سقوط واردات شکر؛ زنگ خطری که از کارخانهها به دولت رسید، اما شنیده نشد+نامه
کاهش شدید واردات شکر خام، صدای هشدار کارخانههای تصفیهای را بلند کرده است؛ اگر سیاستهای فعلی اصلاح نشود، ایران در ماههای پایانی سال با بحران کمبود شکر روبهرو میشود.
آمار رسمی واردات شکر و نامههای پیدرپی فعالان صنعت، یک پیام مشترک دارد: اختلال در سیاست واردات شکر خام، کارخانههای تصفیهای را به خاموشی کشانده است و کشور را به سمت کمبود شکر در ماههای پایانی سال سوق میدهد.
اخبار سبز کشاورزی؛ مهندس مریم قوام معنوی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تصفیهکنندگان شکر خام و مدیرعامل تعاونی تأمین نیاز قند و شکر ایران، با استناد به دادههای گمرک هشدار داد: اگر مسیر فعلی اصلاح نشود، «ماههای ۱۱ و ۱۲» به نقطه بحران تبدیل خواهد شد.
واردات شکر به روایت آمار رسمی؛ عددهایی که هشدار را تأیید میکنند
بر اساس اسناد گمرکی و فایلهای آماری ارائهشده، تصویر واردات شکر در سال جاری نگرانکننده است:
- مصرف سالانه کشور: حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن
- نیاز وارداتی کشور: بهطور متوسط نزدیک به یک میلیون تن در سال
- واردات سال گذشته: ۱ میلیون و ۹۶ هزار تن
- واردات ۸ ماهه امسال: حدود ۴۵۳ هزار تن
این یعنی در حالی که بیش از دو سوم سال سپری شده، کمتر از نصف نیاز وارداتی سالانه تأمین شده است؛ شکافی که به گفته فعالان صنعت، با تولید داخلی قابل جبران نیست.
روایت صنعت از دل آمار
خانم قوام معنوی در مصاحبهای با خبرنگار ما، صراحتاً به همین ارقام اشاره کرد:«ما سالیانه طبق آمار دهساله، حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن مصرف شکر داریم. همیشه حدود یک میلیون تن واردات داریم. پارسال یک میلیون و ۹۶ هزار تن وارد شد، اما امسال طبق آمار هشتماهه گمرک، فقط حدود ۴۵۳ هزار تن وارد شده و این اختلاف، بسیار جدی است.»
او تأکید کرد که این کاهش عددی صرفاً یک داده آماری نیست، بلکه مستقیماً به تعطیلی کارخانهها منجر شده است.
چرا کاهش واردات، اول به خاموشی کارخانهها منجر شد؟
نقطه کانونی اعتراض انجمن صنفی تصفیهکنندگان شکر خام این است که:
- تنها ماده اولیه کارخانههای تصفیهای، شکر خام وارداتی است؛
- برخلاف کارخانههای چغندری، این واحدها امکان جایگزینی مواد اولیه ندارند؛
- کارگران این صنعت، دائمی هستند و توقف تولید، تبعات اجتماعی دارد.
خانم قوام معنوی میگوید:«واردات شکر خام باید مخصوص کارخانههای تصفیهای باشد و ما بارها این موضوع را به وزارت جهاد منعکس کردهایم، اما متأسفانه تا امروز کسی این توصیهها را جدی نگرفته است.»
از بازار متشکل تا تالار دوم؛ تصمیمهایی بدون مهندسی
مطابق توضیحات مطرحشده در نامهها و مصاحبه، انتقال ناگهانی شکر به بازار متشکل و زمزمه انتقال به تالار دوم، ضربه دوم را وارد کرده است:
- تجار، شکر را نگه داشتند و به کارخانهها نفروختند؛
- کارخانههای تصفیهای برای تأمین مواد اولیه ناکام ماندند؛
- نتیجه: خاموشی برخی واحدها از بهمن ۱۴۰۳ تا اردیبهشت ۱۴۰۴.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تصفیهکنندگان شکر خام هشدار داد: اگر شکر در ماههای پایانی سال به تالار دوم منتقل شود، «هم شکر داخلی و هم شکر تصفیهشده احتکار میشود» و بازار دچار شوک خواهد شد.
مالیات ۱۰ درصدی؛ فشار مضاعف بر مصرفکننده
در کنار بحران واردات، افزایش مالیات ارزش افزوده قند و شکر از ۱ درصد به ۱۰ درصد نیز در مکاتبات رسمی مورد اعتراض قرار گرفته است.
به گفته دبیر این انجمن:«شکر کالای اساسی است. در بسیاری از کشورها، مواد غذایی مالیات ارزش افزوده ندارند. این ۱۰ درصد مستقیم از جیب مصرفکننده پرداخت میشود.»
هشدار صریح: بحران در ماههای ۱۱ و ۱۲
جمعبندی آمار واردات، وضعیت کارخانهها و تصمیمهای قیمتی، انجمن را به یک پیشبینی روشن رسانده است و خانم معنوی در این رابطه اظهار کرد :« بهصراحت میگویم اگر سیاستها اصلاح نشود، در ماههای ۱۱ و ۱۲ کشور دچار مشکل شکر میشود.»
این هشدار، نه گمانهزنی، بلکه نتیجه مستقیم افت واردات از ۱.۰۹۶ میلیون تن به ۴۵۳ هزار تن است.
راهکار چیست؟ (مطالبه مشخص صنعت)
نامهها و مصاحبه، صرفاً هشدار نیست؛ درخواستها شفافاند:
- تخصیص سهمیه مشخص واردات شکر خام به کارخانههای تصفیهای
- پرهیز از تغییرات قیمتی و سازوکاری در ماههای حساس پایان سال
- بازنگری در مالیات ارزش افزوده شکر
- اجرای عملی دستورهایی که در مکاتبات رسمی صادر شدهاند.
بلاتکلیفی تعاونی تأمین نیاز قند و شکر در افزایش سقف ارزی با وجود مصوبات رسمی
مدیرعامل تعاونی تأمین نیاز کارخانجات قند و شکر ایران با انتقاد از اجرا نشدن مصوبات ستاد تنظیم بازار، از بیتوجهی دستگاههای مسئول به افزایش سقف ارزی این تعاونی خبر داد و گفت: با وجود نامهها و دستورات صریح نهادهای مختلف، تاکنون اقدامی عملی برای حل این مشکل انجام نشده است.
مدیرعامل تعاونی تأمین نیاز کارخانجات قند و شکر ایران با اشاره به مشکلات ایجادشده برای این تعاونی اعلام کرد: از بهمنماه سال گذشته و بهطور جدی از اردیبهشتماه امسال، پیگیریهای مستمری از طریق ریاست جمهوری، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت و کارگروه ستاد تنظیم بازار انجام دادهایم، اما متأسفانه مصوبات صادرشده به مرحله اجرا نرسیده است.
وی با تأکید بر این که درخواست اصلی تعاونی افزایش سقف ارزی و سهمیه واردات است، افزود: این تعاونی بهعنوان تنها تعاونی فعال در این حوزه، دارای ۱۱ کارخانه تصفیهای عضو است که ماده اولیه آنها شکر خام بوده و استمرار تولید این واحدها مستقیماً به واردات شکر خام وابسته است.
به گفته وی، در حالی که نیاز واقعی کشور و ظرفیت تولید کارخانههای عضو کاملاً مشخص است، به تعاونی اعلام شده به دلیل انجام نشدن واردات در گذشته، سقف ارزی آن پایین تعیین شده؛ این در شرایطی است که به گفته مدیرعامل تعاونی، دستگاههایی از جمله ریاست جمهوری، وزارت تعاون، سازمان صنعت، معدن و تجارت و سازمان حمایت طی مکاتبات رسمی، دستور افزایش سقف ارزی تعاونی تأمین نیاز قند و شکر را صادر کردهاند.
مدیرعامل این تعاونی با اشاره به آخرین پیگیریها تصریح کرد: آخرین نامه ارسالی از دفتر دکتر فتحی به دفتر آقای نجاتی، حاکی از ضرورت طرح فوری این موضوع در کارگروه ستاد تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی برای تصمیمگیری نهایی بوده است؛ پس از آن، آقای نجاتی نامهای به آقای دکتر فتحی نوشت و درخواست کرد این موضوع را سریعاً به کارگروه ستاد تنظیم بازار ارجاع دهد و دو مرتبه نیز پیروگیری انجام داد، اما این موضوع همچنان در کارتابل آقای دکتر فتحی بلاتکلیف مانده است.
پرسش پایانی
وقتی آمار گمرک کاهش واردات را تأیید میکند، وقتی کارخانهها یکییکی خاموش میشوند، و وقتی هشدارها ماهها قبل داده شده است، اگر در زمستان شکر کم شد، پاسخ با کدام نهاد خواهد بود؟
