مذاکرات آبی بدون دستاورد ادامه دارد

اخبار سبز کشاورزی؛ یکصد و هشتاد و نه روز پس از اینکه «علی‌اکبر محرابیان»، وزیر نیروی دولت سیزدهم در کابل با «مولوی عبداللطیف منصور»، سرپرست وزارت انرژی و آب افغانستان و مولوی امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان دیدار کرد «علی سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفته «برای پیگیری حقابه هیرمند به افغانستان می‌روم».

بیشتر بخوانید: خشکی هامون و سیل خروج مردم از سیستان

این در حالی است که با وجود سفر وزیر نیرو در تابستان گذشته مشکلات آبی در سیستان و بلوچستان چنان وخیم است که رئیس‌ دولت سیزدهم، چهارم بهمن دستور داد حقابه هیرمند از طرف افغانستانی پیگیر شود. پس از این بود که «محمد مخبر»، معاون اول رئیس‌جمهور راهی زابل شد. اما موضوع به همین‌جا ختم نشد.

«سید ابراهیم رئیسی» صبح چهارشنبه ۱۹ بهمن، نیز بار دیگر در جلسه هیئت دولت بر ضرورت پیگیری دستگاه‌های مسئول برای تامین حقابه ایران از کشورهای همسایه تاکید کرد و گفت: لازم است دستگاه‌های مسئول و مربوطه به‌ویژه در مورد تعلل طرف افغانستانی در تامین حقابه هیرمند پیگیری لازم را صورت دهند. حال باید دید «علی سلاجقه» با چه اهرم یا امتیازی می‌خواهد راهی افغانستان شود تا حقابه هیرمند و تالاب‌های بین‌المللی هامون را پیگیری کند.

بر اساس خبری که ایسنا منتشر کرده رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه تاکنون اقدام اجرایی برای حقابه هیرمند از سوی هیات حاکمه افغانستان انجام نشده است، گفت: درصدد هستم برای پیگیری حقابه هیرمند به افغانستان بروم.

سلاجقه درباره آخرین وضعیت اختصاص حقابه هیرمند، توضیح داد: بحث‌های دیپلماسی در این زمینه جریان دارد و ما درصدد هستیم دیداری با مجموعه حاکمیت افغانستان داشته باشیم. خود من می‌خواهم به افغانستان بروم . قبلا وزیر نیرو هم به این کشور رفته است. از سفیر خودمان در افغانستان خواسته‌ایم تا شرایط را برای حضور ما در این کشور فراهم کند تا گفت‌وگوها را ادامه دهیم. وزارت خارجه و استانداری سیستان و بلوچستان هم در حال فعالیت هستند تا افق‌های تازه‌ای گشوده شود. این بحث به نشست‌های متعدد نیاز دارد.

او همچنین تاکید کرد: آنها (هیات حاکمه افغانستان) استدلال‌هایی دارند که نه واقعی است نه علمی. اخیرا به نتایجی داریم می‌رسیم ولی در اجرا هنوز اتفاقی نیفتاده است. امیدوارم گفت‌وگوها به جای خوبی برسد. سلاجقه در پایان گفت: از طریق مجامع بین‌المللی هم نمی‌توان خیلی پیگیر بود چون هیات حاکمه مستقری در افغانستان نیست.

البته ماجرای حقابه هیرمند و تالاب‌های بین‌المللی هامون به‌ویژه از ۴ فروردین ۱۴۰۰ بیشتر در هاله‌ای از ابهام فرورفت. وقتی چهار روز از بهار آخرین سال سده شمسی قبل می‌گذشت «اشرف غنی»، رئیس‌جمهور وقت جمهوری افغانستان که برای افتتاح سد کمال‌خان در محل این سد واقع در ۹۰ کیلومتری زرنج حاضر شده بود سخنانی تامل‌برانگیز گفت. گرچه او کمتر از ۵ ماه بعد از این سخنان مجبور شد از افغانستان فرار کند و کشورش را به دست طالبان سپرد اما عملا طالبان هم همان سیاست پیشین این کشور را به اجرا گذاشته‌اند.

«اشرف غنی» ۶۹۳ روز قبل وقتی سد کمال‌خان را افتتاح کرد از تبادل آب و نفت با ایران سخن گفت. بعد وقتی طرف ایرانی واکنش نشان داد تاکید کردند که منظور از این حرف اشرف‌غنی آن بوده که اگر ایران بیش از حقابه هیرمند آب بخواهد باید هزینه‌اش را بپردازد که احتمالا این هزینه نفت است.

همان زمان «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: رودخانه هیرمند دارای رژیم حقوقی تعریف شده‌ای است و بر اساس قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین دو کشور به امضا رسیده و در مجالس قانونگذاری هر دو کشور به تصویب رسیده حقابه ایران کاملا مشخص بوده و دولت افغانستان هم به این حقابه متعهد است.

حقابه طبیعت و صیانت از حیات هامون‌ها موضوع جداگانه‌ای است که ایران از مدت‌ها قبل با دولت افغانستان در حال مذاکره است.

اما طرف افغانستانی نه به تعهد خود در قبال حقابه هیرمند و تالاب‌های بین‌المللی هامون که با این کشور مشترک است عمل کرده و نه ایران آب بیشتری تقاضا کرده است. اما همچنان به نظر می‌رسد افغان‌ها تلاش دارند از سیاستی که رجب‌طیب‌اردوغان با کشورهای پایین‌دست خود و سدسازی پیش گرفته تبعیت کنند.

کار ساخت این سد/بند بر روی رودخانه هیرمند افغانستان از بهار سال ۱۳۹۶ با بودجه ۷۸ میلیون دلار انجام شد.