مالیات بر ارزش افزوده؛ تیغ دو لبه بر پیکر اقتصاد و سفره مردم

در شرایطی که تورم و هزینه‌های کمرشکن، نفس مردم را به شماره انداخته، تصمیمات مالیاتی چه تأثیری بر سفره‌های ما دارد؟

اخبار سبز کشاورزی؛ در بسیاری از کشورهای دنیا، مالیات منبع درآمدی برای دولت و ابزاری برای تأمین رفاه و خدمات به مردم است. اما متأسفانه، در کشور ما این روند گاهی نتیجه‌ای معکوس به دنبال دارد.

در حالی که تولیدکننده، مصرف‌کننده و عرضه‌کننده کالاها با چالش‌های بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کنند، سیاست‌های افزایش مالیات می‌تواند نمکی بر زخم مردم بپاشد.

رد لایحه کاهش مالیات: آغاز موجی جدید از فشار؟

در جلسه‌ای علنی که در روز یکشنبه ۱۸ خرداد سال جاری برگزار شد، نمایندگان مجلس با ۱۵۴ رأی مخالف در برابر ۹۰ رأی موافق، کلیات لایحه دو فوریتی دولت برای کاهش مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی را از ۱۰ درصد به یک درصد رد کردند. این تصمیم، نگرانی‌های جدی‌ای را برای آینده اقتصاد کشور و معیشت مردم به وجود آورده است.

پیامدهای افزایش مالیات بر ارزش افزوده: از بازار تا سفره مردم

رد این لایحه می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد:

• افزایش فشار اقتصادی بر مردم: این تصمیم به طور مستقیم بر آحاد مردم، به ویژه اقشار آسیب‌پذیر، فشار اقتصادی مضاعفی وارد می‌کند.
• اختلال در تأمین کالاها: افزایش مالیات ممکن است به اختلال در روند تأمین کالاهای اساسی و در نهایت، تشدید بحران‌های اقتصادی و نارضایتی عمومی منجر شود.

نوری قزلچه، وزیر کشاورزی، در دفاع از این طرح به صراحت اعلام کرد که با رد این لایحه، کالاها بین ۳ تا ۱۰ درصد افزایش قیمت خواهند داشت. او همچنین اشاره کرد که از ابتدای سال جاری تاکنون، دولت اجازه افزایش مالیات بر ارزش افزوده کالاها را نداده است.

به گفته او، اگر این لایحه رد شود، واردکنندگانی که پیش از این مالیات بر ارزش افزوده یک درصد را پرداخت می‌کردند، اکنون باید ۱۰ درصد بپردازند که خود موجب افزایش قیمت‌ها خواهد شد.

بحث دو سر برد؟ دیدگاه‌های متفاوت درباره مالیات بر ارزش افزوده

محمد مهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، در این باره گفت: "کاهش مالیات بر ارزش افزوده ممکن است به کنترل قیمت‌ها کمک کند، اما این اقدام موجب کاهش درآمدهای دولت می‌شود." وی افزود: "تصویب این لایحه ۶۵ هزار میلیارد تومان به درآمدهای دولت آسیب می‌زند."

از سوی دیگر، مقصود عطایی، عضو کمیسیون بیمه و مالیات اتاق اصناف ایران، در پایگاه اطلاع‌رسانی این اتاق، وضعیت بازار را "کساد" توصیف کرد و گفت: "دریافت مالیات بر ارزش افزوده از مشتری دشوار است؛ قدرت خرید مردم کم است و بنابراین اصناف مجبورند این مالیات را از جیب خود بپردازند."

عطایی تأکید کرد که در بسیاری از کشورهای دیگر، اخذ این مالیات در کنار خدمات حمایتی دولت از اصناف است، اما در کشور ما فقط وجه مطالبه آن باقی مانده است.

از واردات تا تولید داخلی: دامن زدن به بحران‌های اقتصادی

واقعیت این است که رشد شتابان کالاهای وارداتی از قبیل تجهیزات پزشکی، دارو و نهاده‌های کشاورزی، بیش از آنکه ناشی از نوسانات دلاری باشد، بازتاب کاهش ارزش ریال در محاسبات داخلی است.

افزایش مالیات می‌تواند به کاهش تمایل به واردات و اختلال در بازار منجر شود که در نهایت به بحران‌های اقتصادی داخلی دامن می‌زند.

این موضوع همچنین فشار هزینه‌های مضاعف بر نهاده‌ها، دامداران و کشاورزان وارد می‌کند که نتیجه نهایی آن می‌تواند رشد بیکاری و رکود در بخش تولید باشد.

انتخاب سخت دولت؛ معیشت مردم یا ترازنامه مالی؟

به نظر می‌رسد دولت بر سر دوراهی انتخاب رفاه و معیشت مردم و ترازنامه مالی خود و کسری بودجه قرار گرفته است. با توجه به رد این لایحه، اینگونه به نظر می‌رسد که دولت، دومی را انتخاب کرده و اهمیتی به سفره مردم نداده است که جای بسی تأسف دارد.