کود بیشتر؛ گندم بیشتر

اخبار سبز کشاورزی؛ در یک تحقیق اعلام شده از سوی مرکز تحقیقاتی ZALF اظهار شده که مصرف کود ازت بیشتر، در کشت گندم، می‌تواند تولید محصول را افزایش دهد و پاسخی به افزایش جمعیت و نگرانی‌های ناشی از آن باشد.

اما از سوی دیگر به کار بردن مقادیر زیادی از کود ازت می‌تواند اثرات مضری بر محیط‌زیست داشته باشد. بیان‌کنندگان این تحقیق با دفاع از این استراتژی، بر جذب بیشتر ازت توسط بوته گندم تاکید داشتند.

اساسا در کشت گندم، حداکثر تا 48درصد از ازت مصرف شده در خاک مزرعه قابلیت جذب دارد و بقیه آن به هدر می‌رود که یا به صورت نشت در خاک و آب‌های زیرزمینی و یا رها شدن در فضای مزارع است. حال زیاده‌روی در مصرف ازت باعث آلوده کردن آب‌های زیرزمینی، بیشتر شدن گازهای گلخانه‌ای و مرگ جانداران می‌شود.

بهینه کردن روند جذب ازت

نتایج تحقیقات نشان داد که در ابتدا باید نسبت به وجود ازت کافی و قابل‌دسترسی برای گیاهان در خاک اطمینان داشت؛ تا گیاهان بتوانند به روش موثری آن را جذب کنند. این میزان از ازت ضمن آن که اثراتی روی مقدار محصول گندم خواهد داشت، اما بر محیط‌زیست نیز اثرگذار خواهد بود. از دیدگاه اثرات منفی استفاده بیش از مقادیر کنونی ازت بر تغییرات اقلیمی و محیط‌زیست، مجاز به مصرف بیش از اندازه نبوده و بنابراین باید جایگزین‌هایی برای آن در نظر گرفت.

در میان این جایگزین‌ها باید در پی یافتن نژادهایی از گندم‌هایی بود که توانایی جذب مقدار بیشتری از ازت، خاصیت نانوایی بیشتر، تولید بیشتر در واحد سطح را دارند. راهکارهای دیگری نیز از قبیل کشت توام گندم با یکی از گیاهان تیره نخود که توانایی جذب ازت در خاک را دارند، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، چرا که گیاهان تیره نخود، ازت را در خاک تثبیت و قابل استفاده برای سایر گیاهان و از جمله گندم می‌کنند.

اما نکته مهم آن است که هیچ‌یک از این روش‌ها به‌تنهایی به‌عنوان راه‌حل اصلی به حساب نیامده و قادر به افزایش محصول گندم نیستند. آنچه ضرورت دارد یافتن راهکاری تلفیقی از روش‌های زراعی، ژنتیک و اقتصاد اجتماعی است.

گندم یکی از مهم‌ترین محصولات غذایی در جهان است که رشد جمعیت جهانی و توسعه اقتصادی آن به ایجاد تقاضای بیشتر برای این محصول می‌انجامد.

از سوی دیگر اراضی آبی جهان محدود است. ضمن آن که باید اثرات منفی کشاورزی بیشتر بر تغییرات اقلیمی و آب و هوا کاهش یابد، چرا که تغییرهای اقلیمی موجب افزایش این چالش‌ها شده و باید در پی یافتن راه‌حل‌های پایدار بود.

بازتوزیع جهانی کودهای ازته

جمعیت رو به رشد جهان نیازمند غذای کافی برای سیر کردن گرسنگان است که این تولید غذای بیشتر به معنی مصرف کود زیادتر و تجمع آن در بخش‌های کشاورزی به صورت اثرگذاری منفی بر انسان، آب و هوا و اکوسیستم‌ است.

براساس مدل‌های تحقیقاتی، این امکان وجود دارد که تولید غذای بیشتر از راه مصرف کود کمتر نیز به اجرا درآید. حال چنانچه لازم به مصرف کودهای ازته بیشتری باشد باید این اقدام با روشی یکنواخت در سرتاسر اراضی کشاورزی جهان انجام پذیرد.

در حدود 60درصد از کودهای ازته برای تولید محصولاتی ازقبیل ذرت، گندم و برنج در جهان مصرف می‌شود. این در حالی است که مقادیر زیادی از این کودهای مصرف شده یا با وارد شدن به آب زیرزمینی موجب و آلوده کردن آن می‌شود و یا به شکل گاز اکسید ازت، باعث آلایندگی فضای اطراف می‌گردد. این مشکل در اندازه بسیار جدی در کشتزارهای وسیع آمریکای‌شمالی، اروپا و آسیای‌شرقی رخ می‌دهد که مقادیر معتنابهی کود ازته مصرف می‌کنند.

مدل‌های تحقیقاتی نشان دادکه آن 60درصد کود مصرفی می‌تواند تا 32درصد کاهش یابد بدون آن که تاثیری منفی بر تولید غلات به جای بگذارد. برای این منظور باید در توزیع و مصرف کودهای ازته بازنگری به‌عمل آورده و در آن روش‌های سنتی تجدیدنظر کرد.

به‌عنوان مثال به جای مصرف کود در چنین مناطقی، بخشی از آن را در حوزه‌های جغرافیایی دیگر مانند کشورهای آفریقایی به کار برد و مصرف کودهای ازته را برای تولید گندم و ذرت تا محدوده‌های 45 و 33درصد، پایین آورد. علاوه‌بر آن، باید تا 70درصد از نشت نیترات‌ها به داخل آب زیرزمینی جلوگیری و آن را برای تولید محصول مورد استفاده قرار داد. به‌طور کلی استفاده بهینه از کودها نیازمند بازنگری در روش‌های توزیع و مصرف آن در سرتاسر جهان است.