کنترل بیولوژیکی بیماری‌های گلخانه‌ای

گلخانه‌ها به دلیل بسته بودن فضا، رطوبت زیاد و دمای کنترل شده، محیط مناسبی برای رشد انواع قارچ هستند، به همین دلیل بیماری‌هایی از قبیل سفیدک‌ها، سیاهک‌ها، بوته میری و… به طور پیوسته از جمله نگرانی‌های گلخانه‌داران هستند. برای مبارزه با بیماری‌ها در گلخانه باید به طور پیوسته وضعیت بوته‌ها را زیر نظر داشت و به اولین علائم و نشانه‌ها توجه کرد.

اخبار سبز کشاورزی ؛ به عنوان مثال، کپک خاکستری(Graymould) که توسط قارچ«بوتریتیس» تولید می‌شود، می‌تواند با آلودگی گسترده بر روی گیاهان میزبان، آن‌ها را از بین ببرد. این قارچ در هوای خنک و رطوبت بالا که معمولا در گلخانه‌ها تنظیم می‌شود، شروع به تخریب بافت‌های گیاه کرده که نهایتا به مرگ آن منتهی می‌شود. مدیریت ساده مبارزه با این بیماری، کنترل مطلوب درجه حرارت و شاخ و برگ‌های آلوده یا بوته‌های مرده است.

سفیدک پودری نیز توسط انواعی از قارچ‌ها به‌وجود می‌آید. معمولا این بیماری بر روی گیاهان گلدار و بوته‌های خانواده خیار دیده می‌شود. شرایط به وجود آمدن آن رطوبت بالا و درجات حرارت گرم است. مدیریت این بیماری به سادگی از طریق کشت گیاهان مقاوم به سفیدک و به وجود آوردن شرایط مطلوب تهویه هوا امکان‌پذیر است. اما پوسیدگی‌های قارچی ریشه و ساقه به عوامل بیماری‌زای متعددی بستگی دارد.

قارچ (پی‌تیوم‌بوته‌میری)، یکی از معمولی‌ترین عوامل از بین بردن بوته‌ها در گلخانه‌ها است که در بسیاری از گلخانه‌های پرورش سبزی‌ها و گل‌ها دیده می‌شود. این قارچ به دلیل وجود آب زیاد در پای بوته‌ها، کیفیت ضعیف خاک و استرس‌های وارده به گیاه، فعال شده و موجب مرگ بوته‌ها می‌شود. مدیریت این بیماری توسط مدیریت در آبیاری، توازن در دادن کود و استفاده از خاک‌های آلی مرغوب امکان پذیر است.

کنترل بیولوژیکی بیماری‌های برگ

به‌ کارگیری مواد بیولوژیکی، نیازمند درک و فهم بسیاری است، چرا که مواد مختلف برای بیماری‌های متفاوتی مفیدند. به ‌عنوان مثال، مواد مختلفی علیه سفیدک دروغی گل سرخ آزمایش شده، اما بهترین نتایج از Rhapsodyaso که بر اساس سویه باکتری(Bacillus subtilis) و همچنین Prestop که بر اساس سویه (Gliocladium catenulatum) تولید شده بودند به‌دست آمد.

این نتایج بسیار بهتر از به‌ کارگیری قارچ‌ کش‌های استاندارد بود. برای کفک خاکستری گل شمعدانی نیز هر دو سویه فوق(Prestop و Rhapsodyaso) بسیار بهتر از قارچ‌کش کاپتان عمل کردند.

کنترل بیولوژیکی بیماری‌های ریشه گیاهان

قارچ‌کش Prestop، بهترین عملکرد را در کاهش پوسیدگی ریشه ناشی از بوته میری که توسط قارچ Pythium درگلخانه‌های ایجاد می‌شود نشان داد، هر چند این محصول باید به عنوان یک عامل پیشگیری‌کننده مورد استفاده قرار گیرد.

در یکی از آزمایش‌های به عمل آمده، بذور خیار به مدت 24 ساعت در پشم شیشه مرطوب قرار داده شد و پس از 48 ساعت با قارچ فوزاریوم و پس از 10 روز با قارچ پیتیوم آلوده شدند. پس از کشت در خاک کمپوست مخصوص گلخانه، مشخص شد که کمپوست می‌تواند مشابه یک قارچ‌کش، آلاینده بیماری‌زای فوزاریوم را کنترل نماید.

نتایج به دست آمده معلوم نمود که باید گلخانه‌داران به مصرف کمپوست برای کنترل قارچ‌های بیماری‌زا در ریشه توجه کافی داشته باشند. قارچ‌کش Prestop عملکرد بسیار خوبی در کنترل فوزاریوم و پی‌تیوم داشت.

باکتری‌های ریشه

سیستم‌های گلخانه‌ای موقعیت مناسبی برای استفاده از ریزوباکتری‌های مفید است، اما این ریزوباکتری‌ها می‌توانند زمینه‌ساز فعالیت قارچ‌های بیماری‌زا باشند. این عناصر باکتری‌های خاک‌زی بوده که موجب ارتقاء روند رشد گیاه می‌شوند.

قارچ‌های مایکوریزال

در حدود 95 درصد از گیاهان دارای ارتباطات مایکوریزایی هستند. چنین قارچ‌هایی در اطراف ریشه گیاهان تجمع کرده و از مواد ساخته شده توسط گیاه بهره‌مند می‌شوند.

از سوی دیگر، قارچ‌ها در آزادسازی و جذب عناصر غذایی توسط گیاه، به آن کمک می‌کنند. همچنین موجب کاهش استرس آبی، کم کردن جذب فلزات سمی و مقاومت در مقابل عوامل بیماری‌زا می‌شوند.

شبکه قارچ‌های مایکوریزایی می‌تواند بسیار گسترده و تقریبا به ازاء هر سانتی‌متر ریشه در حدود 300 سانتی‌متر از ریسه(هیف) توسط قارچ‌های خاک‌زی تولید ‌شود. این قارچ‌ها در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی دارند.