با علائم ظهور کمبود گوگرد در گندم آشنا شوید

اخبار سبز کشاورزی؛ تلاش بسیاری از کشورها خودکفا شدن در تولید گندم است. سالیان درازی است که ما نیز سعی در تولید گندم به حد تکافو و محتاج نشدن به دیگران داشته‌ایم که گاه موفق و در مواردی نیز ناموفق بوده‌ایم.

لازمه توجه به چگونگی تولید این محصول استراتژیک، دقت در میزان عناصر مورد نیاز آن در خاک‌های زیرکشت دارد که متاسفانه به دلیل تکرار و تداوم در کشت مستمر آن، معمولا خاک از نظر وجود برخی از عناصر دچار فقر ناملموس می‌شود که آن را باید از راه آزمایشگاه‌های خاک‌شناسی مشخص کرد.

گوگرد بعد از ازت، فسفر و پتاسیم، چهارمین عنصر مهم در تولید گندم است. کشاورزان گندم‌کار بر این عقیده‌اند که می‌توانند در هنگام بارندگی، به طور مجانی گوگرد را به مزرعه خود اضافه کنند، اما کوشش‌های به عمل آمده در مورد حذف سولفور از آلاینده‌های کارخانه‌ها موجب گردیده تا مقدار گوگرد موجود در جو کاهش یافته و در نتیجه نزول آن به همراه باران روی مزارع کمتر شده است، بنابراین کشاورزان ناچارند تا خود به مقدار کافی گوگرد به مزارع اضافه کنند.

علائم ظهور کمبود گوگرد در گندم

به طور کلی مزرعه گندمی که دچار کمبود گوگرد است رنگ آن اندکی زرد، به شکل لکه‌های پراکنده و کاهش رشد به شکل معمولی است.

این حالت معمولا در اراضی فرسایش یافته یا با خاک جابه‌جا شده، مشاهده می‌گردد. امکان دارد این حالت در بالادست اراضی شیب‌دار، در جایی که فرسایش رخ داده و مواد آلی ارگانیک آن از بین رفته نیز دیده شود، یا این‌ که آن دسته از اراضی که لایه سطحی آن‌ها برداشت شده و تسطیح گردیده‌اند، به این عارضه دچار شوند. باید مراقب بود که کمبود گوگرد در رشد محصول، اغلب با کمبود ازت اشتباه گرفته می‌شود، به این صورت که در کمبود ازت نیز برگ‌های مسن‌تر زرد و دچار سوختگی به نظر می‌آیند.  تفاوت این دو، در کمبود گوگرد در مزرعه گندم نشانه‌های رنگ‌پریدگی و زردی در آغاز در برگ‌های جوان‌تر ظاهر می‌شود(برخلاف کمبود ازت) و کمبود گوگرد در گندم به شکل یکنواخت ظهور می‌کند.

زمان مشاهده عارضه کمبود

کمبودهای گوگرد در گیاه گندم معمولا در اوایل بهار(در مناطق سردسیر) و پس از آغاز رشد گیاه مشاهده می‌گردد، چرا که در آن زمان هنوز عنصر گوگرد موجود در خاک مینرالیزه(معدنی شدن) نشده و ضمنا گیاه دارای ریشه کافی برای عبور به لایه‌های پائینی برای به دست آوردن گوگرد را ندارد. اما نکته مهم آن است که شناخت کمبود گوگرد به دلیل عارضه "کلروزیس" که امکان دارد از قبل اتفاق افتاده باشد، مشکل است.

کشت‌های دچار کمبود گوگرد امکان دارد رشد کند. اما ساقه‌های باریک داشته باشند، ضمن آن‌که در گندم و سایر غلات، رسیدن محصول به عقب می‌افتد. نکته دیگر آن‌که در این دسته از مزارع به دلیل تاخیر در رشد محصول، علف‌های هرز غلبه می‌کنند.

کودهای گوگردی

تعداد زیادی از انواع کودهای گوگردی وجود دارند که به منظور کاربری در فصل مورد نظر و رفع کمبود می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند:

آمونیوم سولفات(AMS): یک کود خشک که به عنوان منبعی از ازت و گوگرد قابل استفاده است، اگر چه دارای توان اسیدی بالایی است، بنابراین در زمان استفاده باید مراقب pH خاک بود تا اسیدی نشود. این کود منبع خوبی برای برطرف کردن کمبود سولفور خاک قبل از اقدام به کشت است.

کلسیم سولفات(جیپسیوم): که به شکل محلول نیز در دسترس است و 6/18درصد گوگرد دارد. این ترکیب معمولا به شکل گرانول بوده و می‌تواند همراه با سایر مواد، مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که این ماده منبع خوبی از گوگرد است، می‌توان به سرعت از آن استفاده کرد و در بهار آن را به کار برد. کلسیم سولفات در آب قابلیت حل ندارد و بنابراین مانند کودهای دیگری همچون آمونیوم سولفات نمی‌توان آن را مورد استفاده قرار داد.

کودهای جدید S-P-N: این کودها در واقع آمونیوم فسفاتی هستند که به همراه گوگرد فرموله شده‌اند و در برخی از موارد به همراه عناصر میکرو دیگر مانند روی(ZN) هستند.

در اکثر این نوع کودها، گوگرد به صورت یک عنصر ترکیبی است.

کودهای مایع گوگرددار

آمونیوم تیوسولفات(ATS): یکی از مطلوب‌ترین کودهای گوگردی در کودهای ساخته شده توسط کارخانه‌های سازنده و مشابه سایر کودهای محلول در دسترس است.

پتاسیم تیوسولفات(KTS): یک کود کاملا محلول که می‌توان آن را به صورت مخلوط با سایر کودهای محلول مورد استفاده قرار گیرد.

تیوسولفات‌ها را می‌توان به صورت پوششی بر خاک در مرحله رشد گیاه در اوایل بهار به کار برد و این زمان مناسبی برای استفاده از ازت و گوگرد به طور هم زمان است، چرا که خیلی سریع توسط گندم جذب می‌شوند.

علل اهمیت گوگرد

از آن جایی که گوگرد چهارمین عنصر غذایی مهم است، نقش آن در ساخت اسیدهای آمینه، پروتئین‌ها، روغن‌ها و تشکیل کلروفیل در گیاهان اهمیت دارد.

ازت و گوگرد از جهتی به یکدیگر وابسته‌اند چرا که گوگرد در ساخت آنزیم نیترات ردوکتاز نقش مهمی دارد که به تبدیل شدن نیترات‌ها به اسیدآمینه‌ها کمک می‌کند، بنابراین امکان دارد در صورت کافی نبودن گوگرد، بهره‌وری ازت نیز کاهش یابد.