گیلان در بحران

اخبار سبز کشاورزی؛ تالاب انزلی، نگین فیروزه‌ای شمال ایران، این روزها حال و روز خوشی ندارد. رسوبات ۵۰ ساله فاضلاب شهری، کشاورزی و صنعتی، نفس این تالاب را به شماره انداخته و عمق آن را از ۱۰ متر در سال‌های پیش از انقلاب، به کمتر از ۵۰ سانتی‌متر رسانده است.

در برخی نقاط، دیگر عمقی باقی نمانده و تالاب به باتلاقی متعفن تبدیل شده است. این وضعیت هشدارآمیز، نه تنها تالاب انزلی، بلکه کل اکوسیستم گیلان و سلامت مردم این منطقه را به خطر انداخته است.

رشت، شهری میان دو رودخانه آلوده

رشت، شهری که از دیرباز در میان دو رودخانه گوهررود و زرجوب متولد شد، امروز با بحران آلودگی این دو شریان حیاتی دست و پنجه نرم می‌کند. روزگاری، این دو رودخانه با بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب جاری، سفره نعمت را برای ماهیگیران، کشاورزان و دامداران گیلان می‌گشودند. اما اکنون، گوهررود و زرجوب به کانال‌هایی مملو از لجن و فاضلاب تبدیل شده‌اند.

ورود فاضلاب به تالاب انزلی

فاضلاب شهری، کشاورزی و صنعتی از طریق رودخانه‌های گوهررود و زرجوب، به رودخانه پیربازار و در نهایت به تالاب انزلی سرازیر می‌شود. پساب انسانی شهرهای رشت، خمام، صومعه‌سرا، ماسال، فومن و حدود ۷۰۰ روستا، به همراه پساب ۲۳۰ هزار هکتار شالیزار و مزرعه و پساب غلیظ شهرک صنعتی گیلان، همگی به تالاب انزلی وارد می‌شوند.

اثر تخریبی پساب صنعتی

اگرچه حجم پساب انسانی و کشاورزی ورودی به تالاب بیشتر است، اما پساب صنعتی به دلیل ماهیت سمی خود، اثر تخریبی بیشتری دارد. شهرک صنعتی رشت، با وجود حجم پساب ۱۵ هزار مترمکعبی، یک سوم آلودگی تالاب را به خود اختصاص داده است.

مرگ قریب‌الوقوع تالاب انزلی

عدم لایروبی تالاب و انباشت رسوبات، مرگ قریب‌الوقوع تالاب انزلی را رقم زده است. عمق تالاب که پیش از انقلاب بیش از ۱۰ متر بود، اکنون در برخی نقاط به صفر رسیده است. این وضعیت، نه تنها اکوسیستم تالاب را نابود کرده، بلکه امکان قایقرانی و بهره‌برداری از منابع آن را نیز از بین برده است.

خطر شیوع بیماری‌ها

انباشت ۵۰ ساله فاضلاب در تالاب انزلی، نگرانی‌های جدی را در مورد سلامت مردم منطقه ایجاد کرده است. استاندار گیلان هشدار داده است که با وزش هر نسیم، گرد و غبار آلوده به ویروس و میکروب در هوا پخش شده و بیماری‌های تنفسی را در منطقه شایع می‌کند. این در حالی است که سرانه تخت بیمارستانی در گیلان، از میانگین کشوری پایین‌تر است.

نابودی گونه‌های آبزی

بر اساس اعلام مرکز تحقیقات شیلات، از ۷۰ گونه آبزی موجود در تالاب انزلی، اکنون نیمی از آن‌ها نابود شده‌اند. این مسئله، نشان‌دهنده تخریب گسترده تنوع زیستی تالاب است.

راه‌حل چیست؟

استاندار گیلان، احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرهای رشت، صومعه‌سرا و انزلی را راهکار اصلی جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع می‌داند. برای این منظور، به حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است. همچنین، اصلاح اساسنامه شهرک صنعتی رشت برای احداث تصفیه‌خانه فاضلاب این شهرک ضروری است.

تالاب انزلی، به عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان، در معرض نابودی کامل قرار دارد. بی‌توجهی به این مسئله، نه تنها اکوسیستم گیلان را نابود می‌کند، بلکه سلامت مردم این منطقه را نیز به خطر می‌اندازد. لازم است هرچه سریع‌تر، اقدامات جدی برای احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و جلوگیری از ورود پساب‌های آلوده به تالاب انزلی انجام شود.