فردای سوزان شهرها
زمین روزبه‌روز گرم‌تر می‌شود و پیش‌بینی‌های اقلیمی، شرایط مطلوبی را برای سال‌های آینده رقم نمی‌زنند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ طوفان‌های شدید، سیل، خشکسالی، موج‌های گرما و سرمای غیرمنتظره، آتش‌سوزی‌های گسترده و... پیش‌بینی‌هایی برای دهه‌های آینده هستند که دست‌کم نیمی از کره زمین را درگیر خود می‌کنند.
اما بسیاری از این پیش‌بینی‌ها یا با زبان و ادبیات تخصصی هستند یا آنکه داده‌هایی کلی را ارائه می‌دهند که تجزیه و تحلیل آن‌ها برای متخصصان امکان‌پذیر است.
معمولاً مردم عادی کمتر از این داده‌ها و تجزیه و تحلیل‌ها سردرمی‌آورند. بااین‌حال، به‌تازگی جمعی از دانشمندان داده‌های مربوط به پیش‌بینی وضعیت شهرها در دهه‌های آینده را روی نقشه پیاده‌سازی کرده‌اند تا مردم عادی بتوانند این موضوع را درک کنند که محل سکونت آن‌ها در چند دهه آینده چه شرایطی را تجربه خواهد کرد.
«اقلیـم شهـری آیـنده» (The Future Urban Climates) نام یک نقشه تعاملی آنلاین است که براساس داده‌های هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) تهیه شده است. این نقشه در «دانشگاه مریلند آمریکا» تهیه شده و پیش‌بینی شرایط ۴۰ هزار و ۵۸۱ نقطه در کره زمین شامل شهرهای کوچک و بزرگ و برخی نقاط دیگر را برای سال ۲۰۸۰ بیان می‌کند. اما چیزی که این نقشه را جالب توجه می‌کند، آن است که به کاربران می‌گوید که شرایط نقاط مشخص‌شده روی نقشه در ۵۶ سال آینده، شبیه به شرایط امروزی کدام نقاط نزدیک است. به بیان دیگر، اگر دوست دارید بدانید شرایط اقلیمی شهر شما در سال ۲۰۸۰ چگونه است، همین امروز می‌توانید با مراجعه به این نقشه، شهری که امروز همان شرایط را دارد پیدا کنید، به آنجا سفر کنید و آن شرایط را تجربه کنید.
این نقشه جدید نشان می‌دهد که با ادامه این روندها تا سال ۲۰۸۰، جهان ما چه شرایطی را تجربه خواهد کرد. بااین‌حال تهیه‌کننده این نقشه تأکید دارد که این پیش‌بینی در شرایطی به‌وقوع می‌پیوندد که روند انتشار گازهای گلخانه‌ای با همین سرعت فعلی باشد، ولی اگر سناریوهای انتشار تغییر کند و به‌سمت کاهش برود، می‌توانیم موفق به تغییر اوضاع شویم
مثلاً در میان شهرهای ایران، شرایط اقلیمی شهر کرمان در سال ۲۰۸۰ از نظر میانگین دما و بارندگی چیزی شبیه امروز شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی خواهد بود. یا شرایط شهر ایلام در آن سال، شبیه به شرایط امروز شهر حلبچه در استان سلیمانیه عراق خواهد بـود.
«مـتیو فـیتزپـاتـریـک» (Matthew Fitzpatrick)، بوم‌شناس فـضایی دانشگاه مریلند که این نقشه را تهیه کرده، می‌گوید: «در ۵۰ سال آینده، شهرهای شمالی که نیمکره شمالی زمین بسیار شبیه به شهرهای جنوبی‌تر این نیمکره خواهند شد. همه‌چیز از نظر اقلیمی دارد به طرف شرایطی شبیه به شرایط استوا پیش می‌رود.»
البته مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهند که اگر موضوع کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای -همان‌گونه که در توافق پاریس و اجلاس اخیر اقلیمی در امارات متحده عربی درباره آن صـحبت شده- به‌درسـتی پیش بـرود، شرایـط اقلـیمی شـهرهای مـخـتلف در ۲۰۸۰ چنـدان تفاوتـی با شرایط امـروز نخـواهد داشت.
بااین‌حال، این نقشه از آن جنبه اهمیت دارد که پیش‌بینی‌هایی از دمای میانگین در فصل تابستان و زمستان به‌دست افراد می‌دهد. این پیش‌بینی‌ها احتمالاً نشان خواهند داد که توزیع جمعیتی، بارگذاری‌های صنعتی و کـشاورزی در نـقـاط مخـتلف جـهان چه شـرایطی را خـواهنـد داشـت و اقـدامـات مدیریت سرزمینی در سال‌های آینده باید به چه شکل انجام شوند.
براساس گزارش علمی سال ۲۰۱۵ «دانشگاه نانجینــگ» (Nanjing) چـین در مجله «نیچـر» (nature)، برآورد شـده بود که شش درصد از مساحت زمیـن در سال ۲۰۱۰ میلادی در مقایسه با سال ۱۹۵۰ به‌سمت اقلیم گرم‌تر و خشک‌تر تغییر می‌کند. تا امروز گسترده‌ترین تغییراتی که دیده شده، مربوط به آمریکای شمالی، اروپا و اقیانوسیه است.
شرایط شهرهایی ایرانی مانند بندرعباس، میناب، جزیره کیش، ایرانشهر، زابل، بوشهر، برازجان و تقریباً تمامی شهرهای استان خوزستان مانند اهواز، خرمشهر، سوسنگرد، شادگان، امیدیه و…. در سال ۲۰۸۰ به‌گونه‌ای شدید خواهد بود که هم‌اکنون هیچ شهری در جهان شرایط مشابه را تجربه نمی‌کند
این نقشه جدید نشان می‌دهد که با ادامه این روندها تا سال ۲۰۸۰، جهان ما چه شرایطی را تجربه خواهد کرد. بااین‌حال تهیه‌کننده این نقـشه تأکـید دارد کـه این پیـش‌بینی در شـرایطی به‌وقوع می‌پیوندد که روند انتشار گازهای گلخانه‌ای با همین سـرعت فعلی باشد، ولی اگر سناریوهای انتشار تغییر کند و به‌سمت کاهش برود، می‌توانیم موفق به تغییر اوضاع شویم.
«فیتزپاتریک» هشدار می‌دهد: «هرچه به خط استوا نزدیک‌تر می‌شوید، در مکان‌هایی مانند آمریکای مرکزی، فلوریدا جنوبی و شمال آفریقا، اقلیم‌هایی کمتر و کمتر وجود دارند که با شرایط آینده بسیاری از نقاط منطبق باشند. هیچ جایی بر روی زمین وجود ندارد که نشان دهد آن مکان‌ها در آینده چگونه خواهند بود.»
شرایطی که فیتزپاتریک می‌گوید، برای شهرهایی مانند بندرعباس، میناب، جزیره کیـش، ایرانشهر، زابل، بوشهر، برازجان و تقـریباً تمامی شهرهای استان خوزستان مانـند اهواز، خرمـشهر، سوسنگرد، شادگان، امـیدیه و…. حـاکم اسـت. همـچنین در کشورهای حوزه خلیج‌فارس، بغداد در عراق، ریاض در عربستان، منامه در بحرین، دوحه در قـطر و ابوظبی در امـارات نیز شـرایط این‌چنینی دارند.
حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان در مناطق نزدیک به خط استوا زندگی می‌کنند. این یعنی بیش از ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر که با توجه به داده‌های IPCC، اقلیم این مناطق به سمت گرم‌تر شدن پیش می‌رود. برخی محققان نگران‌اند که بخش‌هایی از مناطق نزدیک به استوا در دهه‌های آینده غیرقابل سکونت شوند، چرا که بدن انسان تنها قادر است میزانی مشخص از گرما و رطوبت را تحمل کند.
در هفـته‌های گذشته، مـوج گـرمایی در خاورمیانه به مرگ تعداد زیادی از مردم منجر شد. خـصوصاً در مناسـک حج، آن‌طور که مقامات عـربستان سـعودی اعـلام کرده‌اند، دسـت‌کم ۱۳۰۰ نفـر جان خـود را بر اثر گرمـازدگی از دسـت داده‌اند. ایـن نقـشه و داده‌های IPCC شرایـطی ترسـناک را برای بسیـاری از کشـورها، از جمله کشورهای خاورمیانه پیش‌بینی می‌کنند.
بااین‌حال اگرچه پس از توافق پاریس و در پی آن توافق امارات، خوشحالی از اتفاق‌نظر کشورها بر سر کاهش انتشار کربن و حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی مشهود بود، اما نشانه خاصی از اقدامات عملی دولت‌ها در کاهش قابل‌توجه اسـتفاده از سوخـت‌های فـسیلی بـه چـشم نمـی‌خورد. آن‌طـور که تهیه‌کننده این نقشه می‌گوید، اگر اقدامات عملی سرعت نگیرد، احتمالاً با سناریوهایی شدیدتر از آنچه این نقشه ترسیـم می‌کند روبه‌رو خواهیم بود: «امیدوارم گـفت‌وگوها درباره تغییر اقلیم ادامه پیدا کند و بـه مردم کمک کند تا بزرگی تأثیرات آن و چـرایی نگرانی دانشمندان از این موضوع را بهتر درک کنند.»
