«کشاورزی شهری» به‌اندازه‌ای که به‌نظر می‌رسد با اقلیم سازگار نیست
به‌وقت اصلاح مزرعه‌های شهری
بسیاری از مواد و مصالح به‌کاررفته در فرایند ساخت مزارع شهری با تکنولوژی‌های نوین، ردپای کربن زیادی دارند
اخبار سبز کشاورزی؛ انتظار این است که کشاورزی در شهرها یکی از ویژگی‌های مهم پایداری در قرن بیست‌ویکم باشد. این‌کار می‌تواند مزایای زیادی برای مردم شهرنشین داشته باشد، از جمله اینکه می‌تواند محصولات کشاورزی تازه آن‌هم در محله‌هایی که گزینه‌های کمی برای غذا وجود دارد، برای شهروندان فراهم کند.
علاوه‌براین، تولید مواد غذایی در حیاط‌خلوت‌ها، باغات محله‌ها و مزارع شهری فاصله بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را کاهش می‌دهد و مشکلی را که این روزها با عنوان «مسافت غذا» (Food Mile) شناخته می‌شود، رفع می‌کند. همین حذف فاصله، جلوی انتشار گازهای گلخانه‌ای را که برای حمل‌ونقل موادغذایی به شهرها منتشر می‌شوند، می‌گیرد. این جهشی کوچک است که ما را متقاعد می‌کند کشاورزی شهری، یکی از راه‌حل‌های ساده برای بحران اقلیمی است. اما سؤال اینجاست که آیا کشاورزی شهری واقعاً به‌همان اندازه‌ای که مردم تصور می‌کنند، با اقلیم سازگار است؟
یک گروه پژوهشی در دانشگاه میشیگان آمریکا با باغبان‌ها، داوطلبان فعال در باغ‌های عمومی و مدیران مزارع شهری در ۷۳ سایت که در پنج کشور آمریکای شمالی و اروپا قرار دارند، همکاری کردند تا جواب این سؤال را پیدا کنند. آنها متوجه شدند که کشاورزی شهری اگرچه مزایای اجتماعی زیاد دارد، اما در مقایسه با کشاورزی معمولی (در زمین‌های کشاورزی خارج از شهرها)، در طول چرخه‌اش برای اقلیم مناسب نیست؛ حتی اگر موضوع حمل‌ونقل مواد غذایی را هم در نظر بگیریم. درواقع، این گروه دریافتند که میزان انتشار کربن در هر وعده میوه و سبزی مزارع شهری مورد مطالعه‌شان، به‌طور متوسط شش برابر بیشتر از کشاورزی معمولی است.
باوجوداین، آنها می‌گویند چندین شیوه برای سازگار کردن محصولات کشاورزی شهری با اقلیم پیدا کرده‌اند.
کشاورزی شهری و انتشار کربن
بیشتر تحقیقاتی که درباره کشاورزی شهری انجام شده، بر پروژه‌هایی با فناوری‌های جدید، مانند مخازن آب «آکواپونیک» (مخازن آب برای پرورش هم‌زمان آبزیان و آبیاری گیاهان)، گلخانه‌های روی پشت‌بام‌ها و مزارع عمودی (روی دیوار ساختمان‌ها) متمرکز شده است. اما درباره برق مصرفی برای این مزارع شهری که از فناوری‌های نوین استفاده می‌کنند، موضوع متفاوت است. درواقع، برق مورد استفاده این مزارع با ردپای کربن زیادی همراه است.
این گروه پژوهشی نگاهی هم به چرخه کشاورزی در مزارع شهری با سطح پایین به‌کارگیری فناوری (مانند کشت‌وکار در حیاط‌خلوت‌ها یا زمین‌های خالی‌افتاده در شهر) انداخته است.
مقاله پژوهشی آنها دوم بهمن‌ماه امسال منتشر شد. این پژوهشگران در مطالعه‌شان یک مدل‌سازی از فعالیت‌های کشاورزی مانند آبیاری، کوددهی و ساخت و نگهداری مزرعه انجام دادند. آنها نوشته‌اند که در کمال تعجب، مهمترین منبع انتشار گازهای گلخانه‌ای در کل پروسه ایجاد و بهره‌برداری از مزارع شهری، مربوط به امور زیرساختی است. سایبان‌های بزرگ، آبراه‌های بتنی و داربست‌ها و... که در ساخت مزارع استفاده می‌شوند، ردپای کربن قوی دارند که استفاده از آنها به‌معنای بالا بودن میزان انتشار کربن هر وعده غذایی تولیدشده در این مزارع است. درحالی‌که انتشار کربن هر وعده غذایی تولیدشده در مزارع معمولی کمتر است.
اما این موضوع برای تمام مزارع شهری صادق نیست. دست‌کم در بخشی از مزارع شهری مورد مطالعه این گروه چنین نبود. از ۷۳ سایت مورد مطالعه در شهرهای نیویورک، پاریس و لندن، انتشار گازهای گلخانه‌ای در ۱۷ سایت، کمتر از میزان انتشار در مزارع معمولی بود. آنها با بررسی و مقایسه موارد مختلف در این سایت‌ها، توانستند چند راهکار برای کاهش ردپای کربن در مزارع شهری پیشنهاد کنند.
۱. استفاده از مواد بازیافتی و آب و غذای دورریز
به‌کارگیری مصالح ساختمانی قدیمی مانند تخته‌های قدیمی، الوارهای مستعمل و دورریختنی‌های دیگر برای ساخت مزارع می‌تواند اثرات اقلیمی استفاده از چوب و سیمان و شیشه جدید را کاهش دهد. این مطالعه نشان می‌دهد استفاده از مصالح ساختمانی که مصرف مجدد می‌شوند، می‌تواند میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای یک مزرعه شهری را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
در سایت‌های مورد مطالعه این گروه، ۹۵ درصد کود مورد استفاده، کود کمپوست بود. استفاده از دورریز غذایی به‌عنوان کمپوست می‌تواند از انتشار گاز متان ضایعات غذایی دفن‌شده در سایت‌های دفن زباله جلوگیری کند. همچنین، این کار می‌تواند نیاز به کودهای شیمیایی ساخته‌شده از سوخت‌های فسیلی را رفع کند. این مطالعه نشان داده است مدیریت دقیق کمپوست می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را حدود ۴۰ درصد کاهش دهد.
جمع‌آوری آب باران یا استفاده از «آب خاکستری» که با جمع‌آوری آب حمام یا روشویی‌ها به‌دست می‌آید، می‌تواند نیاز به پمپاژ، تصفیه و توزیع آب مورد نیاز سایت را کاهش دهد. فقط در تعداد کمی از ۷۳ سایت مورد مطالعه از تکنیک‌های جمع‌آوری باران یا آب خاکستری استفاده می‌کردند.
۲. پرورش محصولات با ردپای کربن زیاد
گوجه‌فرنگی یک نمونه عالی از محصولاتی است که می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای از طریق کشاورزی شهری با تکنولوژی پایین کاهش دهد. معمولاً کشت تجاری گوجه‌فرنگی در گلخانه‌های بزرگ انجام می‌شود که می‌تواند بسیار انرژی‌بر باشد. مارچوبه و محصولاتی که به‌خاطر فساد سریع باید با هواپیما حمل شوند نیز نمونه محصولات دیگر با ردپای کربن زیاد هستند.
کشاورزان شهری که مزارع با تکنولوژی سطح پایین دارند، با کشت و پرورش این محصولات (به‌جای خرید آنها از فروشگاه‌ها) می‌توانند تأثیر زیادی بر کاهش انتشار کربن داشته باشند.
۳.باغ‌های شهری برای مدت طولانی حفظ شوند
شهرها دائماً در حال تغییرند و باغ‌های عمومی در شهرها نیز در برابر فشارها برای توسعه شهرها آسیب‌پذیرند. اما اگر مزارع و باغات شهری برای سال‌های طولانی باقی بمانند، می‌توانند از نیاز به ایجاد زیرساخت‌های جدید جلوگیری کنند و مزایای دیگری را برای جامعه فراهم کنند.
سایت‌های کشاورزی شهری فرصت‌های مناسبی برای ارائه خدمات اکوسیستمی، مزایای اجتماعی مانند محصولات کشاورزی تازه، تشکیل کانون‌های اجتماعی و آموزش هستند. این سایت‌ها همچنین زیستگاه‌هایی برای حشرات مفید مانند زنبورعسل و سایر گونه‌های حیات‌وحش شهری ایجاد می‌کنند و درعین‌حال، برخی از این سایت‌ها در کاهش اثر «جزیره گرمایی شهری» هم بسیار مؤثرند.
انتظار این است که کشت مواد غذایی در شهرها، در سال‌های آینده ادامه پیدا کند و در بسیاری نقاط جهان به کشاورزی شهری، به‌عنوان ابزاری کلیدی برای سازگاری اقلیمی و عدالت محیط زیست دیده شود. این گروه پژوهشی نوشته‌اند که با طراحی دقیق سایت‌ها کشاورزی شهری و بهبود سیاست‌های استفاده از زمین، کشاورزان و باغبانان شهری می‌توانند مزایا و خدمات خود را برای همشهری‌های خود و البته سیاره زمین افزایش دهند./پیام ما
منبع:
این گزارش برگرفته از گزارشی با عنوان Urban agriculture isn’t as climate-friendly as it seems است که روز دوم بهمن‌ماه در The Conversation منتشر شده است.
