آفات گلخانه‌ای و مدیریت آنها

اخبار سبز کشاورزی؛ برای ظهور آفات و بیماری‌ها سه عامل اصلی لازم است:

• میزبان شیوع

• حضور آفات یا بیماری

• محیط مناسب برای رشد آنها.

بنابراین برای مدیریت مبارزه با آفات و بیماری‌های گلخانه، باید سه عامل فوق همواره رصد شود.

برخی آفات مهم گلخانه‌ها

شته‌ها: حشراتی کوچک و با بدنی نرم هستند که برای تغذیه اقدام به مکیدن شیره گیاه می‌کنند. سرعت زاد و ولد آنها سریع و در این رابطه نیازی به حشره نر نداشته و «بکرزایی» می‌کنند، بنابراین باید به شدت آنها را تحت کنترل قرار داد.

گونه‌های بسیار متنوعی دارند که با رنگ‌های مختلف(سبز، زرد، قرمز، سیاه و ...) دیده می‌شوند. شته‌های داخل گلخانه‌ها معمولا به صورت حرکتی(نه پروازی) در گلخانه‌ها حضور دارند.

این آفت، معمولا روی برگ‌ها(اکثرا در زیر آن‌ها به دلیل وجود رگبرگ‌ها) و اندام‌های نازک مانند نوک ساقه‌ها دیده می‌شود. با مشاهده مورچه‌ها روی گیاهان باید بدانیم که احتمالاً شته‌ها نیز حضور دارند، چرا که مورچه‌ها از شیره دفع شده توسط شته‌ها تغذیه می‌کنند.

مگس سفید: از آفات معمولی در گلخانه‌ها هستند. آنها رابطه نزدیکی با شته‌ها داشته و اندازه آنها با شته‌ها، یکسان است. رنگ بدن سفید بوده و قدرت پرواز دارند. آن‌ها نیز مانند شته‌ها با مکیدن از شیره گیاه تغذیه کرده و همچون شته‌ها، شیره‌ای که مورچه‌ها را جذب می‌نماید از خود دفع می‌کنند. مگس سفید می‌تواند به برگ‌ها و میوه‌ها آسیب وارد کرده و رشد گیاه را مختل نماید.

تمیز نگاه داشتن گلخانه از مواد و آشغال‌های گیاهی و از بین بردن علف‌های هرز، می‌تواند میزبان‌های مگس سفید را کاهش دهد.

همزمان می‌توان با اسپری کردن یک حشره‌کش صابونی، مگس‌های سفید را نابود کرد. همچنین، صفحات چسبنده زرد رنگ می‌توانند بهترین روش برای مبارزه با مگس‌های سفید به ویژه در گلخانه‌های کوچک باشند.

کنه‌ها: انواع بسیار مختلفی دارند، اما گونه غالبی که در گلخانه‌ها دیده می‌شود از نوع کنه تارعنکبوتی بسیار کوچک بوده که به رنگ‌های سبز، قرمز یا قهوه‌ای دیده می‌شود و معمولا در زیر برگ‌ها زندگی می‌کند. با افزایش جمعیت کنه‌ها، می‌توان شاهد یک شبکه پیوسته از تارها در سرتاسر برگ‌های گیاهان بود. انواعی از کنه‌های شکارچی وجود دارد که در صورت اقدام سریع و زود هنگام می‌توانند جمعیت کنه‌های تارعنکبوتی را کنترل نمایند.

برای کنترل کنه‌ها باید شرایط گلخانه را تحت‌نظر داشت و از بالا رفتن گرما و خشکی در آن جلوگیری کرد، چرا که کنه‌های تارعنکبوتی می‌توانند در گلخانه‌های گرم و خشک به یک مشکل اساسی مبدل شوند. همچنین با سموم کنه‌‌کش سیستماتیک می‌توان با این گونه از حشرات مبارزه کرد و البته باید از کوددهی بیش از اندازه ممانعت شود، زیرا گیاهان را آماده حمله کنه‌ها می‌نماید.

پشه‌های خاکی: حشراتی کوچک اندام، بالدار و با پاهای دراز هستند که از جلبک‌ها و سایر مواد ارگانیک در خاک تغذیه می‌کنند. آنها به طور مستقیم به محصولات خسارت وارد نمی‌کنند، اما می‌توانند با پرواز به اطراف، عوامل بیماری‌زای خاکزی مانند(پیتیوم) را به اطراف گلخانه پراکنده نمایند. می‌توان نشانه‌هایی از حضور آن‌ها در گلخانه را از روی ورقه‌های چسبان مشاهده کرد. امکان دارد لارو آنها نیز در خاک دیده شود.

تریپس‌ها: حشرات بالدار بسیار کوچکی هستند که بدون ذره‌بین یا ادوات بزرگ‌کننده قابل مشاهده نیستند. انواع مختلفی داشته اما نوع غالب آنها «تریپس‌های غربی» هستند. خسارت آنها را می‌توان روی برگ‌ها به شکل‌ خال‌های نقره‌ای رنگ مشاهده نمود که نشان‌دهنده سلول‌های مردة برگ است. آنها کلروفیل را از برگ‌های گیاه مکیده و موجب کاهش سبزینگی و توانایی گیاه در فتوسنتز می‌شوند. از علائم دیگر این آفت، بد شکلی در اندام‌ها و گل‌ها است.

ورقه‌های چسبنده آبی یا زرد می‌توانند به شرایط و شناخت جمعیت آفت در گلخانه‌ها کمک نمایند. ضمن آن که آثار خسارات وارده روی برگ‌ها می‌تواند نشانگر میزان صدمه باشد. برخی از گلخانه‌داران کشت گیاهانی مانند «پتونیا» را برای جذب تریپس‌ها انجام می‌دهند تا بتوانند بررسی و برآوردی از جمعیت تریپس‌ها در گلخانه داشته باشند.

بهترین راه مبارزه جلوگیری از ورود آنها به گلخانه است. باید اطمینان داشت که با نصب ادوات جلوگیری کننده با اندازه‌های واقعی، ضمن تداوم جریان هوا، مانع از ورود حشرات ‌شویم و با نظافت فصلی مجاری ورود هوا و رفع صدمات احتمالی به آنها، به سرعت این وسایل را در جای خود قرار داد. برخی از کنه‌های شکارچی می‌توانند در کاهش تریپس‌ها موثر باشند و برخی از مراحل رشد آنها را دچار وقفه نمایند.