بازار ایران پوشیده از پارچه‌های خارجی؛ توازن به نفع واردات
بازار پارچه ایران با رشد ۹۶۰ میلیون دلاری واردات در سال گذشته، به شدت تحت تأثیر پارچه‌های خارجی قرار گرفته است.
پارچه آخرین حلقه از زنجیره تولید منسوجات است؛ کالایی که خود ماده اولیه تولید محصولاتی چون پوشاک، مبلمان و سایر لوازم نساجی محسوب می‌شود. این حلقه پایانی، به دو نوع طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌گردد و ماده اولیه آن نخ است که از الیاف طبیعی مانند پنبه یا الیاف مصنوعی همچون پلی‌استر تولید می‌شود.
اخبار سبز کشاورزی؛ در سال گذشته، واردات پارچه رشدی قابل توجه داشته و به رقم ۹۶۰ میلیون دلار رسیده است. کارشناسان اقتصادی از خود می‌پرسند این افزایش واردات با چه توجیهی انجام شده است؟
آنان یادآور می‌شوند که اگرچه واردات پارچه ممنوع نیست و برخلاف پوشاک، کالای قاچاق محسوب نمی‌شود، اما توجیه مشخصی برای تداوم این میزان واردات وجود ندارد.
کیفیت و تنوع؛ دلایل استقبال از پارچه خارجی
مصرف‌کنندگان داخلی معتقدند پارچه‌های تولید داخل از نظر کیفیت، تنوع رنگ و طرح جذابیت چندانی ندارند؛ از همین‌رو بازار به محصولات خارجی گرایش یافته است. در مقابل، تولیدکنندگان نساجی می‌گویند فناوری تولید پارچه در کشور روزآمد نیست و همین عامل سبب شده استقبال از تولیدات ایرانی کاهش یافته و بسیاری از کارخانه‌ها از چرخه رقابت خارج شوند.
این عقب‌ماندگی به ضعف در واردات ماشین‌آلات صنعتی نو بازمی‌گردد. در حالی که میزان واردات پارچه به‌عنوان محصول نهایی در ایران به حدود ۹۶۰ میلیون دلار رسیده، واردات تجهیزات و ماشین‌آلات فقط ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
مقام‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت اما می‌گویند که از ابتدای امسال «بسته سیاستی جدیدی» برای صنعت نساجی و واردات پارچه تدوین شده که هدف آن ایجاد توازن میان تولید و واردات است.
بی‌توجهی به نوسازی نساجی و پیامدهای آن
با وجود سیاست‌های جدید، هنوز این پرسش پابرجاست که چرا توجه کافی به به‌روزرسانی صنعت نساجی کشور نمی‌شود؟ سختی تولید و نبود تسهیلات مناسب، بسیاری از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران این حوزه را از صنعت نساجی دور کرده است.
در صورتی که اگر شرایط تولید پارچه در کشور بهبود یابد، می‌تواند زمینه رشد صنایع بالادستی مانند کشاورزی (تأمین پنبه) و پتروشیمی (تولید الیاف مصنوعی) را نیز تقویت کند و گردش سرمایه در این زنجیره را افزایش دهد.
گرانی مواد اولیه و شکاف رقابت‌پذیری
کارشناسان اذعان دارند که هرچند توان عملیاتی برای تولید پارچه مطابق سلیقه بازار ایران هنوز شکل نگرفته است، اما توان فنی و علمی لازم برای تولید این کالا در کشور موجود است؛ به‌شرط آنکه ماشین‌آلات صنعت نساجی نوسازی شوند.
افزون بر این، در بورس کالا مواد اولیه تولید نخ‌های مصنوعی مانند پلی‌استر بسیار گران‌تر از قیمت جهانی آن عرضه می‌شود. نتیجه آنکه برخی تولیدکنندگان نخ ترجیح می‌دهند مواد اولیه را از خارج وارد کنند تا از تولید داخلی به قیمت بالا استفاده نکنند.
اصلاح سیاست‌های وارداتی؛ ضرورت فوری
در مجموع باید گفت سیاست‌های دولتی در زمینه واردات پارچه و حمایت از تولید داخلی نیازمند بازنگری جدی است. دولت باید توجه ویژه‌ای به نوسازی ماشین‌آلات و تشویق سرمایه‌گذاران برای حضور مجدد در صنعت نساجی داشته باشد.
گرچه وزارت صمت اعلام کرده است که میزان ارز تخصیصی به واردات نخ و پارچه کاهش محسوسی یافته، اما بخش زیادی از این واردات از مسیر قانون ته‌لنجی و دریانوردی انجام می‌شود؛ مسیری که بسیاری از سیاست‌های رسمی را بی‌اثر کرده است.
اگر صنعت نساجی ایران روزآمد شود، ماشین‌آلات نوسازی گردد و تسهیلات کافی برای جذب فعالان اقتصادی در این حوزه فراهم شود، قیمت تمام‌شده پارچه ایرانی با نمونه‌های خارجی قابل رقابت خواهد بود. در نتیجه مصرف‌کننده داخلی نیز به استفاده از تولید ملی ترغیب شده و واردات پارچه به‌صورت طبیعی کاهش می‌یابد.
