پدر کاریز ایران خاموش شد؛ جواد صفینژاد در ۹۶ سالگی درگذشت
جواد صفینژاد، انسانشناس، جغرافیدان و پدر کاریز ایران در ۹۶ سالگی درگذشت؛ مروری بر زندگی، آثار و میراث علمی این چهره ماندگار.
جامعه علمی و فرهنگی ایران یکی از چهرههای ماندگار خود را از دست داد؛ جواد صفینژاد، انسانشناس، جغرافیدان برجسته و پدر مطالعات قنات ایران، در ۹۶ سالگی چشم از جهان فروبست.
درگذشت جواد صفینژاد؛ وداع با یک عمر دانش و پژوهش
اخبار سبز کشاورزی؛ دکتر جواد صفینژاد، استاد بازنشسته گروه انسانشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دار فانی را وداع گفت.
او از شناختهشدهترین پژوهشگران ایران در حوزه انسانشناسی، جغرافیای انسانی و مطالعات اقوام و عشایر بهشمار میرفت و نامش با پژوهشهای بنیادین درباره قنات و زیستبومهای انسانی ایران گره خورده است.
پدر کاریز ایران؛ میراثی ماندگار در مطالعات قنات
جواد صفینژاد به دلیل پژوهشهای عمیق و ماندگارش درباره قناتها، بهعنوان «پدر کاریز ایران» شناخته میشود. اثر شاخص او با عنوان «کاریز در ایران و شیوههای سنتی بهرهگیری از آن»، جایگاه نخست دهمین دوره جشنواره بینالمللی فارابی را از آن خود کرد و همچنین بهعنوان کتاب سال ایران برگزیده شد؛ افتخاری که جایگاه علمی او را در سطح ملی و بینالمللی تثبیت کرد.
تخصص در انسانشناسی عشایر ایران
جواد صفینژاد پژوهشهای گستردهای درباره اقوام و عشایر ایرانی انجام داد و مطالعات میدانی او درباره ایلات لُر و قشقایی از منابع معتبر در انسانشناسی ایران بهشمار میآید.
او همچنین بهعنوان کاشف و مستندساز شیوه سنتی کشاورزی ایرانی «بُنه» شناخته میشود؛ روشی بومی که نقش مهمی در تاریخ کشاورزی ایران داشته است.
زندگی علمی؛ از شهرری تا دانشگاه تهران
این استاد برجسته، متولد نهم شهریور ۱۳۰۸ در شهرری بود و ریشهای از ایل بختیاری داشت. او در سال ۱۳۳۲ وارد رشته تاریخ و جغرافیا در دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۳۶ مدرک لیسانس خود را دریافت کرد.
در سال ۱۳۴۵، با همکاری نادر افشار نادری، بخش مستقل مطالعات و تحقیقات عشایری را بنیان نهاد؛ نهادی که مسیر مطالعات علمی درباره عشایر ایران را متحول کرد.
فعالیتهای پژوهشی گسترده و مطالعات میدانی
همکاری با پژوهشکدههای معتبر، اجرای دهها طرح تحقیقاتی و انجام مطالعات میدانی گسترده از جمله در میان عشایر، بررسی سبزیکاری در شهرری، و پژوهش درباره پیشینه جغرافیایی و تاریخی شمال خراسان، تنها بخشی از کارنامه پربار علمی جواد صفینژاد است.
آثار ماندگار جواد صفینژاد
از جمله کتابها و آثار شاخص این اندیشمند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جهاننما (جغرافیای ایران و جهان)، با همکاری غلامرضا سحاب
- نظام سنتی آبیاری در نائین
- مبانی جغرافیای انسانی
- پیشگامان جغرافیا در قلمرو اسلام
این آثار همچنان از منابع مهم دانشگاهی و پژوهشی در ایران محسوب میشوند.
اعلام رسمی خبر درگذشت
علی شهیدی، استاد دانشگاه تهران، روز سهشنبه دوم دیماه، خبر درگذشت دکتر جواد صفینژاد را بهصورت رسمی اعلام کرد؛ خبری که با واکنش و اندوه گسترده جامعه دانشگاهی و پژوهشگران علوم اجتماعی همراه شد.
نام و یاد جواد صفینژاد، این معلم بزرگ دانش و فرهنگ ایران، در تاریخ علم ایران جاودانه خواهد ماند./ایسنا
