بحران دوگانه کشاورزی ایران؛ تنگنای بوم‌شناختی و ضعف‌های مدیریتی (تحلیل اسکندر زند)
کشاورزی ایران در تنگنای بوم‌شناختی و مدیریتی. بررسی پیامدهای خشک شدن منابع آبی، فرسایش خاک، ناپایداری سیاست‌گذاری‌ها و تأثیر آن بر امنیت غذایی
تحلیل جامع اسکندر زند درباره کشاورزی ایران در تنگنای بوم‌شناختی و مدیریتی. بررسی پیامدهای خشک شدن منابع آبی، فرسایش خاک، ناپایداری سیاست‌گذاری‌ها و تأثیر آن بر امنیت غذایی و معیشت کشاورزان. ضرورت بازنگری فوری برای دستیابی به تولید پایدار.
اخبار سبز کشاورزی؛ بخش کشاورزی در هر کشوری نه‌تنها زیربنای امنیت غذایی و استقلال اقتصادی است، بلکه ریشه در فرهنگ، معیشت و تداوم حیات اجتماعی دارد.
در ایران، کشاورزی از دیرباز شالوده تمدن و استقرار جوامع انسانی بوده است؛ اما امروز این بخش حیاتی بیش از هر زمان دیگری در معرض فشارهای توأمان طبیعی و انسانی قرار گرفته است.
بحران بوم‌شناختی: فرسایش سرمایه‌های طبیعی
در یک‌سو، کاهش منابع آبی، فرسایش و تخریب خاک، و پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از ضعف سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری ناپایدار، چهره کشاورزی را خسته و فرسوده کرده است.
خشک شدن سفره‌های زیرزمینی، شور شدن خاک‌ها، و افت تولید در بسیاری از مناطق حاصلخیز کشور، نشانه‌های آشکاری از بحران بوم‌شناختی در بخش کشاورزی هستند؛ بحرانی که نه‌تنها امنیت غذایی را تهدید می‌کند، بلکه به مهاجرت روستاییان، کاهش اشتغال و از دست رفتن تنوع زیستی نیز دامن می‌زند.
چالش‌های مدیریتی: ناپایداری در سیاست‌گذاری‌ها
در سوی دیگر، ناپایداری در سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت‌های مقطعی سال‌های اخیر بر این وضعیت دشوار افزوده است. تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت، تغییرات مکرر در برنامه‌ها، ضعف در نظام‌های حمایتی و ناهماهنگی میان نهادهای مسئول، موجب برهم خوردن توازن میان تولید، معیشت و پایداری اقتصادی کشاورزان شده است.
در نتیجه، بخش قابل توجهی از تولیدکنندگان کشاورزی، که ستون فقرات امنیت غذایی کشور را تشکیل می‌دهند، با کاهش درآمد، بدهی، و احساس بی‌ثباتی مواجه‌اند.
نقطه سرنوشت‌ساز: ترکیب بحران‌ها
ترکیب این دو چالش ــ یعنی بحران بوم‌شناختی از یک سو و ضعف مدیریتی از سوی دیگر ــ کشاورزی ایران را در نقطه‌ای حساس و سرنوشت‌ساز قرار داده است.
امروز بسیاری از کارشناسان و دغدغه‌مندان این عرصه، با نگرانی و اندوه، شاهد فرسایش سرمایه‌های طبیعی، انسانی و اجتماعی در بخش کشاورزی‌اند. این نگرانی نه از سر بدبینی، بلکه از دل عشق و تعهد به آینده این سرزمین برمی‌خیزد.
ضرورت اصلاح و حرکت به سوی پایداری
اکنون بیش از هر زمان، ضرورت دارد که بازنگری در شیوه‌های مدیریت منابع، بازتعریف نقش کشاورزی در اقتصاد ملی، و حرکت به سوی نظام‌های تولید پایدار و هوشمند در دستور کار قرار گیرد.
کشاورزی ایران، اگر با دانش و تدبیر هدایت شود، هنوز توانایی آن را دارد که بار دیگر نقش خود را در پایداری سرزمین و امنیت غذایی ایفا کند.
بیشتر بخوانید:مروری بر برنامه اقدام ملی «امنیت مزرعه‌ای، امنیت ملی است» ایالات متحده آمریکا
