. البته کارشناسان می گویند وزارت خانه نسبت به مزایای این روش آبیاری آگاهی دارند اما به هرحال برخی حاضر به کاهش مصرف آب نیستند.

موسوی در خصوص اینکه آیا روش آبیاری زیرسطحی با مزیت صرفه جویی ۹۰ درصدی در کاهش آب چقدر در دنیا متداول است، گفت: این یک روز به روز است و در بسیاری از کشورهای دنیا استفاده می شود.

وی ادامه داد: البته برخی تصورشان بر این است که آبیاری زیرسطحی چیزی شبیه کوزه است اما اینگونه نیست بلکه به نوعی آبیاری قطره ای است که از لوله های ۱۶میلیمتری کوچک استفاده می کنند و به جای اینکه قطره چکان روی آن بگذارند به اصطلاح تراوشی می گذارند که این لوله تراوشی سوراخ های میکرونی دارد و آبی که در آن می رود به صورت نم پس دادن به ریشه گیاه تراوش می شود.

این فعال بخش خاطر نشان می کند: کارخانه تولید تجهیزات این روش آبیاری در کشور زده شده است و شرکتهای مختلفی در فضای باز در مورد محصول یونجه و همچنین در برخی باغات از این روش استفاده کرده اند اما وزارت جهاد برای ترویج آن اقدامی نکرده است.