هر ۱۰ دقیقه یک مرگ؛ فاجعه خاموش آلودگی هوا در ایران
هر ۱۰ دقیقه یک ایرانی بر اثر آلودگی هوا جان میدهد. گزارش جدید نشان میدهد مرگومیر ناشی از آلودگی هوا در کشور به ۵۴ هزار نفر در سال رسیده است.
هر ۱۰ دقیقه، یک خانواده ایرانی داغدار میشود؛ بیصدا، بیخبر و فقط بهخاطر آلودگی هوایی که سالهاست هشدارهای آن نادیده گرفته شده است. آمارها نشان میدهد بحران آلودگی هوا اکنون نه یک «تهدید زیستمحیطی»، بلکه یک «فاجعه ملی» است که سالانه جان ۵۴ هزار نفر را میگیرد.
اخبار سبز کشاورزی؛ افزایش سهبرابری روزهای آلوده و ثبت ۵۴ هزار مرگ ناشی از آلودگی هوا در یک سال، تصویر واضحی از شدت بحران ارائه میکند.
عباس شاهسونی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، میگوید: «در جهان هر ۱۳ دقیقه یک نفر به دلیل آلودگی هوا جان میدهد، اما این رقم در ایران به مرگ یک نفر در هر ۱۰ دقیقه رسیده است.» به گفته او، آلودگی هوا—چه مستقیم و چه از طریق بیماریهای تشدیدشده—بهتنهایی عامل مرگ دهها هزار ایرانی بوده است.
ایران؛ در جمع ۲۰ کشور آلوده جهان
آلودگی هوا دومین علت مرگ در جهان شناخته میشود و سالانه ۷.۹ میلیون مرگ به آن نسبت داده میشود. ایران نیز طبق شاخصهای جهانی کیفیت هوا، در میان ۲۰ کشور آلوده دنیا قرار دارد. بررسی کیفیت هوای تهران در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال قبل، تغییرات نگرانکنندهای را نشان میدهد:
• کاهش روزهای «قابل قبول»
• افزایش ۴۰ درصدی روزهای «ناسالم برای گروههای حساس»
• سه برابر شدن روزهای «ناسالم برای همه گروهها»
۵۴ هزار مرگ در یک سال؛ روندی رو به افزایش
شاهسونی با اشاره به رشد سهبرابری روزهای ناسالم در سال جاری میگوید: «آلودگی هوا اکنون جزو پنج علت اصلی مرگومیر در ایران است.» طبق گزارش مؤسسه بار بیماریها، بهازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، ۸۶ مرگ ناشی از آلودگی هوا ثبت شده؛ آماری که از میانگین جهانی بالاتر است.
آلودگی هوا؛ سهم هر بخش در مرگومیر
سؤال مهم این است: ۵۴ هزار مرگ بیشتر مربوط به کدام منابع آلودگی است؟
پاسخ براساس دادههای رسمی:
• ۸۰۲ مرگ ناشی از آلودگی هوای داخل منازل
• ۲,۹۹۶ مرگ مرتبط با آلایندگی صنایع
• ۶,۱۵۲ مرگ ناشی از تولید انرژی و نیروگاهها
• ۴,۳۳۴ مرگ ناشی از منابع انسانساز و ذرات معلق
• ۲,۰۳۳ مرگ ناشی از فعالیتهای کشاورزی
کدام بیماریها بیشترین قربانی را میدهند؟
آلودگی هوا فقط یک عامل آلاینده نیست؛ بلکه ماشهای برای بیماریهای مرگبار است:
• ۲۸ درصد از مرگهای ناشی از سکته مغزی
• ۲۰ درصد از مرگهای مرتبط با دیابت
• ۳۰ درصد از مرگهای بیماریهای ایسکمیک قلبی
• ۴۵ درصد از مرگهای COPD (بیماریهای انسدادی مزمن ریه)
• ۲۴ درصد از مرگهای ناشی از سرطان ریه
• ۲۳ درصد از عفونتهای دستگاه تنفسی تحتانی
هزینه جهانی آلودگی هوا: ۸.۱ تریلیون دلار
طبق گزارش بانک جهانی، خسارتهای اقتصادی آلودگی هوا در جهان به رقم حیرتانگیز ۸.۱ تریلیون دلار رسیده است. دادهها میگویند:
• هر ۱۳ دقیقه یک مرگ در جهان
• یک مرگ از هر ۸ مرگ جهانی، ناشی از آلودگی هوا
بازار داغ دستگاههای غیراستاندارد تصفیه هوا
بحران آلودگی هوا بازار فروش دستگاههای تصفیه را داغ کرده اما شاهسونی هشدار میدهد بسیاری از دستگاههای موجود، نهتنها کمکی نمیکنند، بلکه خودشان باعث حساسیت و بیماریهای تنفسی میشوند.
وی تأکید میکند دستگاه تصفیه باید:
• مجهز به فیلتر هپا و کربن فعال باشد
• از فناوریهای تولیدکننده اُزون، یون یا پلاسمای سرد استفاده نکند
• تناسب ظرفیت با متراژ محیط داشته باشد
نقش تغذیه و سبک زندگی در روزهای آلوده
به گفته این متخصص، نوشیدن آب فراوان و مصرف میوه و سبزیجات تازه به دفع بهتر آلایندهها کمک میکند و نقش مهمی در کاهش اثرات آلودگی هوا دارد.
معاینه فنی؛ ضرورتی فراموششده در کنترل آلودگی
خودروها همچنان یکی از مهمترین منابع تولید آلودگی هستند. شاهسونی میگوید: «خودروهای سواری، موتورسیکلتها و بهخصوص اتوبوسها و مینیبوسها باید حتماً معاینه فنی معتبر داشته باشند. بسیاری از خودروها فاقد معاینه فنیاند و این موضوع نقش قابل توجهی در آلودگی کلانشهرها دارد.»
