سال ۲۰۲۳ گرمترین سال جهان در ۱۰هزار سال گذشته بود
زمین در آستانه رکوردزنی جدید
سال ۲۰۲۳ در میان گرمترین سال‌های ثبت‌شده رکورد زد و افزایش دمای سطح زمین تقریباً از آستانه بحرانی ۱.۵ درجه سانتیگراد گذشت. این را روز سه‌شنبه ناظران اقلیمی اتحادیه اروپا اعلام کردند.
اخبار سبز کشاورزی؛ خدمات تغییراقلیم کوپرنیک، یکی از برنامه‌های اتحادیه اروپا برای پایش شرایط اقلیمی زمین) هم اعلام کرد که تغییراقلیم، باعث تشدید امواج گرمایی، خشکسالی و آتش‌سوزی در سراسر سیاره شده است و دماسنج جهانی دمانی ۱.۴۸ درجه سانتیگراد بیشتر از میزان متوسط دوران پیش از انقلاب صنعتی را نشان می‌دهد.
«سامانتا برگس» (Samantha Burgess) معاون کوپرنیک گفت: «تمام روزهای سال ۲۰۲۳ بیشتر از یک درجه سانتیگراد گرمتر از دوره پیش از انقلاب صنعتی بوده است.» و اضافه کرد: «احتمالاً سال ۲۰۲۳ بیش از هر دوره‌ای در ۱۰۰ هزار سال گذشته، گرمتر بوده است.»
«آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل هم گفت که «اگر همین حالا اقدامی نکنیم، سال ۲۰۲۳ فقط یک پیش‌نمایش از آینده فاجعه‌باری است که در انتظار ماست.»
دانشمندان می‌گویند که تقریباً نیمی از روزهای سال دمایی بالاتر از حد ۱.۵ درجه سانتیگراد داشته است که فراتر از افزایش دما، احتمال دارد این شرایط، به نوعی به روند تغییراقلیم دامن بزند و از سوی دیگر اثرات فاجعه‌بار آن را تشدید کند.
اما همانطور که بعضی دانشمندان پیش‌بینی‌می‌کنند، حتی اگر در سال ۲۰۲۴ افزایش دمای سطح زمین از ۱.۵ درجه سانتیگراد هم بگذرد، به معنی آن نیست که کشورهای جهان نتوانسته‌اند هدف توافقنامه پاریس که محدودکردن افزایش دمای زمین تا ۱.۵ درجه بود را محقق کنند.
این اتفاق ممکن است چندسال متوالی رخ دهد و دما بالاتر از معیار ۱.۵ درجه سانتیگراد باشد و حتی از این معیار هم عبور کند اما توافق سال ۲۰۱۵ پاریس این امکان را فراهم می‌کند که با وجود سال‌های بیش از حد گرم، کاهش دمای زمین رخ دهد.
در سال ۲۰۲۳ شاهد آتش‌سوزی‌های گسترده در کانادا، خشکسالی‌های شدید در شاخ آفریقا و خاورمیانه، امواج گرمای بی‌سابقه تابستانی در اروپا، ایالات متحده و چین و گرمای زمستانی در استرالیا و آمریکای جنوبی بودیم.
«اد هاوکینز» (Ed Hawkins)، استاد تغییراقلیم دانشگاه ریدینگ در این‌باره گفت: «تا زمانی که ما از سوخت‌های فسیلی فاصله نگیریم و به انتشار صفر کربن نرسیم، چنین رویدادهایی همچنان بدتر و شدیدتر رخ خواهند داد.» و اضافه کرد: «ما برای چند نسل از عواقب بی‌عملی امروزمان رنج خواهیم برد.»
یافته‌های کوپرنیک یک ماه پس از اجلاس اقلیمی دوبی (کاپ ۲۸) به‌دست آمد. اجلاسی که خواستار گذار تدریجی از سوخت‌های فسیلی به‌‌عنوان مهمترین عامل گرم‌شدن زمین شده بود.
«جان مارشام» (John Marsham) استاد علوم جوی دانشگاه لیدز گفت: «ما به‌شدت نیازمند این هستیم که به کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی سرعت بدهیم تا زودتر به صفر خالص انتشار گازهای گلخانه‌ای برسیم تا اقلیم قابل زندگی که همه‌مان به آن وابسته‌ایم حفظ شود.»
سال ۲۰۲۳ یک رکوردزنی دیگر هم داشت؛ دو روز از ماه نوامبر، افزایش دما به دو درجه در مقیاس دوران پیش از انقلاب صنعتی رسید. کوپرنیک پیش‌بینی کرد که دوره ۱۲ ماهه‌ای که در فوریه ۲۰۲۴ به پایان می‌رسد «بیش از ۱.۵ درجه سانتیگراد بالاتر از سطح پیش از انقلاب صنعتی» خواهد بود.
داده‌های آب‌وهوایی قابل اعتماد از سال ۱۸۵۰ قابل دسترس هستند اما داده‌های قدیمی‌تری مانند حلقه‌های درختان قدیمی، هسته‌های یخ و رسوبات نیز برای بررسی تغییراقلیم در دوره‌های مختلف قابل اتکا هستند. این داده‌ها نشان می‌دهند که دمای سال ۲۰۲۳ «بیش از هر دوره دیگری در حداقل ۱۰ هزار سال گذشته» بوده است.
رکوردها در همه قاره‌ها شکسته شد و فقط در اروپا، ۲۰۲۳ دومین سال گرم بعد از ۲۰۲۰ بود. چرا که ۲۰۲۰ به‌میزان ۰.۱۷ درجه سانتیگراد گرمتر از پارسال بود. علاوه‌بر این، در سال ۲۰۲۳ پدیده ال‌نینو که باعث گرمتر شدن آب‌های جنوب اقیانوس آرام و تشدید هوای گرم می‌شود نیز رخ داد.
انتظار می‌رود این پدیده در سال ۲۰۲۴ به اوج خود برسد و همین عامل با هشت ماه گرم متوالی از ژوئن تا دسامبر ارتباط داشت.
همچنین دمای اقیانوس‌ها در سطح جهانی نیز «به‌طور مداوم و غیرمعمول بالا بود» و بسیاری از رکوردهای فصلی از ماه آوریل به بعد شکسته شد.
همین گرمای بی‌سابقه در اقیانوس‌ها باعث ایجاد امواج گرمایی دریایی شد که برای زندگی آبزیان بسیار ویرانگر بود و شدت توفان‌ها را نیز افزایش داد. اقیانوس‌ها بیش از ۹۰ درصد گرمای اضافی ناشی از فعالیت‌های انسانی را جذب می‌کنند و نقش مهمی در تنظیم اقلیم زمین دارند.
افزایش دما همچنین به تسریع ذوب لایه‌های یخ منجر شد. میزان یخ موجود در دریای قطب جنوب در سال ۲۰۲۳ به پایین‌ترین میزان خود رسید.
«کارلو بونتمپو»، رئیس کوپرنیک گفت: «رکوردزنی‌هایی که در همین چندماه شاهد بود، یک گواه غم‌انگیز از فاصله ما با اقلیمی است که تمدن در‌آن توسعه پیدا کرد.»
به‌علاوه در سال ۲۰۲۳ غلظت دی‌اکسید کربن در جو زمین به ۴۱۹ قسمت در میلیون و غلظت متان نیز به یک واحد در میلیارد رسید. متان دومین عامل گرم‌شدن زمین پساز دی‌اکسید کربن است و مسئول ۳۰ درصد از افزایش دمای کره زمین بعد از دوران انقلاب صنعتی است./پیام ما
