سالمندان و امنیت پایین اقتصادی

به گزارش اخبار سبز کشاورزی، بحران‌های موازی با یکدیگر در کشور در جریان است؛ از بحران آب گرفته تا آلودگی هوا. این بار کارشناسان می‌گویند وضعیت فعلی بحرانی نیست، اما می‌تواند در آینده‌ای نزدیک، بحرانی شود. موضوع مورد نظر آنها وضعیت سالمندی در ایران است.

آنطور که پیش‌تر مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داد، ایران تا سه دهه دیگر با افزایش نسبت سالمندان با بحران سالمندی جمعیت مواجه خواهد شد. به عبارتی زنگ هشدار به صدا درآمده و ایران فقط در چند قدمی این بحران قرار گرفته است. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۳۰، یک سوم جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند. جمعیتی که نظام سلامت، بیمه و… باید برای آن آماده باشند. به‌ویژه آنکه تغییر سبک زندگی مردم، چالش‌هایی در حوزه سالمندی ایجاد کرده است.

نکته مهمی که روند جمعیتی ایران طی می‌کند، این است که تغییر در نرخ باروری هیچ تاثیری در تعداد سالمندان ندارد. به عبارت ساده‌تر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با مسئله سالمندی باید آماده باشند که با حدود ۳۰ میلیون سالمند مواجه شود، چه ازدواج و فرزندآوری زیاد شود، چه نشود!

در بررسی پرونده سالمندی در ایران، یکی از موضوعاتی که باید به آن توجه داشت، زنانه شدن آن است. زنانه‌شدن سالمندی در کشور خود می‌تواند چالش‌های بیشتری پیش روی نظام تامین اجتماعی و بهداشتی کشور بگذارد. دلیل آن هم روشن است. بسیاری از زنان در دوره جوانی خود فرصت حضور در بازار کار و یا بیمه کردن خود را ندارند.

نرخ مشارکت اقتصادی آنها نسبت به مردان به مراتب کمتر است. وضعیتی که در دوره سالمندی آنها را با مشکلات تامین هزینه‌های زندگی مواجه می‌کند.

بررسی آمارهای منتشر شده از سوی سازمان‌ها و نهادهای دولتی نشان می‌دهد که سرعت افزایش زنان سالمند بیشتر از مردان سالمند است. بر اساس گزارش این مرکز، از سال ۱۳۹۵ تعداد زنان سالمند از مردان سالمند جلو زد. پیش‌تر دبیرخانه شورای ملی سالمندان در گزارشی به وضعیت زنان سالمند در ایران پرداخت.

در این گزارش آمده که شیوع تنهازیستی زنان سالمند در یک دهه اخیر از ۱۳ به ۲۳ درصد و برای مردان سالمند از ۳ به ۱۸۱ درصد افزایش داشته است. وضعیت زندگی و معیشت سالمندان زن از سالمندان مرد نامناسب‌تر است.

بازوی پژوهشی مجلس در گزارش خود با بررسی چالش‌های سالخوردگی جمعیت کشور به بعد اقتصادی آن هم اشاره کرده است. در این گزارش آمده که بحث سالخوردگی جمعیت، افزایش هزینه‌های بهداشتی و سلامت مرتبط با سالمندان را مطرح می‌کند. با توجه به تعداد سالمندان در آینده ایران، برآورد شده که تا سال ۱۴۳۰ هزینه‌های بخش سلامت باید ۲.۵ برابر شود. مرکز پژوهش‌ها نوشته است که در نظام سیاست‌های اجتماعی رفاه، دو مقوله «چتر حمایتی» و «تور ایمنی اجتماعی» اهمیت زیادی دارند.

اما این دو به چه معنا هستند؟ چتر حمایتی به معنای ارائه خدمات اجتماعی و شهروندی یکسان به همه مردم است؛ چه فقیر باشد و چه ثروتمند. اما تور ایمنی گروه‌هایی که وضعیت آسیب‌پذیر و بحرانی دارند را شامل می‌شود.