آشنایی با انواع آفت‌کش‌ها و سموم کشاورزی
معصومه رزمی- خبرنگار
اخبار سبز کشاورزی ؛ سموم در کشاورزی برای جلوگیری و کاهش آفات و بیماری‌ها استفاده می‌شوند، به‌طور کلی تاکنون بیش از 14 گروه سم و آفت‌کش شناخته شده؛ اما از بین این سموم تنها شش نوع از آن‌ها در کشاورزی کاربرد دارد. در ادامه هر کدام از این سموم را به‌صورت جداگانه معرفی می‌کنیم:
قارچکشها یا Fungicides: قارچکشها همان‌طور که از اسم‌شان پیدا است، برای از بین بردن عفونت‌های قارچی در محصولات و قارچ‌های بیماری‌زا در زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شوند. قارچکشها خود به دو دسته «ارگانیک» و «غیر ارگانیک» تقسیم‌بندی می‌شوند.
قارچ‌کش‌های غیرارگانیک شامل ترکیباتی از بردوفیکس، سولفور، مرکوریک کلراید و … هستند؛ همچنین قارچ‌کش‌های ارگانیک شامل کاربامات‌ها، ترکیبات جیوه و مشتقات بنزیمیدازول هستند.
علف‌کش‌ها،Herbicides یا Weedicides: علف‌ها گیاهانی هستند که به‌طور ناخواسته در زمین‌های کشاورزی رشد می‌کنند. علف‌کش‌ها بسته به عملکردشان می‌توانند به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم‌بندی شوند؛ به‌طور مثال علف‌کش‌ها شامل علف‌کش‌های انتخابی، غیرانتخابی، تماسی، انتقال‌یافته و قابل استفاده در برگ و خاک هستند.
در جنگ‌جهانی دوم کشاورزان از ترکیب نارنجی رنگ برای از بین بردن علف‌های مزرعه خود استفاده می‌کردند. البته علف‌کش‌ها می‌توانند مضراتی نیز داشته باشند؛ در تحقیقات گسترده، دانشمندان متوجه شدند که ممکن است استفاده از آفت‌کش‌ها در مزرعه و استفاده از محصولات آن‌ها، انسان‌ها را در معرض نوعی بیماری به نام پارکینسون قرار دهد. همچنین در تحقیقات دیگری مشخص شده که نوعی علف‌کش با نام آترازین می‌تواند بر رشد قورباغه‌ها تاثیر نامطلوبی بگذارد.
کرم‌کش‌ها یا Nematicides: کرم‌کش‌ها از دسته سمومی هستند که بیشتر برای کشتن یا دفع کرم‌ها استفاده می‌شوند؛ به‌طور مثال کرم‌کش آلدیراب یک مهارکننده استیل‌کولین استراز است که می‌تواند سبب کشتن کرم‌هایی شود که بر محصولات تنباکو تاثیر می‌گذارند.
جونده‌کش‌ها یا Rodenticide: جونده‌کش‌ها سمومی هستند که برای حیوانات موجود در مزرعه استفاده می‌شود. در واقع این جونده‌کش‌ها و سموم می‌توانند چرخه پتاسیم در بدن جوندگان را دچار اختلال و در ادامه سبب مرگ آن‌ها شوند.
حشره‌کش‌ها یا Insecticides: حشره‌کش‌ها از دو راه می‌توانند سبب از بین رفتن حشرات در زمین‌های کشاورزی شوند؛ یک راه، دستگاه غذایی و معده حشرات است که حشرات با خوردن سموم و حشره‌کش‌ها از بین می‌روند و دیگری با استنشاق سم توسط حشره است. از حشره‌کش‌های طبیعی می‌توانیم به روغن گیاه چریش اشاره کنیم که Margosa یا Neem نام دارد. از حشره‌کش‌های مصنوعی نیز می‌توانیم به ارگانوکلرین، ارگانوفسفات، کاربامات‌ها، پیروتروئیدها و اتیلن‌دی‌بروماید(EDB) که یک ماده فرار و استنشاقی برای حشرات است، اشاره کنیم.
جلبک‌کش‌ها: جلبک‌کش‌ها نیز جزو دیگری از سموم کشاورزی هستند که در زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شوند. بیشتر این نوع سموم برای کاهش رشد جلبک و همچنین از بین‌بردن آن‌ها در آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. از انواع آن‌ها نیز می‌توانیم به کاپریک یا بلواستون اشاره کنیم؛ این جلبک‌کش‌ها با مهار زنجیره انتقال الکترون در مراحل فتوسنتز سبب نابودی این نوع گیاهان در مزرعه می‌شوند.
همچنین ترکیب دو ماده دی کلروفن با تلوئن می‌تواند به‌عنوان یک جلبک‌کش و هم قارچ‌کش مورد استفاده قرار گیرد. البته برخی معتقدند که این ترکیب می‌تواند در مورد کرم‌ها و نماتدها نیز موثر باشد و سبب از بین رفتن آن‌ها شود.
آثار سموم کشاورزی بر محیط‌زیست
درست است که سموم و آفات‌کش‌ها می‌توانند فایده‌های بسیاری را برای مزارع و زمین‌های کشاورزی داشته باشند و از کاهش بهره‌وری محصولات جلوگیری کنند؛ اما ممکن است این حشره‌کش‌ها پس از نابود کردن حشرات برای محیط‌زیست مضر باشند و به مرور زمان سبب نابودی مزارع شوند. محققان بر این باورند که به مرور زمان ترکیبات شیمیایی سموم عوض می‌شود و به همین دلیل آن‌ها می‌توانند به‌صورت‌های مختلف سبب نابودی منابع‌طبیعی شوند.
همچنین علاوه‌بر محیط‌زیست، سلامت انسان‌ها نیز با استفاده از این سموم به خطر می‌افتد و بسیاری از آن‌ها اثرات جبران‌ناپذیری بر سلامت انسان‌ها و پستانداران به جای می‌گذارند.
معصومه رزمی- خبرنگار
