گفت‌وگوی اختصاصی با رضا خلیلی، زنبوردار خوش‌فکر در مسیر نوآوری؛ از عسل شیشه‌ای تا تولید پرگا+ویدئو
گفت‌وگو با رضا خلیلی، زنبوردار خلاق ارومیه‌ای درباره تولید نوآورانه عسل شیشه‌ای و پرگا؛ محصولاتی اصیل، بدون تقلب و در مسیر توسعه صنعت زنبورداری ایران
صنعت زنبورداری همواره با خلاقیت و نوآوری عاشقان این حرفه گره خورده است. علی‌رغم چالش‌های فراوان، زنبورداران ایران شبانه‌روز تلاش می‌کنند تا چرخه تولید و حیات زنبور عسل را پویا نگه دارند. این صنعت نه‌تنها با یک موجود زنده ارزشمند سروکار دارد، بلکه زنبور عسل نقش مهمی در گرده‌افشانی گیاهان و رونق کشاورزی ملی ایفا می‌کند.
در همین راستا، فرصتی دست داد تا در پایگاه خبری اخبار سبز کشاورزی گفت‌وگویی اختصاصی داشته باشیم با رضا خلیلی، زنبوردار خلاق و نوآور ایرانی که با ایده تولید «عسل خودبافت و شیشه‌ای» گامی تازه در مسیر توسعه صنعت زنبورداری کشور برداشته است.
انتظار می‌رود دولت و به‌ویژه وزارت جهاد کشاورزی با حمایت جدی از چنین چهره‌های پرتلاش، مسیر شکوفایی و صادرات پایدار فرآورده‌های زنبورعسل را هموار سازد.
تجربه‌ای از نوآوری ایرانی در زنبورداری
۱. لطفاً ضمن معرفی خودتان بفرمایید زنبوردار کدام منطقه از کشور هستید؟
من رضا خلیلی هستم، مهندس شیمی، و از سال ۱۳۸۴ وارد حرفه زنبورداری شدم. مسیر پر فراز و نشیبی را طی کردم تا امروز تجربه‌ام را تثبیت کنم.
زنبورستان من در منطقه ییلاقی و بسیار مرغوب دالامپر ارومیه قرار دارد؛ منطقه‌ای که به‌لحاظ پوشش گیاهی از بهترین نقاط کشور محسوب می‌شود.
۲. منظور از عسل خودبافت و شیشه‌ای چیست و چه تفاوتی با عسل معمولی دارد؟
عسل خودبافت یا همان «عسل شیشه‌ای» محصولی نو از زنبور عسل است که در آن مرحله استخراج و بسته‌بندی توسط زنبوردار حذف شده و همه فرایند به‌دست خود زنبور انجام می‌شود.
در این مدل، زنبورها داخل شیشه‌ها موم‌سازی کرده و آنها را از عسل پر می‌کنند؛ سپس همان شیشه‌ها مستقیماً وارد بازار می‌شوند.
در مقابل، در روش سنتی، زنبوردار باید عسل را از قاب جدا کند، تصفیه و بسته‌بندی کند.
۳. از چه زمانی به فکر تولید این نوع عسل افتادید و انگیزه اصلی شما چه بود؟
چند سال ایده این کار در ذهنم بود اما تا مدتی ریسک نکردم. پس از تجربه موفق در تولید پرگا، به این باور رسیدم که می‌توانم همه ایده‌هایم را عملی کنم.
هدفم تولید محصولی طبیعی، اصیل و قابل اعتماد بود تا ذهنیت تردیدآمیز مردم نسبت به «طبیعی بودن عسل» تغییر کند و سرانه مصرف آن در کشور افزایش یابد؛ بر همین اساس تولید عسل خودبافت را آغاز کردم.
۴. عسل شیشه‌ای چه ویژگی‌هایی دارد و چرا می‌تواند محصولی ویژه در بازار داخلی و خارجی باشد؟
عسل سومین محصول پر‌تقلب در دنیاست. اما در تولید عسل شیشه‌ای هیچ امکان تقلبی وجود ندارد، زیرا همه مراحل را خود زنبور انجام می‌دهد. این امر سبب می‌شود مصرف‌کننده با اطمینان کامل از اصالت و کیفیت، محصول را خریداری کند.
همین شفافیت در تولید می‌تواند اعتماد مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی را بازگرداند و سرانه مصرف عسل را افزایش دهد.
۵. میزان تولید سالانه عسل خودبافت شیشه‌ای شما چقدر است و چه عواملی بر کیفیت آن تأثیر دارند؟
سال جاری با دو هزار شیشه آغاز کردیم، اما با توجه به شرایط خاص و جنگ اخیر تنها حدود ۸۰۰ شیشه تولید شد. برای تولید عسل شیشه‌ای باکیفیت، عوامل گوناگونی مؤثرند:
پیش از هر چیز باید از زنبور سالم، نژاد جوان و کلنی پرجمعیت استفاده کرد. از سوی دیگر، به‌دلیل حجم بالای موم‌سازی در این فرایند، وجود مراتع غنی از شهد و گرده ضروری است. افزون بر این، روحیه صبر، علاقه و پشتکار زنبوردار نقش تعیین‌کننده‌ای در تولید محصول ممتاز دارد.
۶. کدام مناطق جغرافیایی ایران برای تولید عسل خودبافت مناسب‌تر هستند؟
از آنجا که این محصول کاملاً طبیعی و نیازمند تولید زیاد موم است، در مناطقی که گیاهان گرده‌زا و شهدزا کم‌اند، عملاً امکان تولید وجود ندارد. بنابراین، استان‌هایی با تنوع گیاهی بالا مانند آذربایجان، کردستان، اردبیل، چهارمحال و گلستان بهترین مناطق برای این نوع تولید محسوب می‌شوند.
۷. از دیگر دستاوردهای شما «پرگا» یا نان زنبور است. لطفاً درباره روش تولید و ارزش غذایی آن توضیح دهید.
پرگا یا نان زنبور یکی از مغذی‌ترین محصولات طبیعی است؛ ترکیبی از گرده گل، عسل و بزاق زنبور که در فرآیند طبیعی تخمیر تولید می‌شود. این ماده غذای اصلی زنبور و سرشار از پروتئین، آنزیم و ویتامین است و به‌عنوان یک «سوپرفود» جهانی شناخته می‌شود.
سال‌ها پیش هنگام ذوب پوکه‌ها، پرگا از بین می‌رفت، اما اکنون با استخراج اصولی، این محصول حفظ و تجاری شده است. با افتخار می‌گویم در حال حاضر رکورددار تولید پرگا در ایران و حتی در سطح بین‌المللی هستم.
۸. چه توصیه‌ای برای زنبورداران همکار در مسیر تولید عسل خودبافت دارید؟
پیش از هر چیز به همکاران پرتلاش و زحمت‌کشم خسته‌نباشید می‌گویم.
زنبورداری در سال‌های اخیر با چالش‌های سخت، بیماری‌ها و افت تولید مواجه شده، اما زنبورداران با غیرت همچنان ایستاده‌اند. توصیه من این است که از تک‌محصولی بودن و زنبورداری سنتی فاصله بگیرند.
این صنعت ظرفیت بالایی دارد و بازار داخلی و خارجی آن گسترده است؛ کافی است محصولی تولید کنند که نیاز مشتری را برآورده کند. تمام آزمون و خطاهای تولید عسل شیشه‌ای را انجام داده‌ام و بازار این محصول بسیار مناسب است. با تلاش، خلاقیت و همکاری می‌توان آینده روشنی برای زنبورداری ایران رقم زد.
