نگین نقش‌جهان زیر چرخ‌های پروتکل‌های دیپلماتیک
عبور خودروهای طالبان از میدان نقش‌جهان
عبور خودروهای طالبان از میدان نقش‌جهان، قلب تاریخی اصفهان، زنگ خطر را برای حفظ این اثر ثبت جهانی به صدا درآورد. سکوت مسئولان چه معنایی دارد؟
در روزگاری که اصفهان خود را برای عنوان «پایتخت گردشگری شهرهای آسیایی در سال ۲۰۲۵» آماده می‌کند و از مسئولانش انتظار می‌رود بیش از هر زمان دیگری پاسدار میراث جهانی باشند، اتفاقی تلخ و تأسف‌برانگیز در میدان نقش‌جهان، قلب تپنده تاریخ و هنر ایران، رخ داد.
اخبار سبز کشاورزی؛ عبور خودروهای هیئت طالبان از حریم ممنوعه این میدان تاریخی، نه تنها نقض آشکار قوانین حفاظتی یونسکو بود، بلکه سؤالی جدی را در افکار عمومی مطرح کرد: چه کسی دروازه‌های این گنجینه بی‌بدیل را به روی خودروهای دیپلمات‌ها گشود؟
یک بدعت خطرناک در عرصه جهانی
پنجشنبه یکم خرداد، «هدایت‌الله بدری»، سرپرست وزارت معادن و نفت طالبان، به همراه هیئتی وارد اصفهان شد. اما آنچه این سفر را به یک بدعت خطرناک تبدیل کرد، ورود مستقیم خودروهای این هیئت به عرصه ثبت جهانی میدان نقش‌جهان بود.
بر اساس صریح‌ترین مقررات حفاظتی یونسکو و نظام‌نامه پایگاه‌های جهانی، تردد هرگونه وسیله نقلیه موتوری در این حریم اکیداً ممنوع است.
این در حالی است که پیشتر، «مهدی جمالی‌نژاد»، استاندار اصفهان، توسعه گردشگری را اولویت اول استان عنوان کرده بود. آیا توسعه گردشگری با زیر پا گذاشتن بدیهی‌ترین اصول حفاظت میراث فرهنگی همخوانی دارد؟
سکوت معنی‌دار و تبعات جبران‌ناپذیر
میدان نقش‌جهان، به عنوان یکی از حساس‌ترین نقاط شهری، در برابر مخاطراتی چون فرونشست زمین و لرزش ناشی از عبور خودروها به شدت آسیب‌پذیر است. عبور خودروهای طالبان از میدان نقش‌جهان، نه تنها حریم فیزیکی این میراث را جریحه‌دار کرد، بلکه قبح ممنوعیت ورود وسایل نقلیه را در اذهان عمومی شکست.
شگفت‌آورتر اینکه تاکنون هیچ واکنش رسمی و شفافی از سوی «امیر کرم‌زاده»، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان، یا مدیر پایگاه جهانی نقش‌جهان ارائه نشده است. آیا این سکوت به معنای تأیید این اقدام خطرناک است؟
میراث در برابر دیپلماسی: کدام یک ارجح است؟
پرسش مهمی که حالا از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور باید پرسید این است: آیا سیاست‌های حفاظتی و خطوط قرمز پایگاه‌های جهانی در برابر مناسبات سیاسی یا پروتکل‌های دیپلماتیک رنگ می‌بازند؟
اگر امروز به بهانه پذیرایی از یک هیئت خارجی، حصار قانونی نقش‌جهان شکسته شود، فردا چه تضمینی وجود دارد که این تردد خودروها به یک عرف و رویه عادی تبدیل نشود؟
میدان نقش‌جهان صرفاً یک بنای تاریخی نیست؛ سند هویتی و اعتبار فرهنگی ملت ایران در نظام جهانی میراث بشری است. عبور خودروهای طالبان از میدان نقش‌جهان، حتی اگر تنها یک بار و با پوشش امنیتی و تشریفاتی باشد، در چشم نهادهای بین‌المللی میراث‌فرهنگی یک خطای فاحش مدیریتی محسوب می‌شود که می‌تواند به ارزیابی مجدد پرونده ثبت جهانی آن دامن بزند.
در چنین وضعیتی، نه تنها ارزش نمادین این میراث در خطر است، بلکه زیرساخت گردشگری شهر اصفهان نیز ضربه‌ای جبران‌ناپذیر خواهد خورد.
فاجعه‌ای که باید پاسخگو داشت
این بدعت نگران‌کننده، افکار عمومی و فعالان حوزه میراث را به شدت آزرده کرده است. جامعه تخصصی میراث‌فرهنگی، خواستار برخورد شفاف و مسئولانه با مدیرانی است که از این ورود بی‌ضابطه خبر داشته‌اند یا با بی‌تفاوتی، آن را تسهیل کرده‌اند.
میدان نقش‌جهان امانت یک ملت است؛ مسئولان محلی حق ندارند با سهل‌انگاری یا مماشات سیاسی، این سرمایه بی‌بدیل را به مخاطره بیندازند.
وزارت میراث‌فرهنگی، شورای‌عالی میراث، نهاد ریاست‌جمهوری و حتی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، باید به این فاجعه مدیریتی پاسخ دهند: چه کسی چراغ سبز عبور خودروها را به دل تاریخ روشن کرد؟
